پاسخ قرآن
در قرآن کریم، ایمان و عمل صالح به عنوان دو مقوله مرتبط با یکدیگر مطرح شدهاند. این مفهوم کلی از اهمیت ویژهای در تعالیم اسلامی برخوردار است و در زندگی روزمره مسلمانان تأثیرگذار است. قرآن بهعنوان کتاب مقدس مسلمانان، به وضوح بر این دو مقوله تأکید دارد و آنها را بهعنوان دو روی یک سکه معرفی میکند که بدون یکدیگر بیمعنا و بیفایده هستند. یکی از آیات مهم در این زمینه، آیه 277 سوره بقره است که میفرماید: "بیشک کسانی که ایمان آورده و اعمال شایسته انجام میدهند، برای آنان پاداشی است که هیچکس میتواند آن را انکار کند." این آیه به وضوح نشاندهنده آن است که ایمان شرط لازم برای پذیرش اعمال نیک است. در واقع، ایمان مانند بنیادی است که سایر اعمال نیک بر روی آن بنا میشوند و بدون آن، هیچگونه ثمره و پاداشی در انتظار انسان نخواهد بود. از سوی دیگر، در سوره آل عمران آیه 92 نیز میخوانیم: "هرگز نخواهید رسید به نیکی مگر این که از آنچه دوست میدارید در راه خدا انفاق کنید." این آیه، نشان میدهد که نیت و ایمان در انجام اعمال نیک از اهمیت ویژهای برخوردار است. در حقیقت، عمل نیک به تنها خود مستقل از ایمان نتیجهای نخواهد داشت و فقط در سایهی ایمان است که انسان میتواند از اعمال خود بهرهبرداری کند. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که کار نیک بدون ایمان، تأثیر واقعی خود را نخواهد داشت و انسان بدون ایمان نمیتواند ارتباط عمیقی با خداوند برقرار کند. ایمان نه تنها به عنوان یک شرط مهم برای پذیرش اعمال نیک شناخته میشود بلکه به انسانها انگیزه میدهد تا در انجام کارهای خیر پیشرفت کنند. در سوره مومنون آیه 1 و 2 آمده است: "بیشک مؤمنان رستگارند، آنان که در نماز خود خاشعند و از بیهوده دوری میجویند." این آیات نشاندهنده آن هستند که ایمان عمل خوبی را متحول میکند و آن را از صرفاً یک عمل خوب به یک عمل نیک الهی تبدیل میسازد. در اینجا واضح است که خاشع بودن در نماز به عنوان یک عمل صالح، نتیجه مستقیم و واقعی ایمان است. یعنی انسان مؤمن با ایمان به خداوند، به سمت انجام اعمال نیک سوق داده میشود و در نتیجه در پی آن رستگاری را در دنیا و آخرت دست مییابد. ایمان و عمل نیک همچون دو بال پرندهای هستند که بدون هیچیک از آنها، پرواز ممکن نیست. انسانی که ایمان به خداوند و اصول دینی دارد، بیش از دیگران در پی انجام کارهای خیر خواهد بود و تلاش خواهد کرد تا رضایت خداوند را جلب نماید. در واقع، اعمال نیک انسان مؤمن که ناشی از ایمان او هستند، روح تازهای به جامعه میبخشند و برکات بسیاری را به ارمغان میآورند. این تفکر نه تنها بر زندگی فردی انسانها تأثیر میگذارد بلکه در اجتماع نیز به ایجاد فضایی از صلح و همکاری و همبستگی میانجامد. بنابراین، میتوان گفت که عمل نیک بدون ایمان، علیرغم اینکه ممکن است ظاهر خوبی داشته باشد، اما بیفایده و بدون پاداش در دنیا و آخرت خواهد بود. قرآن کریم بر این نکته تأکید دارد که ایمان و عمل صالح نه تنها به عنوان مقولات جدا از یکدیگر نیستند بلکه بهعنوان دو مؤلفه مکمل در دین اسلام به شمار میآیند. همانطور که در آیه 36 سوره مائده آمده است: " و کسانی که ایمان آوردهاند و عمل صالح انجام دادهاند، در بهشت جاویدان خواهند بود." بدون شک، این آیات و نکات قرآنی نیاز به اندیشه و تأمل بیشتری دارند. در زندگی روزمره، هر مسلمانی باید همواره در تلاش باشد تا ایمان خود را تقویت کند و تلاش کند تا اعمال نیک را در تمامی جوانب زندگیاش گنجانده و آنها را به سمت هدف الهی خود حرکت دهد. انجام عمل صالح به عنوان یک عمل انسانی و عبادی، نه تنها باعث خوشنودی خداوند میشود بلکه در نهایت به بهبود وضعیت انسان و جامعه نیز منجر خواهد شد. از این رو، ایمان و اعمال نیک، نه تنها برای مسلمانان بلکه برای تمامی انسانها در هر دینی که هستند، میتواند آموزنده و کارساز باشد. مقولهای که پیوند میان انسان و خداوند را محکمتر کرده و باعث ایجاد جامعهای سالم و نیکو میشود. امیدواریم با تأمل در آیات قرآن و عمل به تعالیم آن، بتوانیم ایمان خود را تقویت کرده و زندگیای سرشار از عمل صالح را تجربه کنیم.
آیات مرتبط
إن الذين آمنوا وعملوا الصالحات كانت لهم جنات النعيم نزلًا.
بیگمان کسانی که ایمان آورده و اعمال شایسته انجام میدهند، برای آنان پاداشی است که هیچکس نمیتواند آن را انکار کند.
بقره : 277
لن تنالوا البر حتى تُنفِقوا مما تحبون.
هرگز به نیکی نخواهید رسید مگر اینکه از آنچه دوست میدارید در راه خدا انفاق کنید.
آل عمران : 92
قد أفلح المؤمنون.
بیگمان مؤمنان رستگارند.
مومنون : 1
داستانی دلنشین
روزی روزگاری، جوانی به نام حسن در یک باغ زیبا مشغول پرورش گلها بود. او همیشه به فکر کمک به دیگران بود اما نمیدانست چطور. یک روز با یک عالم ربانی ملاقات کرد که به او گفت: "اگر به خدا ایمان داشته باشی و به دیگران کمک کنی، آن کمکها مورد پذیرش خداوند خواهد بود." حسن با الهام از این سخن تصمیم گرفت که افکار و کارهایش را با ایمان و نیت خالص انجام دهد. به زودی متوجه شد که نه تنها گلهایش زیباتر شدهاند بلکه دلهای دیگران را هم شاد کرده است.