پاسخ قرآن
سکوت و حکمت: نگاهی به آموزه‌های قرآنی در دنیای پُرمشغله امروز، گاهی اوقات به نظر می‌رسد که حرف زدن و بیان نظرات بیشتر از پیش نیاز است. با این حال، قرآن مجید به ما می‌آموزد که به سکوت و تأمل نیز باید توجه کنیم و از آن به عنوان یک ویژگی مثبت و نشانهای از حکمت بهره ببریم. سکوت به عنوان ابزاری برای تفکر و تأمل در زندگی و درک عمیق‌تر مسائل انسانی در آیات قرآنی آمده است. یکی از آیات مهمی که به ویژه در این زمینه توجه را جلب می‌کند، آیه 19 سوره لقمان است: "وَ اقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَ اغْضُضْ مِن صَوْتِكَ؛ إِنَّ أَنفَضَلَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ." در این آیه، خداوند به انسان‌ها یادآوری می‌کند که در رفتار و گفتار خود باید متعادل باشند و از فریاد زدن و سخن گفتن نامناسب پرهیز کنند. این آیه به ما می‌آموزد که در کلام و شیوهٔ زندگی‌مان، باید به دنبال آرامش و حکمت باشیم و به جای صداهای بلند و ناراحت‌کننده، از بیانی ملایم و آرام استفاده کنیم. سکوت به خودی خود دارای ارزش و اهمیت است. انسان‌ها در دنیای مدرن، گاهی اوقات در اثر هیاهوی زندگی روزمره و فشارهای اجتماعی، به سرعت به قضاوت و تصمیم‌گیری می‌پردازند. اما قرآن کریم به ما یادآور می‌شود که سکوت می‌تواند فضایی برای بررسی و ارزیابی اوضاع باشد و به ما کمک کند تا تصمیمات مهم و صحیحی را اتخاذ کنیم. به‌علاوه، باید به این نکته اشاره کرد که سکوت می‌تواند نشانهای از ورع و تقوا باشد. در سوره فصِّلت، آیه 34 به ما می‌آموزد: "وَ لَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ، ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ؛ فَإِذا الَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَداوةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ." در این آیه، خداوند انسان‌ها را ترغیب می‌کند که به جای پاسخگویی به بدی‌ها با بدی، با رفتار خوب و پسندیده به سایرین پاسخ دهند. سکوت در برابر بدی‌ها و عدم پاسخگویی به خطاهای دیگران، یکی از مواردی است که می‌تواند نشان‌دهندهٔ حکمت و توانایی یک فرد باشد. از طرفی دیگر، سکوت به عنوان یک ابزار مؤثر برای پرورش تفکر عمیق و دقیق در انسان می‌تواند به کار آید. به عبارتی، زمان‌هایی که سکوت اختیار می‌کنیم، می‌توانیم از آن به‌عنوان لحظاتی برای تأمل در امور زندگی‌مان و به دست آوردن آگاهی‌های جدید استفاده کنیم. این سکوت و تغییر وضعیت ذهنی می‌تواند به ما فرصتی دهد تا به نتایج دقیق‌تری برسیم و به فرایند تفکر خود اهمیت بیشتری بدهیم. علاوه بر این، سکوت می‌تواند به ما در برقراری روابط بهتر و عمیق‌تر با دیگران نیز کمک کند. در زندگی اجتماعی، انسان‌ها نیاز دارند که نه تنها صحبت کنند، بلکه شنوندگان خوبی باشند. با سکوت و گوش دادن به دیگران، می‌توانیم درک بهتری از نظرات و احساسات آنها پیدا کنیم و این امر باعث ایجاد ارتباطی متعادل و معنادار می‌شود. با توجه به نکات فوق، می‌توان گفت که سکوت به عنوان یک ویژگی مثبت در قرآن کریم نه تنها از نظر احکامی، بلکه از نظر اخلاقی نیز دارای اهمیت بالایی است. وقتی که انسان می‌تواند سکوت کند و در کلامش دقت و تأمل بیشتری داشته باشد، به نوعی می‌تواند در زندگی روزمره‌اش حکمت را به کار گیرد و در تصمیم‌گیری‌های خود موفق‌تر عمل کند. در واقع، سکوت یکی از ارزشمندی‌هایی است که باید در زندگی روزمره خود مورد توجه قرار دهیم و از آن در راستای بهبود کیفیت زندگی‌مان بهره‌برداری کنیم. به طور خلاصه، سکوت در قرآن به عنوان یک ابزار کارآمد برای حکمت و تفکر معرفی شده است. درک اهمیت سکوت و استفاده‌ی صحیح از آن می‌تواند به ما کمک کند تا در زندگی‌مان تصمیم‌های بهتری بگیریم و سعی کنیم به جای پاسخگویی به بدی‌ها، به صورت مثبت و با حکمت به دیگران واکنش نشان دهیم. در نهایت، پیام قرآن درباره سکوت و تفکر، ما را به سمت یک زندگی با معنا و حاکم بر حکمت سوق می‌دهد.
آیات مرتبط
وَ اقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَ اغْضُضْ مِن صَوْتِكَ؛ إِنَّ أَنفَضَلَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ.
و در راه رفتن خود اعتدال داشته باش و صدایت را پایین بیاور؛ زیرا ناخوشایندترین صداها صدای الاغ‌هاست.
لقمان : 19
وَ لَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ، ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ؛ فَإِذا الَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَداوةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ.
و نه خوبی‌ها مانند بدی‌ها نیستند، آنچه که بهترین است را با آنچه که بد است دفع کن؛ آنگاه کسی که بین تو و او دشمنی است، مانند یک دوست نزدیک خواهد شد.
فصلت : 34
داستانی دلنشین
روزی در یک روستا، مردی به نام علی بود که به دلیل سکوتش مورد تشویق همگان قرار گرفته بود. او هر روز به بازار می‌آمد و به دقت به حرف‌های دیگران گوش می‌داد. وقتی سخن می‌گفت، دیگران هم با دقت به او گوش می‌کردند. علی به جوانان روستا آموزش می‌داد که سکوت و گوش دادن را فراموش نکنند و این کار به آنها کمک می‌کرد تا از حکمت دیگران بهره‌مند شوند.