پاسخ قرآن
در قرآن کریم، ظلم و فساد به شدت مورد نکوهش قرار گرفته است و مؤمنان به مبارزه با آن تشویق شدهاند. این موضوع نه تنها در آیات مختلف قرآن بلکه در سیره اهل بیت و رفتار پیامبر اسلام (ص) نیز به وضوح قابل مشاهده است. در واقع، قرآن به عنوان کتاب هدایت، تأکید فراوانی بر اصول اخلاقی و اجتماعی دارد و ظلم را به عنوان یکی از بزرگترین گناهان معرفی میکند. در ادامه، به تفصیل بیشتری به این موضوع خواهیم پرداخت و به بررسی آیات و روایات مرتبط با این موضوع خواهیم پرداخت. یکی از آیات مهم در این زمینه، آیه 135 سوره نساء است: "ای کسانی که ایمان آوردهاید، در حق مردم شهادت دهید و حتی اگر خودتان یا نزدیکانتان بوده باشند، نباید متعصبانه عمل کنید." این آیه به وضوح بیان میکند که عدالت و انصاف باید در تمام وضعیتها رعایت شود و مؤمنان وظیفه دارند در برابر ظلم سکوت نکنند. به عبارتی، ایستادگی و ایستادگی در برابر ظلم نه تنها یک امر اختیاری نیست، بلکه یک وظیفه الهی است که باید انجام شود. در سوره آل عمران نیز آیه 110 به مؤمنان این پیغام را میدهد که "شما بهترین ملت هستید که برای مردم برانگیخته شدهاید. به خوبی امر به معروف و نهی از منکر کنید و به خدا ایمان بیاورید." این آیه، مسئولیت اجتماعی مؤمنان را در برابر ظلم و فساد یادآور میشود. از این رو، مسلمانان باید به طور فعال و مؤثر در جامعه خود عمل کنند و در صورت مشاهده فساد، به شکلهای مختلفی از جمله امر به معروف و نهی از منکر، به مقابله با آن بپردازند. همچنین، در روایات اسلامی تأکید شده است که سکوت در برابر ظلم، به نوعی ترویج آن خواهد بود. در یک روایت معروف، پیامبر اسلام (ص) فرمودهاند: "اگر کسی ببیند که اعمال بدی انجام میشود و نتواند از آن جلوگیری کند، باید قلبش را با نفرت نسبت به آن پر کند." این روایت نشان میدهد که حتی اگر اقدام عملی برای جلوگیری از ظلم ممکن نباشد، حداقل باید با دل و روح انسانی به آن واکنش نشان داد. این نوع واکنش به نوعی نشاندهنده احساس مسئولیت فرد در برابر جامعه و آگاهی از وضعیت موجود است. علاوه بر آیات و روایات، باید به اهمیت جامعه و تأثیر آن بر فرد نیز اشاره کرد. ظلم و فساد در هر جامعهای میتواند به نوعی ریشهدار شود و اثرات زیانباری بر روی زندگی مردم داشته باشد. وقتی که افراد جامعه در برابر ظلم سکوت کنند، این سکوت به نوعی مجوزی برای ادامه آن ظلم میشود. به همین خاطر، هر مؤمنی باید در چارچوب آیات و احادیث اسلامی، تلاش کند تا در برابر ظلم و فساد ایستاده و نقشی مثبت در تغییر وضعیت اجتماعی خود ایفا کند. به عنوان مثال، تاریخ اسلام نشان میدهد که پیامبر (ص) و اهل بیت علیهم السلام در مواقع مختلفی با ظلم و ستم مبارزه کرده و از اصول عدالت و انصاف حمایت کردند. حسین ابن علی (ع)، در واقعه عاشورا، حقیقتی از عدالت و آزادی را به نمایش گذاشت و نشان داد که هر گونه ظلم و ستم باید با ایستادگی و قیام علیه آن مواجه شود. این واقعه به عنوان یک درس بزرگ برای مسلمانان باقی مانده است که در برابر ظلم سکوت نکنند و همواره برای تحقق عدالت تلاش نمایند. به طور کلی، میتوان گفت که سکوت در برابر ظلم نه تنها مجاز نیست، بلکه به عنوان عدم عمل به تکالیف دینی و اجتماعی محسوب میشود. در جامعهای که مسلمانان در آن زندگی میکنند، انتظار میرود که هر فرد با آگاهی و مسئولیتپذیری نسبت به حقوق دیگران، در برابر ظلم ایستادگی کنند. باید به یاد داشته باشیم که اقدامات کوچک و فردی نیز میتواند نقش مهمی در تغییر وضعیت عمومی جامعه ایفا کند. در نتیجه، اسلام به عنوان دینی که به ترویج عدل و انصاف اهمیت میدهد، بر این نکته تأکید میکند که مؤمنان باید در برابر هر گونه ظلم و فساد از خود واکنش نشان دهند. این واکنش میتواند به شکلهای مختلف از جمله گفتار، نوشتار، یا اقدامات عملی باشد. بنابراین، همگان باید به این مهم توجه کنند که سکوت در برابر ظلم، نه تنها قابل قبول نیست، بلکه به عنوان یک نقص اخلاقی و دینی شناخته میشود. این وظیفه جمعی ماست که تلاش کنیم جامعهای عادل و آزاد بسازیم و در برابر بیدادگریها با صدای بلند و شجاعت ایستادگی کنیم.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شهَادَةً لِلَّهِ وَلو عَلَى أَنفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ أَوِ الْأَقْرَبِينَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، در حق مردم شهادت دهید و حتی اگر خودتان یا نزدیکانتان بوده باشند، نباید متعصبانه عمل کنید.
نساء : 135
كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنْ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ
شما بهترین ملت هستید که برای مردم برانگیخته شدهاید. به خوبی امر به معروف و نهی از منکر کنید و به خدا ایمان بیاورید.
آل عمران : 110
داستانی دلنشین
روزی مردی در شهری زندگی میکرد که حاکمش بسیار ظالم بود و مردم در سکوت و ترس زیست میکردند. این مرد، با خود عهد کرد که هرگز در برابر ظلم سکوت نکند. او روزی در جمع مردم ایستاد و صدایش را بلند کرد و از ظلم حاکم سخن گفت. به زودی دیگران نیز جرئت پیدا کردند و به او پیوستند. سکوت آنها شکست و به تدریج، مردم به مبارزه برای آزادی و عدالت برخاستند. این داستان یادآور قدرت صدای انسان در برابر ظلم است.