پاسخ قرآن
موفقیت یکی از مفاهیم کلیدی در زندگی انسانهاست و در قرآن کریم، جزو اهداف مهم بشری به شمار آمده است. اما این مفهوم در قرآن با ابعاد مختلفی رویارویی میشود که لازمه شناخت درست آن، بررسی عمیق و جامع است. آیات مختلف قرآن بیانگر این نکته هستند که موفقیت باید در سایه بندگی به خداوند و با رعایت اصول اخلاقی و انسانی تعریف شود. این مقاله در تلاش است تا مفهوم واقعی موفقیت را از منظر قرآن کریم مورد بررسی قرار دهد و اصولی که منجر به موفقیت دنیوی و اخروی میشوند را تشریح نماید. یکی از آیات کلیدی قرآن که به این موضوع میپردازد، سوره آل عمران، آیه 14 است. در این آیه، خداوند بیان میکند که "زینتهای دنیا و زیباییهایش برای انسان محبوب است". این جمله به وضوح نشان میدهد که تمایل به زیبایی و لذتجویی بخشی از فطرت انسانی است. اما با این حال، خداوند در ادامه میافزاید که اینها تنها "لذائذ زودگذر" هستند و آنچه باقی میماند "اعمال صالح" است. بنابراین، تعالی و موفقیت واقعی زمانی محقق میشود که کارها و تلاشهای ما در راستای هدفهای الهی و خدمت به دیگران باشد. موفقیت دنیوی باید سدی در برابر انحرافات اخلاقی و اجتماعی باشد. این موفقیت زمانی دارای ارزش واقعی است که با ویژگیهایی همچون صداقت، انصاف و بخشش همراه باشد. اگر تلاش ما برای دستیابی به موفقیت منجر به غفلت از واجبات دینی یا آسیب به دیگران شود، چنین موفقیتی بیارزش است. به عبارت دیگر، قرآن کریم ما را به تامل و تفکر عمیق درباره نوع موفقیتهایی که دنبال میکنیم، دعوت میکند. در سوره نساء، آیه 54، خداوند به این نکته پرداخته است که "افرادی که کافر هستند برای دنیا برتریجویی میکنند". این آیه به وضوح اشاره میکند که کسانی که تنها به دنبال دنیای مادی و لذات آن هستند، در نهایت با عذاب الهی مواجه خواهند شد. این بیان به ما میآموزد که موفقیت دنیوی نباید در تضاد با واقعیتهای معنوی و زندگی پس از مرگ قرار گیرد. در حقیقت، موفقیت واقعی باید به گونهای باشد که در آن دنیا و آخرت در هم تنیده شوند و توجه به آخرت به هیچ وجه منجر به غفلت از دنیای مادی نشود. قرآن کریم ما را به این نکته آگاه میسازد که در زیست انسانیامان، موفقیت باید با توجه به راهنماییهای الهی و در راستای کسب رضایت خداوند باشد. از این رو، انسانها باید برای تصاحب دل خوشیهای دنیوی، در نهایت با نیتهای پاک و هدفهای مثبت به خدمت به دیگران بپردازند. گفتنی است که برای دستیابی به موفقیت دنیوی، لازم است انسان با خودآگاهي و تلاش مستمر مسیر درست را انتخاب نماید. این مسیر شامل احترام به حقوق دیگران، رعایت انصاف و عدالت و همچنین پایبندی به اصول اخلاقی است. همچنین، ما باید اطمینان حاصل کنیم که به فردیت و آزادیهای دیگران احترام میگذاریم تا همگان بتوانند در جامعهاي عادلانه و سالم زندگی کنند. برای مثال، افراد موفق دنیا در اغلب موارد نه تنها به ثروتهای مادی دست یافتهاند بلکه در عین حال به رشد و نیکویی جامعه خود نیز توجه کردهاند. این افراد با نیت خدمت به جامعه و برطرف کردن نیازهای دیگران به موفقیتهای بزرگی دست پیدا کردهاند. این نشان میدهد که موفقیت فقط به دست آوردن ثروت نیست، بلکه به توانایی ایجاد تغییر و تأثیر مثبت بر دیگران نیز بستگی دارد. نکتهای که باید به آن توجه کرد این است که زندگی انسان باید با هدفهای معنوی و اخلاقی عجین شود. اگر چه موفقیت دنیوی مهم است، اما ابتداییترین شرط این موفقیت، توجه به رضایت خداوند و بندگی او در زندگی روزمره است. آیات قرآن همواره ما را به یادآوری این حقیقت دعوت میکنند که زندگی بر اساس اصول اخلاقی و انسانی در کنار قدرتمندترین ابزار برای دستیابی به موفقیت است. در نهایت، میتوان نتیجهگیری نمود که موفقیت دنیوی امری است که باید در سنخیت با راههای معنوی باشد. ما باید تلاش کنیم تا زندگی خود را رنگین تر کنیم، نه تنها با لذائذ ماده بلکه با رضایت خداوند و خدمت به بندگان او. بهعبارت دیگر، موفقیت واقعی همواره باید در حالتی از توازن و تعادل باشد، در حالی که به دنبال خوشیهای دنیوی هستیم، توجه به آخرت و بندگی به خداوند را نیز فراموش نکنیم. این توازن است که ما را به موفقیتهای واقعی هدایت خواهد کرد. از این رو، میتوان گفت موفقیت دنیوی ارزشمند است، اما این ارزش باید در پرتو بندگی و رضایت خداوند و در مسیر عدالت و صداقت تعریف گردد. به این ترتیب، میتوانیم به کامیابیهای حقیقی دست یابیم و زندگیای شایسته و معنادار داشته باشیم.
آیات مرتبط
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنَّطَرةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ۚ ذَٰلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَالَّلهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَئَابِ
زینتهای زندگی دنیا برای مردم آراسته شده است: از زنان و فرزندان و انبوهی از طلا و نقره و اسبهای نشانهگذاری شده و دامها و زراعت. اینها متاع زندگی دنیاست و نزد خدا، بهترین معاد است.
آل عمران : 14
أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنكُمْ وَيَعْلَمَ الصَّابِرِينَ
آیا پنداشتید که داخل بهشت میشوید در حالی که هنوز خداوند کسانی را که از شما جهاد کرده و صبر کردهاند، نمیداند؟
نساء : 54
داستانی دلنشین
روزی روزگاری مرد خردمندی بود که همیشه به دنبال موفقیت دنیوی بود. او با سختی و تلاش بسیار به ثروت و قدرت رسید، اما هرگز از یاد نبرد که هدف اصلی او باید رضا و بندگی خداوند باشد. او نه تنها تلاش میکرد تا در کارهای خود موفق باشد، بلکه به دیگران نیز کمک میکرد. او به همراه خانوادهاش میخواست از زندگیاش لذت ببرد و هر روز بر افزایش ایمان و طاعت خود بکوشد.