پاسخ قرآن
پرسش از قابلیت جمع شدن سبک زندگی قرآنی با زندگی مدرن، یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین موضوعاتی است که در عصر حاضر مطرح می‌شود. در نگاه اول، ممکن است تضادی بین آموزه‌هایی که بیش از ۱۴۰۰ سال پیش نازل شده‌اند و پیچیدگی‌های زندگی مدرن، فناوری‌های پیشرفته و ساختارهای اجتماعی پویا به نظر آید. اما با تعمق در آیات قرآن کریم، درمی‌یابیم که قرآن نه یک کتاب محدود به زمان و مکان، بلکه راهنمایی جامع و الهی برای تمام اعصار و شرایط است. اصول و مبانی قرآنی، فرازمانی و جهانشمول هستند و می‌توانند راهگشای انسان در هر دورانی باشند، از جمله عصر حاضر. یکی از مهم‌ترین جنبه‌های قابلیت جمع شدن، تأکید قرآن بر علمآموزی و تفکر است. اولین آیات نازل شده بر پیامبر اکرم (ص) با فرمان «بخوان» آغاز می‌شود. قرآن انسان را به تدبر در خلقت، مطالعه جهان و کسب دانش ترغیب می‌کند. این آموزه نه تنها با پیشرفتهای علمی و تکنولوژیک مدرن منافاتی ندارد، بلکه خود مشوق آن است. اسلام هرگز علم را از دین جدا ندانسته، بلکه آن را ابزاری برای شناخت بهتر خداوند و عظمت خلقت او می‌داند. در عصر حاضر که دانش و فناوری با سرعت سرسام‌آوری پیشرفت می‌کند، سبک زندگی قرآنی می‌تواند به انسان جهت‌گیری اخلاقی و معنوی بدهد تا علم را در مسیر صحیح و برای خیر بشریت به کار گیرد، نه برای تخریب و استثمار. قرآن به ما می‌آموزد که همواره جویای علم باشیم، حتی اگر لازم باشد برای آن رنج سفر را به جان بخریم، و این روحیه جستجوگری و نوآوری با جوهره پیشرفت مدرن سازگار است. جنبه دیگر، اصول اخلاقی و ارزشی قرآن است. مفاهیمی چون عدالت، صداقت، راستگویی، وفای به عهد، احسان به والدین، احترام به دیگران، همدردی با نیازمندان و پرهیز از ظلم، اساس و بنیان اخلاق قرآنی را تشکیل می‌دهند. این ارزش‌ها، فارغ از هر دوره تاریخی یا پیشرفت تکنولوژیک، همواره مورد نیاز و ستایش بشریت بوده‌اند. در دنیای مدرن که گاه با بحران‌های اخلاقی و اجتماعی مواجه است، پایبندی به این اصول قرآنی می‌تواند به ثبات و سلامت جامعه کمک کند. قرآن نه تنها به اخلاق فردی توجه دارد، بلکه بر مسئولیت‌های اجتماعی و ساخت جامعه‌ای عادلانه و متوازن نیز تأکید می‌کند. این رهنمودها، راهنمای عمل انسان در روابط پیچیده اجتماعی و اقتصادی دنیای مدرن است و به او کمک می‌کند تا در عین بهرهمندی از امکانات عصر حاضر، از سقوط در ورطه بی‌اخلاقی و ناهنجاری‌های اجتماعی در امان بماند. قرآن کریم همچنین بر اصل «وسطیت» و اعتدال تأکید فراوان دارد. امت اسلامی را «امت وسط» معرفی می‌کند؛ امتی که نه در افراط است و نه در تفریط. این اصل، در مواجهه با سبک زندگی مدرن که گاه به افراط در مصرف‌گرایی، مادی‌گرایی یا حتی افراط در کار و فعالیت‌های شغلی سوق می‌دهد، بسیار حیاتی است. سبک زندگی قرآنی به انسان می‌آموزد که هم به دنیا توجه کند و از نعمت‌های آن بهره‌مند شود (لَا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا) و هم آخرت را فراموش نکند. این تعادل بین دنیا و آخرت، بین کار و عبادت، بین لذت‌های حلال و مسئولیت‌های فردی و اجتماعی، تضمین‌کننده سلامت روحی و جسمی انسان در دنیای پرشتاب و پرفشار امروز است. این اعتدال به افراد کمک می‌کند تا از فرصت‌های مدرن بهره‌برداری کنند، در عین حال از آسیب‌های آن، مانند استرس و اضطراب ناشی از رقابت بی‌حد و حصر و مصرف‌گرایی بی‌رویه، در امان باشند. این آموزه تعادل، پاسخی عمیق به نیازهای روحی و روانی انسان مدرن است که غالباً در پی معنا و آرامش در میان هرج و مرج دنیای مادی می‌گردد. افزون بر این، قرآن به انسان هویت و هدف می‌بخشد. در دنیای مدرن که گاه افراد احساس بی‌هویتی و پوچی میکنند، سبک زندگی قرآنی با تأکید بر بندگی خداوند و هدفمند بودن خلقت، به انسان معنای زندگی می‌دهد. این هویت، به انسان قدرت پایداری در برابر امواج فکری و فرهنگی غالب را می‌دهد، بدون آنکه او را از جامعه جدا کند. قرآن به انسان می‌آموزد که چگونه در جامعه زندگی کند، با دیگران تعامل داشته باشد، و در عین حال، ارزش‌ها و اصول خود را حفظ کند. این قابلیت انطباق و انعطاف‌پذیری، نه به معنای سازش با هر پدیده‌ای، بلکه به معنای بهره‌برداری هوشمندانه از پیشرفت‌ها در چارچوب اصول الهی است. این سبک زندگی، نه تنها با زندگی مدرن قابل جمع است، بلکه می‌تواند ابزاری برای تعالی و بهبود کیفیت زندگی در دنیای پیچیده امروز باشد، چرا که راهنمایی‌های آن برای سعادت فرد و جامعه در هر زمان و مکانی کاربردی و عملی است. در حقیقت، قرآن به ما یک فیلتر اخلاقی و معنوی می‌دهد تا از هیاهوی مدرنیته آنچه را که مفید و سازنده است، برگزینیم و از آنچه زیان‌بار است، دوری کنیم. این آموزه‌ها به ما کمک میکنند تا در دنیایی که مدام در حال تغییر است، ثابت‌قدم بمانیم و مسیر درست را گم نکنیم.
آیات مرتبط
وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا ۗ وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَن يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّن يَنقَلِبُ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ ۚ وَإِن كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ ۗ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ
و این‌گونه شما را امتی میانه (معتدل) قرار دادیم تا بر مردم گواه باشید و پیامبر هم بر شما گواه باشد؛ و قبله‌ای را که بر آن بودی، قرار ندادیم مگر برای آنکه معلوم داریم چه کسی از پیامبر پیروی می‌کند و چه کسی باز می‌گردد؛ و این کار، جز بر کسانی که خدا هدایتشان کرده، سنگین بود؛ و خدا هرگز ایمان شما را ضایع نمی‌کند؛ زیرا خدا نسبت به مردم رئوف و مهربان است.
بقره : 143
اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ
بخوان به نام پروردگارت که آفرید،
علق : 1
خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ
انسان را از علق (خون بسته) آفرید.
علق : 2
اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ
بخوان، و پروردگار تو کریم‌ترین است،
علق : 3
وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ ۖ وَلَا تَنسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا ۖ وَأَحْسِن كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ ۖ وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ ۖ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ
و با آنچه خدا به تو داده، سرای آخرت را طلب کن و بهره‌ات را از دنیا فراموش مکن؛ و نیکی کن همان‌گونه که خدا به تو نیکی کرده؛ و در زمین تباهی مجوی؛ زیرا خداوند مفسدان را دوست ندارد.
قصص : 77
يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ
ای مردم، ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را ملت‌ها و قبیله‌ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید. بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خدا، پرهیزکارترین شماست. یقیناً خدا دانای آگاه است.
حجرات : 13
داستانی دلنشین
می‌گویند روزی در شهر شیراز، مردی دانشمند و اهل فضل بود که با وجود برخورداری از دانش روزگار، هرگز از اصول اخلاقی و معنوی که از آباء و اجداد خود آموخته بود، دست نمی‌کشید. در همان شهر، جوانی ثروتمند زندگی می‌کرد که شیفته مظاهر مدرن بود و زندگی خود را تنها در تجملات و سرگرمی‌های زودگذر می‌دید. روزی این جوان، دانشمند را دید که با لباسی ساده و چهره‌ای آرام، در حال مطالعه کتابی قدیمی در گوشه بازار است. جوان به طعنه گفت: «ای شیخ، در این عصر پرشتاب، هنوز به آن علوم کهنه دل بسته‌ای؟ دنیا هر روز نو می‌شود و ما را به سوی تازه‌ها می‌خواند.» دانشمند با لبخندی مهربان پاسخ داد: «ای فرزند، دنیا هر روز نو می‌شود و باید از نوآوری‌ها بهره برد، اما برخی چیزها هرگز کهنه نمی‌شوند: صداقت، امانت، عدالت و رضایت خداوند. این‌ها ستون‌های زندگی هستند که هرچه ساختمان زندگی مدرن بر آنها بلندتر شود، استوارتر خواهد بود. تو امروز با وسایل نو خوشی، ولی اگر از ریشه‌ها غافل شوی، چون درختی خواهی بود که با هر بادی به لرزه افتد.» جوان اندکی تأمل کرد و سخن دانشمند در دلش نشست و دریافت که حکمت حقیقی در گرو آشتی دادن اصالت‌ها با نوین‌هاست تا زندگی هم دنیایی نیکو داشته باشد و هم آخرتی آباد.