پاسخ قرآن
قرآن کریم به عنوان مهمترین کتاب مقدس مسلمانان، در آیات متعددی به بحث یتیمان و نیازهای آنها پرداخته و اهمیت حمایت از این قشر آسیبپذیر در جامعه را به وضوح بیان کرده است. یتیمان به عنوان افرادی که به دلیل فقدان سرپرستی والدین، در شرایط دشوار و نابرابری به سر میبرند، نیاز به حمایت و توجه ویژه دارند. این امر نه تنها به خاطر اصول انسانی بلکه بر اساس آموزههای دینی صورت میگیرد. سوره بقره در آیه 177 به وضوح بیان میکند که صدقه و کمک به یتیمان از نشانههای ایمان ناشی میشود. در این آیه، به وضوح مشاهده میشود که نیکی به یتیمان تنها یک عمل خیری نیست، بلکه وحدت روحی و اجتماعی را نیز به دنبال دارد. عمل به چنین آموزههایی، نشانهای است بر این که فرد مسلمان در کنار انجام واجبات و اعمال عبادی، به مسائل اجتماعی نیز اهمیت میدهد. در واقع، چنین اقداماتی علاوه بر تاثیر مثبت بر زندگی یتیمان، رشد اخلاق و معنویت را نیز در جامعه تسهیل میکند. در سوره انعام، آیه 152 نیز خداوند به مؤمنان مأموریت میدهد که به یتیمان رسیدگی کنند و آنها را به حال خود رها نکنند. این آیه به صراحت به مسئولیت جامعه نسبت به یتیمان اشاره داشته و تأکید میکند که هیچ فرد مؤمنی نباید یتیمان را که در شرایط سخت به سر میبرند، فراموش کند. این موضوع به ما یادآوری میکند که مسئولیت ما تنها در محدوده خانوادهمان محدود نمیشود، بلکه شامل جامعهای بزرگتر میشود که همه اعضای آن باید در رفاه و بهزیستی یکدیگر سهیم باشند. از سوی دیگر، در سوره دختران (نساء) آیه 10، خداوند نسبت به یتیمان و داراییهای آنها هشدار میدهد. در این آیه، بهطور خاص اشاره میشود که باید با احتیاط و انصاف با یتیمان رفتار کرد. این میتواند به معنای آن باشد که باید از نادرستی و ظلم در مورد اموال یتیمان جلوگیری کرد و آنها را به طرز عادلانهتری مورد حمایت قرار داد. چنین تأکیداتی نشان میدهد که حمایت از یتیمان نه تنها یک عمل نیک و انساندوستانه بلکه بخشی از اصول اجتماعی و دینی مسلمانان نیز محسوب میشود. همچنین، قرآن کریم برای یتیمان نه فقط در زمینههای مالی، بلکه در ابعاد اجتماعی و روانی نیز اهمیت قائل شده است. این افراد باید احساس امنیت و محبت کنند و به نوعی در جامعه احساس ارزش و محبت را تجربه نمایند. دستگیری از یتیمان و حمایت از آنها میتواند به آنها کمک کند تا در دوران سختی که از فقدان والدین خود رنج میبرند، احساس تنهایی نکنند و به قدرت و اعتماد به نفس بیشتری دست یابند. با توجه به این آیات، مسلمانان به انجام کارهای خیر و نیکو در حق یتیمان تشویق میشوند و این باعث تعامل مثبت در جامعه خواهد شد. بر اساس آموزههای قرآن، یتیمان باید در قلب جامعه جایگاه خاصی داشته باشند و به عنوان اعضای مؤثر و فعال در نظر گرفته شوند. این امکانپذیر نخواهد بود مگر آنکه اعضای جامعه با هم همکاری کرده و بایکدیگر در جهت حمایت از این قشر کوشش کنند. علاوه بر این، هیچکس نمیتواند منکر این حقیقت شود که یتیمان بخشی از پویایی و نشاط جامعه هستند. آنها که زندگی را بهتر از هر کس دیگر درک کردهاند، با تمامی سختیها روبرو میشوند و همواره برای بهتر شدن تلاش میکنند. حمایت از یتیمان و فراهم کردن امکانات آموزشی و تفریحی برای آنها میتواند به پرورش نسلهای آیندهای خوب و مفید برای جامعه کمک کند. عمل به آموزههای قرآن در مورد یتیمان میتواند به شکلگیری جامعهای متعادل و عادلانه منتهی شود. به عنوان مثال، ایجاد موسسات و نهادهای خیریهای که بر روی یتیمان تمرکز دارند، میتواند موجب تحکیم روابط اجتماعی و اقتصادی در جامعه شود. همچنین برگزاری برنامههای آموزشی، تفریحی و فرهنگی برای یتیمان میتواند آنها را در بهبود وضعیت فعلیشان یاری کند و کمک کند که آنها از لحاظ روحی و اجتماعی به سطح بالاتری برسند. در پایان، یادآوری میکنیم که حمایت از یتیمان تنها یک عمل خیری نیست، بلکه خواستهای است الهی و دینی که مسلمانان به آن ملزم هستند. با عمل به این آموزهها، مسلمانان میتوانند به همگان نشان دهند که ایمان واقعی به امانتهایی که خداوند به آنها سپرده، افزون بر پیروی از احکام عبادی، به عمل برای بهبود وضعیتأ آسیبپذیران، همچون یتیمان نیز تعلق دارد. به همین دلیل، جامعهای که در آن یتیمان به خوبی حمایت میشوند، نه تنها از نظر اخلاقی، بلکه از نظر اجتماعی نیز قویتر و پایدارتر خواهد بود.
آیات مرتبط
لَيسَ البِرَّ أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُم قِبَلَ المَشرِقِ وَالمَغرِبِ وَلَكنّ البِرَّ مَن آمَنَ بِاللَّهِ وَاليَومِ الآخِرِ وَالمَلَائِكَةِ وَالكتابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى المَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي القُربَى وَاليَتامَى وَالمَسَاكِينِ وَابنَ السَّبيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ
سزاوار نیکی نیست که رویتان را به سوی شرق و غرب بچرخانید، بلکه نیکی واقعی ایمان به خدا و روز قیامت و فرشتگان و کتاب و پیامبران است و دادن مال با اینکه دوستش دارید به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و رهگذران و سائلیها و در راه آزادی بردگان و برپایی نماز و زکات است.
بقره : 177
وَلا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ ۚ وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ ۚ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْؤُولًا
و به مال یتیم نزدیک نشوید مگر به نیکوترین راه تا او به بلوغ برسد و به عهد خود وفا کنید. یقیناً عهد باید پاسخگو باشد.
انعام : 152
إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِم نَارًا ۖ وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا
خوشا به حال کسانی که اموال یتیمان را به ناحق میخورند، آنها در واقع در شکمهای خود آتش میخوردند و به زودی در آتش دوزخ میسوزند.
نساء : 10
داستانی دلنشین
زینب دختر کوچکی بود که مادرش را از دست داده بود و نزد عمهاش بزرگ میشد. عمهاش هر روز به او یادآوری میکرد که یتیمان باید حمایت شوند و او او را با محبت و احترام بزرگ میکرد. روزی زینب متوجه شد که یکی از همکلاسیهایش یتیم است و هیچکس به او کمک نمیکند. او تصمیم گرفت که با عمهاش صحبت کند و از او خواست تا به آن پسر یتیم نیز کمک کنند. عمهاش با کمال میل قبول کرد و آنها با هم به دیدن آن پسر رفتند و به او محبت کردند. این تجربه زینب را بسیار خوشحال کرد و او فهمید که حمایت از یتیمان یک کار زیبای انسانی است.