پاسخ قرآن
تقدیر و قضاء خداوند در زندگی انسانها یکی از مفاهیم کلیدی در دین اسلام است که در قرآن کریم به وضوح مورد تأکید قرار گرفته است. این عقیده نهتنها بنیاد ایدئولوژیکی مسلمانان را شکل میدهد، بلکه بر رفتار و نگرش آنها نسبت به زندگی نیز تأثیر زیادی دارد. در این مقاله، به بررسی مفاهیم تقدیر و قضاء در قرآن و تأثیر آنها بر زندگی انسانها خواهیم پرداخت. قرآن کریم کتابی است که اصول و قواعد زندگی را مشخص کرده و مسلمانان را به سوی کمال جزئیات زندگی هدایت میکند. یکی از اصول مهم در قرآن، مفهوم تقدیر خداوند است. تقدیر به معنای تعیین مقدرات و شرایط زندگی انسانهاست که در پیش از آفرینش آنها توسط خداوند مشخص شده است. این موضوع در آیات مختلف قرآن کریم اشاره شده که از جمله آنها میتوان به آیه 59 سوره انعام اشاره کرد: "وعنده مفاتح الغیب لا یعلمها الا هو." این آیه به وضوح بیان میکند که خداوند بالاترین علم را دارد و هیچکس جز او از پوشیدهها و موارد غیبی اطلاعاتی ندارد. این آیه به نوعی نشان میدهد که سرنوشت و حقایق ناپیدا کاملاً در اختیار خداوند است و او میتواند سرنوشت انسانها را شکل دهد. با این حال، این نکته نباید به معنای نادیده گرفتن تلاش و کوشش انسانی تعبیر شود. در قرآن تأکید زیادی بر اهمیت عمل و تلاش انسانها وجود دارد. در سوره اعلى در آیه 19، خداوند میفرماید: "إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّى." این آیه نشان میدهد که تلاشهای انسانها به نوعی متنوع و متفاوت است و هر انسانی مسئول سعی و کوشش خود محسوب میشود. این جمله به ما یادآوری میکند که علیرغم تقدیر الهی، انسانها باید فعالیت و تلاش داشته باشند تا نتایج مطلوبی را کسب کنند. بنابراین، به عنوان مسلمان، ما باید از این دو مفهوم به شکل متوازن استفاده کنیم. ایمان به تقدیر الهی به این معنا نیست که ما از تلاش و کوشش دست بکشیم. در حقیقت، بدانیم که تقدیر الهی به مثابهٔ یک چارچوب خاص است که در آن ما، همواره وظیفه داریم که تلاش کنیم و در مسیر درست حرکت کنیم. مقام انسان در قرآن به گونهای است که خداوند او را به عنوان خلیفه خود معرفی کرده و از او خواسته است که در امور زندگی خود کمال جستجو کند. این مسئولیت، در واقع وظیفهای است که بر دوش هر مسلمان گذاشته شده است. تأکید بر تلاش و کوشش در مراحل مختلف زندگی روشن میکند که خداوند از ما انتظار دارد از امکانات و فرصتهای خود بهرهبرداری کنیم. این امر میتواند در سمت و سویی باشد که ما به عنوان مسلمانان، در راستای رسیدن به کمال و زندگی بهتر تلاش کنیم. در قرآن کریم آیات متعددی وجود دارد که بر تلاش و فعالیت انسانها به عنوان یک عامل مهم در رسیدن به اهداف تاکید دارد. در زندگی عملی، تلاش و کار به صورت مستقیم بر زندگی ما تأثیر میگذارد و میتواند مسیر ما را به سمت موفقیت و کمال هموار کند. این ایمان به تقدیر که در آن به علم و خواست الهی استناد میشود، باید همواره با تلاش و کوشش توأم باشد. بنابراین، به عنوان یک مسلمان، وقتی به تقدیر ایمان داریم، در واقع خود را موظف به انجام تلاشهایی میدانیم که در نهایت ما را به آنچه که در تقدیر ما است نزدیکتر کند. نتیجهگیری این است که انسانی که به خداوند ایمان دارد، باید به تقدیر ایمان داشته باشد اما این ایمان نباید مانع تلاش و کوشش او در زندگی باشد. تلاش، عاملی حیاتی در رسیدن به موفقیت است و به انسان این امکان را میدهد که در دنیای پُر از چالشها و ناامیدیها، امید و انگیزه داشته باشد. بسیاری از بزرگترین شخصیتهای تاریخ، بر اساس ایمان به تقدیر و در عین حال تلاش و کوشش مستمر، توانستهاند به آرزوها و اهداف خود دست یابند. در نهایت، باید این نکته را در نظر داشته باشیم که مفهوم تقدیر نه تنها یک دیدگاه فلسفی، بلکه یک راهنما برای زندگی عملی فردی و اجتماعی ماست. باید یاد بگیریم که حوادث و شرایط مختلف را نه به عنوان موانع، بلکه به عنوان فرصتهایی برای رشد و یادگیری ببینیم. به بیان دیگر، باید ایمان داشته باشیم که خداوند از ما خواسته است که بهترین خود را به نمایش بگذاریم و در عین حال، تسلیم اراده و قضاوت او باشیم.
آیات مرتبط
وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ
و نزد اوست کلیدهای غیب که جز او هیچ کس آنها را نمیداند.
انعام : 59
وَأَن لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى
و اینکه برای انسان جز آنچه تلاش کرده است نخواهد بود.
نجم : 39
داستانی دلنشین
یک روز، علی در حال تفکر درباره زندگیاش بود. او با خود میاندیشید چگونه میتواند به اهدافش برسد و در عین حال به تقدیر الهی ایمان داشته باشد. او تصمیم گرفت سعی کند و تلاشی خستگیناپذیر داشته باشد و در کنار آن به یاد داشته باشد که عاقبت کار به دست خداوند است. علی بعد از مدتی توانست به بسیاری از خواستههایش برسد و زمانی که به عقب نگاه میکرد، میدریافت که چرا این ترکیب بین ایمان و تلاش بسیار مهم است.