آیا خدا انسان گنه‌کار را هم دوست دارد؟

این پرسش عمیق و پرمهر، یکی از اساسی‌ترین مباحث در درک رابطه انسان با خداوند است. پاسخ به این سوال در پرتو تعالیم قرآن کریم، نشان‌دهنده گستره بی‌حد و حصر رحمت و محبت الهی است. در یک کلام، بله، خداوند انسان گنه‌کار را دوست دارد، اما این محبت با ظرافت‌ها و شروطی همراه است که باید به دقت بررسی شود. برای فهم این موضوع، لازم است به مفاهیم رحمت، توبه، و عدل الهی در قرآن بپردازیم. قرآن کریم، خداوند را با صفات بی‌شماری معرفی می‌کند که در رأس آن‌ها «الرحمن» (بسیار بخشنده و مهربان) و «الرحیم» (دائم‌الرحمه) قرار دارند. این دو صفت، محور اصلی درک رابطه خداوند با تمامی مخلوقاتش، از جمله انسان، هستند. آغاز هر سوره قرآن (به جز سوره توبه) با «بسم الله الرحمن الرحیم» گواه بر این است که رحمت الهی، اساس و بنیان هر عملی است. خداوند در قرآن می‌فرماید: "وَرَبُّكَ الْغَفُورُ ذُو الرَّحْمَةِ" (کهف، 58) یعنی "و پروردگارت آمرزنده و صاحب رحمت است." این نشان می‌دهد که مغفرت و رحمت، از ویژگی‌های ذاتی و همیشگی خداوند هستند. محبت خداوند به انسان، حتی انسان گنه‌کار، ریشه‌ای عمیق در آفرینش دارد. خداوند انسان را در نیکوترین تقویم آفرید (تین، 4) و او را اشرف مخلوقات قرار داد و به او کرامت بخشید (اسراء، 70). این کرامت ذاتی، حتی با گناه نیز به کلی از بین نمی‌رود. گناه، پرده‌ای است که بر روی فطرت پاک انسان می‌افتد و او را از مسیر اصلی منحرف می‌سازد، اما خداوند هیچ‌گاه از اصل آفرینش و پتانسیل بازگشت انسان به سوی کمال ناامید نمی‌شود. او انسان را به حال خود رها نمی‌کند، بلکه همیشه راه بازگشت و توبه را برایش باز می‌گذارد. خداوند متعال به بندگانش فرصت‌های پیاپی برای بازگشت و اصلاح می‌دهد، زیرا او می‌خواهد که آن‌ها در مسیر رستگاری قرار گیرند و از چاه گمراهی نجات یابند. این تکرار فرصت‌ها و گشودن درهای رحمت، خود گواهی روشن بر محبت عمومی الهی است که شامل همه بندگان، حتی آنان که مرتکب خطا شده‌اند، می‌گردد. بسیار مهم است که میان «گناه» و «گناهکار» تفاوت قائل شویم. خداوند گناه و معصیت را دوست ندارد، زیرا گناه ظلم به نفس است و نظام عدل و صلاح عالم را مختل می‌کند. او فاسقان، ظالمان، متکبران و کسانی که به طور مداوم و بدون هیچ پشیمانی در گناه غرق می‌شوند را دوست ندارد، آنچنان که در آیات متعدد آمده: "إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْفَاسِقِينَ" (مائده، 108)، "إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ" (آل عمران، 57). اما این به معنای عدم محبت به شخص گناهکار نیست، بلکه به معنای عدم رضایت از عمل گناهکارانه و حالت استمرار بر گناه است. خداوند به فرد گناهکار فرصت توبه و بازگشت می‌دهد و همین فرصت دادن، خود نشانه‌ای از محبت و رحمت اوست. او با فرستادن پیامبران، ارسال کتب آسمانی، و الهام وجدان، همواره انسان را به سوی حق و حقیقت هدایت می‌کند. این راهنمایی مستمر، نمادی از لطف و محبت بی‌بدیل الهی است که حتی گناهکاران را نیز شامل می‌شود تا شاید راهی برای بازگشت بیابند و به سوی نور هدایت رهسپار شوند. فراخوان عمومی خداوند به توبه، یکی از روشن‌ترین دلایل محبت او به گناهکاران است. در سوره زمر، آیه 53 می‌فرماید: "قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ" یعنی: "بگو ای بندگان من که بر خود ستم کرده‌اید، از رحمت خدا نومید نشوید؛ یقیناً خدا همه گناهان را می‌آمرزد؛ زیرا او خود آمرزنده مهربان است." این آیه، نه تنها دعوتی عام برای تمام گناهکاران است، بلکه تأکید می‌کند که حتی بزرگترین گناهان نیز با توبه نصوح (توبه حقیقی و خالصانه) قابل آمرزش هستند. این دعوت، چگونه می‌تواند از سوی کسی باشد که محبتی به این بندگان ندارد؟ این اوج دلسوزی و محبت است که حتی پس از ارتکاب گناهان بزرگ، امید به بازگشت و آمرزش را زنده نگه می‌دارد. این آیه به وضوح نشان می‌دهد که دروازه‌های رحمت الهی هرگز به روی توبه‌کنندگان بسته نمی‌شود، و خداوند با آغوش باز منتظر بازگشت بندگان گنه‌کار خویش است. علاوه بر این، خداوند محبت خاصی به توبه‌کنندگان دارد. در سوره بقره، آیه 222 می‌خوانیم: "إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ" یعنی: "یقیناً خدا کسانی را که بسیار توبه می‌کنند و کسانی را که خود را پاک می‌سازند، دوست دارد." این آیه به وضوح بیان می‌کند که خداوند نه تنها گناهکاران را می‌بخشد، بلکه کسانی را که از گناه خود پشیمان شده و به سوی او بازمی‌گردند، دوست دارد. این محبت، نتیجه پشیمانی، اراده برای تغییر و تلاش برای پاک‌سازی روح است. به عبارت دیگر، گناهکار تا زمانی که در گناه اصرار دارد و از آن پشیمان نیست، مورد رضایت و محبت خاص الهی نیست، اما به محض روی آوردن به توبه، دوباره مشمول این محبت ویژه قرار می‌گیرد. این بازگشت به سوی خداوند، خود نشانه‌ای از فطرت پاک انسانی است که حتی زیر لایه‌های گناه نیز خاموش نمی‌شود. مثال‌های قرآنی بسیاری از آمرزش گناهان بزرگ وجود دارد که نشان‌دهنده وسعت رحمت الهی است. داستان حضرت آدم (ع) که پس از نافرمانی توبه کرد و خداوند توبه‌اش را پذیرفت، یا داستان توبه ساحران فرعون که در یک لحظه از کفر به ایمان گرویدند و خداوند گناهان گذشته‌شان را بخشید، همگی نمونه‌هایی از این حقیقت هستند. خداوند حتی به فرعون، که از سرسخت‌ترین طغیانگران بود، مهلت داد و او را به سوی موسی و هارون فرستاد تا او را به راه راست دعوت کنند، این نیز نشانی از محبت الهی به هدایت تمام انسان‌هاست، حتی سرسخت‌ترین آن‌ها. این داستان‌ها، نه تنها امیدبخش هستند، بلکه یادآوری می‌کنند که تا زمانی که نفس می‌کشد و فرصت برای تغییر هست، در رحمت الهی همیشه باز است. رحمت و محبت خداوند فراگیر است. در سوره اعراف، آیه 156 می‌فرماید: "وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ" یعنی: "و رحمت من همه چیز را فرا گرفته است." این فراگیری به این معناست که هیچ موجودی، حتی انسان گنه‌کار، خارج از دایره رحمت عام الهی نیست. خداوند به همه روزی می‌دهد، حتی به کفار و گناهکاران. او به همه فرصت زندگی، تفکر و انتخاب می‌دهد. این فرصت‌ها، خود مظاهری از رحمت و محبت او هستند. اگر او انسان گنه‌کار را دوست نمی‌داشت، هرگز به او مهلت نمی‌داد، هرگز راه توبه را برایش باز نمی‌گذاشت و هرگز پیامبران و کتب آسمانی را برای هدایت او نمی‌فرستاد. این محبت، تنها مختص افراد پرهیزکار نیست، بلکه شامل حال همه بندگان، با تمام کاستی‌ها و گناهانشان می‌شود، به این امید که روزی به سوی او بازگردند. پس در نهایت، خداوند به عنوان خالق و پروردگار، به تمامی مخلوقاتش، از جمله انسان، محبتی ذاتی دارد. این محبت، حتی گناهکاران را نیز شامل می‌شود، اما نه به معنای تأیید گناه آن‌ها. بلکه به معنای گشودن همیشگی درهای توبه و بازگشت، دعوت به اصلاح، و آمرزش بی‌پایان برای کسانی که از کرده خود پشیمان شده و با خلوص نیت به سوی او باز می‌گردند. در واقع، محبت او به انسان گنهکار، محبتی است که فرصت تغییر، رشد و پاک شدن را به او می‌دهد. این محبت، نشان‌دهنده امیدواری بی‌پایان خداوند به بازگشت بندگانش به مسیر فلاح و رستگاری است. گناهکار هرگاه روی از گناه برگرداند و با خلوص نیت به سوی پروردگارش بازگردد، نه تنها آمرزیده می‌شود، بلکه محبوب او قرار می‌گیرد و این بالاترین درجه از لطف و رحمت الهی است.