پاسخ قرآن
در قرآن کریم، تأمل و تفکر در آفرینش جهان و خود انسان بسیار مورد تأکید قرار گرفته است. این تأکیدات نه تنها انسانها را به تفکر و تعمق در مخلوقات الهی وادار میکند، بلکه به آنها یادآوری میکند که هر چیزی در این جهان نه تنها به صورت تصادفی بلکه با حکمت و هدف خاصی آفریده شده است. این موضوع از سورههای مختلف قرآن به وضوح قابل مشاهده است. به عنوان مثال، در سوره آل عمران آیه 190 آمده است: 'إنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الأَلْبابِ'. این آیه نشاندهنده وجود نشانههایی در آفرینش آسمانها و زمین و همچنین در تغییرات شب و روز است. این نشانهها و آیات به کسانی اختصاص دارد که از عقل و اندیشه خود استفاده میکنند و در نتیجه به شناخت عمیقتری از وجود خداوند و آفرینش او میرسند. این آیه به ما میآموزد که ما باید در آفرینش و نظام هستی تأمل کنیم و به ارتباط بین آفرینشها پی ببریم. هر چیزی در جهان طبیعت مانند آسمان و زمین، شب و روز، و حتی موجودات زنده همگی نشانههایی از قدرت بیپایان خداوند هستند. این تأملها و تفکرات میتواند به ما کمک کند تا به درک عمیقتری از هستی، زندگی و هدف خود در این دنیا برسیم. از سوی دیگر، در سوره انبیا آیه 30 میخوانیم: 'أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ كانَتا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا'. این آیه به گونهای دیگر به ما نشان میدهد که پیش از خلقت جهان به این شکل، آسمانها و زمین با یکدیگر تنگاتنگ و متصل بودهاند و سپس خداوند آنها را از هم جدا کرده است. این تقسیم و جداسازی نه تنها نشاندهنده قدرت خداوند است، بلکه در نهایت باید موجب تفکر و تأمل در انسانها شود. در واقع، قرآن کریم به ما دعوت میکند که نسبت به خلقت و نظم طبیعی محیطزیست توجه کنیم و ارتباطات عمیق میان آفرینشها را درک کنیم. تأمل در آفرینش نه تنها موجب شناخت خداوند خواهد شد بلکه باعث میشود انسان در عمق فلسفه هستی و هدف وجود خود بیندیشد. انسان متفکر همیشه در جستجوی چگونگی و چرایی آفرینش است و به دنبال پاسخهای عمیقتری میباشد. این جستجو به او کمک میکند تا به معانی و فلسفه عمیقتر زندگی پی ببرد و در نهایت به دلیلی برای وجود خود در جهان برسد. علاوه بر این، خداوند در سوره فاطر آیه 27 تا 28 میفرماید: 'أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ حَبًّا وَ نَبَاتًۭا ...' که بر اهمیت تفکر در طبیعت و مخلوقات تأکید دارد. در این آیات ما شاهد هستیم که خداوند توصیف میکند که چگونه آب از آسمان نازل میشود و به رشد گیاهان و تولید غذا کمک میکند. این فرآیند نشاندهنده نظم و حکمت در خلقت است که بایستی انسان به آن توجه کند و از آن درس بگیرد. بر اساس این مفاهیم، قرآن کریم به انسان توصیه میکند که با تأمل در آفرینشها به شناخت عمیقتری از خداوند و آفرینشهایش برسد. این تحقیقات و تفکرات میتواند در زندگی روزمره انسانها تأثیرات مثبت و مؤثری داشته باشد. از آنجا که تفکر در آفرینش باعث بیداری روحی و فکری در فرد میشود، انسان را به سوی آگاهی و روشنبینی بیشتر سوق میدهد. از دیدگاه قرآن کریم، تفکر در آفرینش میتواند به عنوان ابزاری در دست انسانها برای کشف حقیقت و معنای زندگی مطرح شود. به همین دلیل است که در آیات مختلف قرآن بر این نکته تأکید شده است که 'کسانی که تفکر میکنند، به نشانههای خداوند پی میبرند و به حقیقت وجود خداوند ایمان میآورند'. طبیعت و جهان اطراف ما سرشار از نشانههایی است که میتواند بر ما روشن کند که ما چقدر در برابر آفرینش و خداوند باید شگفتزده و سپاسگذار باشیم. بیتوجهی به این نشانهها و عدم تفکر در آنها میتواند باعث غفلت از حقیقت و وجود خداوند شود. از این رو، قرآن کریم به عنوان یک منبع الهی همواره ما را به اندیشیدن، تأمل و تفکر دعوت میکند و این دعوت ها باید در زندگی روزمره ما تأثیرگذار باشد. در نهایت، رسیدن به شناخت عمیق از خداوند و آفرینشهایش نه تنها به ارتقاء خود انسان کمک میکند بلکه در حفظ و ارتقاء کیفیت زندگی اجتماعی و فرهنگی جامعه نیز بسیار مؤثر است.
آیات مرتبط
إنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الأَلْبابِ
قطعاً در آفرینش آسمانها و زمین و دگرگونی شب و روز، نشانههایی برای خردمندان است.
آل عمران : 190
أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ كانَتا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا
آیا کافران نمیبینند که آسمانها و زمین بسته بودند و ما آنها را گشودیم؟
انبیا : 30
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ حَبًّا وَ نَبَاتًۭا ...
آیا نمیبینی که خداوند از آسمان آبی نازل کرده و با آن دانهها و گیاهها را بیرون آورده است؟
فاطر : 27
داستانی دلنشین
روزی جوانی به نام احمد در دلش سوالی بزرگ داشت: «هدف زندگی چیست؟» او بارها به آیات قرآن مراجعه کرد و در آنجا به تأمل در آفرینش جدیدی رسید. او فهمید که با فکر کردن به جهان و نشانههای آن، میتواند به خدا نزدیکتر شود. از آن پس، احمد هر روز زمانی را برای تأمل در آفرینش اختصاص میداد و این کار به او آرامش و ایمان عمیقتری بخشید.