پاسخ قرآن
قرآن کریم به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان، همواره بر اهمیت تربیت فرزندان و نیکو پرورش دادن آنها تأکید دارد. در دنیای امروز که چالشهای تربیتی متعددی برای والدین و خانوادهها وجود دارد، توجه به راهنماییهایی که قرآن درباره تربیت فرزندان ارائه میکند، میتواند کمک شایانی به آنها نماید. تربیت فرزندان یکی از ویژگیهای اصلی زندگی خانوادگی است که تأثیراتی عمیق و پایدار در آینده جامعه دارد. در این مقاله، به بررسی نکات کلیدی موجود در قرآن کریم درباره تربیت فرزندان میپردازیم و روشهای عملی و عملیاتی که میتوان به کار بست را تحلیل میکنیم. در ابتدا، یکی از اصول بنیادین در تربیت فرزند در قرآن، محبت و رحمت به آنهاست. والدین به عنوان نمایندگان خدا در میان فرزندان به شمار میروند و وظیفه دارند تا به بهترین شکل ممکن آنها را هدایت کنند. در این راستا، محبت و ارتباط عمیق والدین با فرزندان کلید موفقیت در تربیت است. در سوره لقمان، آیات 13 الی 19، نکات کلیدی درباره تربیت کودک ذکر شده است که میتواند به والدین در این زمینه کمک کند. آیه 13 سوره لقمان: «وَ إِذْ قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ وَهُوَ يَعِظُهُ يَا بُنَيَّ لَا تُشْرِكْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ»، لقمان به پسرش نصیحت میکند که هرگز با خداوند شریک نگذارد. این نکته از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا ایمان به توحید یکی از اصول اولیه و بنیادین تربیتی است. بنابراین، والدین باید توجه داشته باشند که اعتقادات دینی و الهی را از سنین پایین به فرزندان خود آموزش دهند. در ادامه، آیه 14 به والدین تأکید میکند که قدر محبت و توجه به فرزندان را بدانند: «وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ» - که به والدین در مقام نمایندگی خداوند درباره فرزندان خود مسئولیت خطیری را معرفی میکند. والدین باید در نظر داشته باشند که محبت و توجه آنها به فرزندان، باعث ایجاد امنیت و اعتماد در زندگی آنها خواهد شد. این محبت باید به گونهای باشد که فرزندان احساس کنند والدین در کنار آنها هستند و میتوانند بر آنها اعتماد کنند. آیه 15 نیز به سفارش به زیرکی و دقت در عمل به واجبات دینی و اخلاقی اشاره میکند: «وَإِنْ جَاهَدَاكَ عَلَى أَنْ تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا». این آیه نهتنها در مورد والدین، بلکه درباره حقایق و فضایل اخلاقیای است که والدین باید به فرزندان خود آموزش دهند. تربیت اخلاقی باید به عنوان یکی از شاخصهای اصلی کاهش ناهنجاریهای اجتماعی و تقویت مبانی خانواده شناخته شود. در نهایت، سایر آیات قرآن نیز به والدین توصیه میکنند که فضایل اخلاقی را به فرزندان خود منتقل کنند و برای آنها الگوهای مناسبی باشند. به عنوان مثال، قرآن به والدین توصیه میکند که بخشی از زمان خود را به گفتوگو با فرزندان بگذرانند و به آنها بیاموزند که چگونه میتوانند با معیارهای اخلاقی زندگی کنند. باید سعی کنیم فرزندان به خوبی بیاموزند که خوبی و بدی چیست و در این راستا باید تربیتی همیشگی و منظم داشته باشیم. برای نمونه، والدین میتوانند با ایجاد زمینههای مناسب برای بحث در مورد موضوعات اخلاقی و اجتماعی در خانه، به پرورش شخصیت فرزندان خود کمک کنند. به عنوان نتیجهگیری، باید اشاره کنیم که قرآن کریم به خوبی اهمیت تربیت فرزندان را درک کرده است و اصولی را برای انجام این وظیفه به والدین ارائه میدهد. با سرلوحه قرار دادن این آموزشهای الهی و عمل به آنها، والدین میتوانند نسلهای آگاه، سالم و اخلاقی پرورش دهند که در آینده، به موفقیتهای جامعه خود کمک خواهند کرد. در دنیای معاصر، والدین نیاز دارند که بر مبنای آموزههای دینی و اخلاقی قرآن، به فرزندان خود آموزش دهند که چگونه در دنیای پرچالش امروزی رفتار کنند و تصمیمات بهتری بگیرند. این کار نه تنها باعث بهبود وضعیت فردی فرزندان میشود، بلکه به ارتقاء سطح جامعه و کاهش مشکلات اجتماعی نیز کمک خواهد کرد. بنابراین، توجه به آیات قرآن و بهکارگیری آنها در تربیت فرزندان، یک راهکار موثر و الهامبخش برای والدین است.
آیات مرتبط
وَإِذْ قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ وَهُوَ يَعِظُهُ يَا بُنَيَّ لَا تُشْرِكْ بِاللَّهِ ۖ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ
و هنگامی که لقمان به پسر خود گفت و او را وصیت میکرد: «ای پسرم! هیچگاه با خداوند شریک نگذار که شرک ظلمی بزرگ است.»
لقمان : 13
وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ ۚ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ
و به انسان وصیت کردیم به والدین خود، بگو: شکر گزار من و والدینت باش، که به من بازگشت خواهید کرد.
لقمان : 14
وَإِن جَاهَدَاكَ عَلَى أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا ۚ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
و اگر آنها تو را به این که چیزی را شریک من کنی که علم به آن نداری، به جهاد بکشند، از ایشان اطاعت مکن، که بازگشت شما به سوی من است و من به اعمال شما خبر خواهم داد.
لقمان : 15
داستانی دلنشین
روزی روزگاری در یک قریه کوچک، مردی به نام حامد بود که در تربیت فرزندان خود بسیار کوشید. او به فرزندانش میآموخت که چگونه به خالق خود ایمان داشته باشند و رفتار نیکو همچون رفتار لقمان با پسرش داشته باشند. او در شبها کتاب قرآن را برای آنها میخواند و درباره مفاهیم آن با آنها صحبت میکرد. فرزندانش به او احترام میگذاشتند و به تدریج یاد گرفتند که چگونه رفتار کنند. به همین دلیل، خانواده آنها به عنوان یک خانواده نمونه در آن قریه شناخته میشد.