پاسخ قرآن
قرآن کریم به عنوان کتاب الهی و راهنمای بشر، همواره به موضوع تربیت کودکان توجه ویژهای داشته است. تربیت صحیح کودکان یکی از اساسیترین نیازهای جوامع انسانی به شمار میآید و بر اساس آیات قرآن، این تربیت باید بر مبنای اصول صحیح و متعالی انجام پذیرد. سوره لقمان، آیات 13 تا 19 به عنوان نمونهای بارز از توصیههای تربیتی در قرآن کریم، نکات بسیار گرانبهایی را ارائه میدهد. در این آیات، لقمان حکیم به پسش نصایحی میدهد که شامل تعلیم توحید، پرهیز از شرک، احترام به والدین و رفتار نیکو با آنها میشود. در حقیقت، تربیت اسلامی بر این مبنا استوار است که انسانها به درک عمیقتری از وجود خداوند و مسؤولیتهای خود در قبال او برسند. آیه 14 این سوره بهوضوح بر نیکی به والدین تأکید میکند و بیان میدارد که خداوند به والدین فرمان داده است که به فرزندان خود نیکی کنند و آنان را در مسیر درست راهنمایی نمایند. این توصیه نشاندهنده اهمیت نقش والدین در تربیت آنان در رویارویی با مشکلات و چالشهای زندگی است. در سوره تحریم، آیه 6، بر لزوم حفاظت از خانواده و فرزندان تأکید شده است. این آیه به والدین یادآوری میکند که مسوولیت تربیت کودکان تنها به تعلیم علمی محدود نمیشود بلکه تضمین سلامت روحی و معنوی آنان نیز بسیار حائز اهمیت است. بنابراین، تربیت باید جامع و کامل باشد بهگونهای که ذهن، روح، و جسم کودک را مورد توجه قرار دهد. علاوه بر توصیههای دینی در قرآن، سیره پیامبر اکرم (ص) نیز بر اهمیت محبت و نیکی به فرزندان تأکید دارد. پیامبر (ص) به مناسبترین شکل ممکن بر محبت به فرزندان و تربیت صحیح آنها پافشاری کرده و به والدین توصیه کرده که باید در تربیت فرزندان خود همواره بر محبت و آموزههای دینی تأکید داشته باشند. محبت و احترام به فرزندان یک جزء اساسی از تربیت اسلامی است که نه تنها شخصیت کودک را شکل میدهد بلکه روحیه آنها را نیز تقویت میکند. عمدهترین مطالبی که قرآن در مورد تربیت کودک بیان میکند شامل تعلیم عواطف مثبت، انضباط تربیتی و پرورش ذوق و استعدادهای آنهاست. تعلیم احساسات مثبت مانند عشق، امید، صداقت، و تعهد به اصول انسانی از وظایف والدین به شمار میآید. والدین باید تلاش کنند که به فرزندان خود این احساسات را بیاموزند و آنها را در وجودشان نهادینه سازند. باید به آنها یاد داد که چگونه با مشکلات و چالشها روبرو شوند و از آنها به عنوان فرصتی برای رشد و پیشرفت استفاده کنند. انضباط تربیتی نیز به عنوان یک جزء بسیار مهم در تربیت فرزندان محسوب میشود. اجازه دادن به فرزندان برای ارتکاب اشتباهات به منظور یادگیری درسهای زندگی باید با روشهای صحیح انضباط همراه باشد. والدین باید در این زمینه تعادل را رعایت کنند و نه تنها به فرزندانشان آزادی عمل دهند بلکه به آنها مبانی صحیح درک رفتار درست و نادرست را هم آموزش دهند. در واقع، انضباط تربیتی باید نه تنها شامل تنبیه، بلکه شامل هدایت و راهنمایی به معنای صحیح خود باشد. پرورش ذوق و استعدادهای کودکان یکی دیگر از نکات مهم در تربیت اسلامی است. هر کودک دارای استعداد خاصی است و بر والدین واجب است که این استعدادها را شناسایی کرده و فضایی فراهم کنند تا فرزندانشان بتوانند در آن زمینهها رشد کنند و شکوفا شوند. این حمایت از استعدادها میتواند از طریق آموزشهای اصولی، تشویق و فراهم کردن امکانات مناسب صورت پذیرد. در نهایت، باید تأکید کرد که تربیت فرزندان باید با حب و محبت همراه باشد تا آنان در آینده به انسانهایی مفید و صالح برای جامعه تبدیل شوند. قرآن کریم و سیره پیامبر اکرم (ص) تأکید زیادی بر پرورش شخصیت انسانی و اخلاقی در فرزندان دارند. زمانی که تربیت بر اساس اصول اخلاقی و دینی، بهویژه محبت و احترام، به درستی انجام پذیرد، فرزندان میتوانند نقش سازندهای در جامعه ایفا کنند و به عنوان الگوهایی مثبت برای دیگران عمل نمایند. بدین ترتیب، تربیت صحیح بر مبنای آموزههای قرآن و سیره نبوی، در شکوفایی نسل آینده و پیشرفت جامعه مؤثر خواهد بود.
آیات مرتبط
وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ ۚ إِنْ شَكَرْتَ لِي وَلِوَالِدَيْكَ فَإِنَّ إِلَيَّ الْمَصِيرُ
و به انسان سفارش کردیم که به والدینش نیکی کند؛ اگر تو شکرگذار من و والدینت باشی، در واقع، بازگشت به سوی من است.
لقمان : 14
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا
ای کسانی که ایمان آوردهاید، خود و خانوادهی خود را از آتش جهنم محافظت کنید.
تحریم : 6
وَالْوالِداتُ يُرْضِعْنَ أَولادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ لِمَن أرادَ أن يُتِمَّ الرَّضاعةَ.
مادران باید فرزندان خود را دو سال کامل شیر دهند، برای کسی که بخواهد دوران شیرخوارگی را به پایان برساند.
بقره : 233
داستانی دلنشین
روزی روزگاری، یک معلم در کلاس درس به کودکان آموزش میداد که اولین و مهمترین مسئله در زندگیشان چیست. ایشان به کودکان گفتند که محبت و احترام به والدین و همچنین ایجاد ارتباط خالص با خداوند از همه چیز مهمتر است. یکی از بچهها اسمش علی بود و در خانه سختیهایی داشت، اما با شنیدن اینها تصمیم گرفت که هر روز بیشتر به والدینش کمک کند و از آنها محبت کند. او طی مدتی به یک الگوی خوب در مدرسه و خانه تبدیل شد. حالا دیگر فرزندانش از او به خوبی یاد میکنند.