پاسخ قرآن
در قرآن کریم، حقوق والدین به طرز روشنی بیان شده است و اهمیت زیادی برای آنان قائل شده است. خداوند در سوره اسراء آیه 23 میفرماید: 'و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به والدین نیکی کنید؛ اگر یکی از آنها یا هر دوی آنها در نزد تو به سالخوردگی برسند، پس به آنها اف نگو و آنها را تار نکن و با آنها سخنی پسندیده بگو.' این آیه به وضوح نشان میدهد که خداوند انتظار دارد ما نه تنها به والدین خود احترام بگذاریم، بلکه باید با محبت و نیکی با آنان رفتار کنیم، حتی اگر در دوران سالخوردگی به سر ببرند. اهمیت این موضوع در آموزههای اسلامی به وضوح مشخص است چرا که سلامتی و آرامش خانواده مستقیماً به رفتار نیکو با والدین بستگی دارد. از زمانهای گذشته، فرزندان همواره به والدین خود به عنوان محور اصلی زندگی توجه داشتهاند و در این راستا جامعه اسلامی نیز به اهمیت این رابطه پی برده و برای آن قوانین و دستورات مشخصی وضع کرده است. در سوره لقمان آیه 14 آمده است: 'و ما به انسانی سفارش کردیم که به والدینش نیکی کند، و اگر آنها تلاش کنند که تو را به چیزی که نمیدانی شریک خدا قرار دهند، از آنها اطاعت نکن.' در این آیه نیز، خداوند به ما یادآوری میکند که هرچند باید به والدین خود احترام بگذاریم، اما در عین حال باید به وحدت خداوند و ایمان خود نیز پایبند باشیم. این موضوع نشان میدهد که خداوند علاوه بر توجه به حقوق والدین، اهمیت ایمان و وحدت را نیز مورد تأکید قرار میدهد. احترام به والدین نه تنها در آیات قرآن بلکه در سیره پیامبر اسلام (ص) و ائمه معصومین نیز به وضوح قابل مشاهده است. پیامبر اسلام (ص) فرمودند: 'خیر شما کسی است که نسبت به خانوادهاش نیکوکارتر باشد.' این سخن خود نشاندهنده این است که آرامش و محبت در خانواده از اهمیت ویژهای برخوردار است و باید همواره در اولویتهای ما قرار گیرد. در فرهنگ اسلام، احسان به والدین شامل رفتارهای مختلفی میشود. ارائه محبت، احترام، و خدمات بهوالدین جزو اولین و اصلی ترین مواردی است که باید رعایت شود. این احسان به والدین نه تنها باعث خوشنودی خداوند میشود، بلکه در دنیای کنونی نیز با تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی تأثیر مثبتی بر زندگی ما خواهد داشت. در واقع، خانواده به عنوان بنیاد جامعه، نقش بسیار حیاتی ایفا میکند و اگر روابط میان اعضای خانواده به خوبی شکل بگیرد، بسیاری از مشکلات اجتماعی حل خواهد شد. احترام به والدین و رفتار نیکو با آنها نه تنها در اصل آموزههای اسلامی قرار دارد بلکه در تمامی فرهنگها و جوامع انسانی نیز به عنوان یک ارزش پذیرفته شده است. این ارزشها در جهانی که روز به روز در حال تغییر است، نه تنها منجر به ساختن خانوادههای سالمتر میشود بلکه باعث استحکام اجتماعی نیز خواهد شد. افراد خانواده با رفتار نیکو، احترام و محبت نسبت به یکدیگر میتوانند فضایی ایجاد کنند که در آن همگی به آرامش و خوشبختی برسند. نکته مهم دیگری که در مورد حقوق والدین باید ذکر شود این است که در قرآن، خداوند به نیکی به والدین در تمامی مراحل زندگی، به ویژه در دوران پیری تأکید کرده است. بسیاری از ما شاهدیم که بعضی از افراد در زمان پیری والدین خود به آنها کم توجهی میکنند و حتی گاهی به آنها بیاحترامی میورزند. این موضوع نه تنها منجر به ایجاد کدورت و بیاعتمادی در خانواده میشود بلکه آثار منفی بر تربیت فرزندان و آینده آنان نیز خواهد گذاشت. اگر فرزندان یاد بگیرند که با والدین خود به خوبی و احترام رفتار کنند، به طور طبیعی این رفتار را به نسلهای بعدی نیز منتقل خواهند کرد. در دنیای مدرن امروزی، با ظهور تکنولوژی و تغییرات فرهنگی، برخی افراد ممکن است توجه بیشتری به دنیای بیرونی و مسائل روزمره داشته باشند و این مسئله باعث کاهش اهمیت روابط خانوادگی گردد. اما لازم است که همگان به یاد داشته باشند که والدین قسمتی لاینفک از زندگی ما بوده و باید همواره بر آنها احترام گذاشته و به آنها محبت کنیم. زیرا آنها هستند که هزینههای زیادی را برای تربیت و پرورش ما متحمل شدهاند و حال زمان آن رسیده است که به پاس این زحمات، با آنها نیکی کنیم و از وجودشان بهرهمند شویم. جمعبندی به طور کلی، احسان به والدین و احترام به آنان یکی از اصول اساسی در آموزههای اسلامی است و در قرآن مجید بر آن تأکید شده است. در زندگی روزمره، ما باید به این حقوق آگاه باشیم و سعی کنیم آن را به بهترین شکل ممکن به انجام برسانیم. نباید فراموش کنیم که رفتار نیکو با والدین نه تنها موجب رضایت خداوند میشود بلکه بخشی از وظایف انسانی ما نیز میباشد. در نهایت باید بپذیریم که احترام و محبت به والدین نه تنها برای خود ما برکات زیادی به ارمغان میآورد بلکه برای داشتن یک جامعه سالم و پر از محبت نیز حائز اهمیت است.
آیات مرتبط
وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًۭا كَرِيمًۭا
و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به والدین نیکی کنید؛ اگر یکی از آنها یا هر دوی آنها در نزد تو به سالخوردگی برسند، پس به آنها اف نگو و آنها را تار نکن و با آنها سخنی پسندیده بگو.
اسراء : 23
وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ ۚ إِنْ شَكَرْتَ لِي وَلِوَالِدَيْكَ فَإِنَّمَا تَشْكُرُ لِنَفْسِكَ ۖ وَإِنْ كَانَتَا جَاهَدَاكَ عَلَى أَنْ تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تَطِعْهُمَا ۚ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
و ما به انسانی سفارش کردیم که به والدینش نیکی کند، و اگر آنها تلاش کنند که تو را به چیزی که نمیدانی شریک خدا قرار دهند، از آنها اطاعت نکن.
لقمان : 14
داستانی دلنشین
روزی، پسرکی به نام احسان به همراه والدینش در حال گذراندن روز بودند. او از روزی که در کنار آنان بود، میآموخت که احترام به والدین و نیکی به آنها چقدر اهمیت دارد. در یکی از روزها، وقتی پدرش به خاطر خستگی نتوانست به گردش برود، احسان با محبت از او خواست که استراحت کند و خودش به خرید برود. این کار باعث خرسندی پدر و مادرش شد و احساس کردند که او به گفتههای قرآن عمل میکند.