چطور بفهمم خدا هنوز دوستم دارد؟

احساس تردید درباره محبت خداوند، تجربه‌ای است که ممکن است برای بسیاری از انسان‌ها، به‌ویژه در لحظات دشواری یا پس از ارتکاب خطا، پیش آید. اما قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم (ص) با صراحت و مهربانی بی‌حد، این اطمینان را به ما می‌دهند که محبت خداوند متعال به بندگانش، فراتر از تصور ما و همواره جاری است. خداوند متعال «ودود» است، یعنی بسیار دوست‌دارنده و مهربان. این یک ویژگی ذاتی الهی است که به ذات او برمی‌گردد و تغییرپذیر نیست. او عاشق آفریده‌های خود است و بیش از آنکه تصور کنیم، به ما نزدیک است. برای درک این محبت و اطمینان از آن، باید به نشانه‌هایی که در خود و در جهان پیرامونمان می‌یابیم، توجه کنیم و همچنین، نوع ارتباط خودمان را با او مورد بازبینی قرار دهیم. یکی از واضح‌ترین نشانه‌های محبت الهی، هدایت الهی است. همین که شما این سوال را می‌پرسید و به دنبال پاسخ آن هستید، خود نشانه‌ای از محبت و لطف خداوند است. اوست که این میل را در قلب شما قرار داده تا به دنبال ارتباط با او باشید. هدایت به سوی اسلام، قرآن، نماز، و هر عمل صالحی که انجام می‌دهید، همگی از مصادیق هدایت الهی هستند. خداوند در سوره بقره، آیه 257 می‌فرماید: «اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُم مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ» (خداوند سرپرست و یار کسانی است که ایمان آورده‌اند؛ آنان را از تاریکی‌ها به سوی نور بیرون می‌آورد). این خارج کردن از تاریکی‌ها و سوق دادن به سوی نور، خود نشان‌دهنده محبتی عمیق و دائمی است. به راستی، اگر خداوند شما را دوست نداشت، این آگاهی و پرسشگری درباره جایگاه الهی، هرگز در قلب شما شعله‌ور نمی‌شد. این یک ندای درونی است که از منبع محبت الهی سرچشمه می‌گیرد و به شما یادآور می‌شود که او همیشه در کنار شماست و راه رستگاری را به شما نشان می‌دهد. اینگونه هدایت‌ها، هدیه‌ای از جانب اوست که مسیر درست را به ما نشان می‌دهد و ما را در رسیدن به کمال یاری می‌کند. پذیرش توبه و بخشش گناهان، دلیلی قاطع بر محبت بی‌انتهای خداوند است. انسان جایزالخطاست و هیچ کس نیست که گناه نکند. اما خداوند، درهای توبه را همواره به روی بندگانش باز گذاشته است. او نه تنها توبه‌کنندگان را دوست دارد، بلکه در قرآن کریم بارها تأکید کرده که هرگز از رحمت او ناامید نشوید. در سوره زمر، آیه 53 می‌فرماید: «قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ» (بگو: ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده‌اید! از رحمت خداوند ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می‌آمرزد؛ زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است). این آیه، دریایی از امید و محبت است و نشان می‌دهد که خداوند حتی پس از بزرگترین گناهان نیز منتظر بازگشت بنده است و او را دوست دارد. این توانایی توبه و احساس ندامت پس از گناه، خود نعمتی از جانب اوست، زیرا اوست که قلب شما را به سوی بازگشت و پاکی هدایت می‌کند. این حس شرمساری و تمایل به اصلاح، نشانه‌ای از زنده بودن ایمان در قلب شما و محبتی است که خداوند برای شما قائل است. او هرگز از شما روی برنمی‌گرداند مگر اینکه خودتان کاملاً از او روی بگردانید و به سمت شقاوت حرکت کنید. ابتلا به سختی‌ها و آزمایش‌ها، گاهی اوقات ممکن است به نظر برسد که نشانه دوری و بی‌محلی خداوند است، اما در بسیاری از موارد، دقیقا برعکس است. خداوند بندگانش را آزمایش می‌کند تا ایمانشان قوی‌تر شود، گناهانشان پاک شود و درجاتشان بالا رود. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «هر که خداوند خیرش را بخواهد، او را گرفتار می‌کند.» (بخاری). این آزمایش‌ها همچون سنگ سمباده‌ای هستند که الماس ایمان را جلا می‌دهند. صبر بر بلا و توکل بر خداوند در سختی‌ها، خود نشانه محبتی دوطرفه است؛ خداوند بنده‌اش را دوست دارد که او را می‌آزماید و بنده نیز با صبر و توکل، محبت خود را نشان می‌دهد. در سوره بقره، آیه 155 می‌خوانیم: «وَلَنَبْلُوَنَّكُم بِشَیْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ» (و قطعاً شما را با چیزی از ترس و گرسنگی و کاهشی در اموال و جان‌ها و محصولات آزمایش می‌کنیم؛ و به شکیبایان بشارت ده). این بشارت به صابران، نشانه لطف و محبت الهی است. پس، هر گاه در رنج و سختی قرار گرفتید، به جای اینکه از خدا دور شوید، سعی کنید به او نزدیک‌تر شوید، زیرا این رنج می‌تواند راهی برای پاک شدن از گناهان و بالا رفتن درجات معنوی شما باشد و این خود، مهر و عنایت پروردگار است. توفیق در انجام عبادات و کارهای خیر نیز نشانه دیگری است. وقتی احساس می‌کنید که نماز خواندن برایتان لذت‌بخش شده، یا تمایل به کمک به دیگران و انجام کارهای نیک در شما زیاد شده است، این‌ها توفیقاتی از جانب خداوند هستند. خداوند هرگز توفیق را از کسی که می‌خواهد به او نزدیک شود، سلب نمی‌کند. در سوره مائده، آیه 54، خداوند اقوامی را وصف می‌کند که دوستشان دارد و آنها نیز دوستش دارند: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَن یَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَا یَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَٰلِكَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ» (ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هر کس از شما از دینش برگردد، خداوند به زودی قومی را می‌آورد که آنان را دوست دارد و آنان نیز او را دوست دارند؛ نسبت به مؤمنان فروتن و نسبت به کافران سرسختند، در راه خدا جهاد می‌کنند و از سرزنش هیچ سرزنش‌کننده‌ای نمی‌ترسند. این فضل خداست که به هر کس بخواهد می‌دهد؛ و خداوند گشایشگر و داناست). این آیه نشان می‌دهد که محبت الهی با عمل صالح و جهاد در راه او همراه است و همین که خداوند شما را به سمت انجام این اعمال سوق می‌دهد، خود نشانه‌ای از این محبت است. هنگامی که قلب شما تمایل به نیکی پیدا می‌کند و در انجام اعمال صالح احساس سبکی و رضایت می‌کنید، بدانید که این ندای الهی است که شما را به سوی خویش می‌خواند و این جز از محبت بی‌حد او سرچشمه نمی‌گیرد. در نهایت، برای اینکه مطمئن شوید خداوند شما را دوست دارد، باید خودتان نیز در راستای جلب محبت او حرکت کنید. اطاعت از اوامر الهی، پرهیز از نواهی، استغفار و توبه دائمی، انجام کارهای نیک، احسان به دیگران، و یاد و ذکر او (قرائت قرآن، دعا و ذکر) همگی راه‌هایی هستند که نه تنها شما را به خداوند نزدیک‌تر می‌کنند، بلکه احساس محبت متقابل را در وجودتان تقویت می‌کنند. خداوند مهربان‌تر از آن است که بنده‌ای را که به سوی او قدم برمی‌دارد، رها کند. او "شکور" است، یعنی بسیار قدردان؛ حتی از کمترین نیکی و توجه شما قدردانی می‌کند. او "حلیم" است، یعنی بسیار بردبار؛ در برابر گناهان شما صبر می‌کند تا فرصت توبه بیابید. او "غفور" و "رحیم" است؛ گناهان را می‌آمرزد و رحمتی بی‌کران دارد. هر زمان که قلبتان برای او بتپد و دستتان به دعا بلند شود، بدانید که این ندای محبت از سوی اوست که شما را به سمت خود می‌خواند. پس، با امید و یقین به محبت بی‌پایان او، مسیر زندگی را بپیمایید و هرگز در رحمتش ناامید نشوید. به یاد داشته باشید که هر نفس که می‌کشید، هر طلوعی که می‌بینید، و هر آرامشی که حس می‌کنید، خود دلیلی بر محبت و لطف پایدار اوست.