پاسخ قرآن
برنامهریزی برای آخرت یکی از موضوعات اساسی و مهم در زندگی هر انسان مؤمنی است. در قرآن کریم، تأکیدات فراوانی بر ضرورت آمادگی برای آخرت و توجه به آن شده است. آیات مختلف قرآن به مؤمنان یادآوری میکند که در زندگی دنیوی خود باید به یاد آخرت باشند و برای آن آماده شوند. این موضوع نه تنها به عنوان یک توصیه، بلکه به عنوان یک وظیفه دینی برای انسانها مطرح شده است. یکی از روشهای بنیادی برای آمادگی در آخرت، انجام اعمال نیک و خیر است. این اعمال نه تنها در زمره وظایف دینی انسانها محسوب میشود، بلکه سبب تقرب به خداوند و دریافت نعمات الهی میگردد. در سوره بقره، آیه 177، به صراحت بیان شده است که: «میسر بودن نزد خدا در این است که انسان به یقین به خدا، روز قیامت، فرشتگان، کتابها و پیامبران ایمان بیاورد و حتی اگر محبوبترین چیزهای خود را بدهد». این آیه نشاندهنده این مهم است که ایمان واقعی به خدا و بروز عمل صالح از ارکان اساسی نجات در آخرت هستند. ایمان و عمل صالح دو مؤلفه اصلی برای قرار گرفتن در زمره مؤمنان واقعی و نجاتیافتگان در روز قیامت هستند. ایمان به خداوند و اعتقاد به قیامت و روز جزا، روح و جان انسان را سیراب میکند و او را در مسیر درست هدایت میکند. در سوره آلعمران نیز آمده است: «هر نفس، طعم مرگی را خواهد چشید و در روز قیامت، پاداشهای شما به شما داده خواهد شد». این آیه مؤید این واقعیت است که همه انسانها سرانجام با مرگ مواجه خواهند شد و پس از آن، در روز قیامت پاداش اعمال خود را دریافت خواهند کرد. به همین دلیل، انسان باید از دنیا به عنوان بستر و فرصتی برای انجام اعمال نیکو بهرهبرداری کند. انجام کارهای خیر و مثبت، نه تنها موجب رضای خداوند میگردد، بلکه در آخرت نیز ثمرات آن را برداشت خواهند کرد. همچنین توبه از گناهان و بازگشت به سوی خداوند نیز از ارکان مهم آمادهسازی برای آخرت به شمار میرود. خداوند در سوره فرقان، آیه 70 میفرماید: «جز کسانی که توبه کنند و ایمان بیاورند و عمل صالح انجام دهند، عذابی بزرگ در انتظارشان است». این آیه یادآوری میکند که خداوند متعال به رحمت و مغفرت خود بر آن دسته از بندگانش که از گناهان خود توبه میکنند و به سوی او بر میگردند، توجه دارد. بدین ترتیب، توبه نه تنها یک عمل فردی بلکه یک فرآیند روحی و معنوی است که به انسان امکان میدهد تا از خطاهای گذشته خود دست بکشد و زندگی تازهای را آغاز کند. در این راستا، برای گذر از سختیهای دنیوی و به دست آوردن آرامش در آخرت، توبه و بازگشت به خداوند اهمیت ویژهای دارد و جزو برنامهریزیهای مؤثر برای نجات در قیامت به شمار میآید. همچنین، در برنامهریزی زندگی اخروی، نباید از أعمال و فرایض واجب مانند نماز، زکات و حج غافل شد. برگزاری نماز، که به عنوان ستون دین شناخته میشود، ارتباط مستمر و مستقیم با خداوند را برای انسان ممکن میسازد. زکات به عنوان یکی از واجبات مالی در اسلام، نه تنها سبب پاکی مال میشود بلکه در جامعه نیز در جهت کمک به مستمندان و فقرای جامعه کارایی دارد. حج نیز به عنوان یکی از بزرگترین عبادات اسلامی، نشاندهنده وحدت مسلمانان و از مظاهر بندگی خداوند در سراسر جهان است. این سه عمل واجب، باید در برنامهریزی برای زندگی اخروی مورد توجه قرار گیرد. سرفصلهای این برنامهریزی به انسان امکان میدهد تا با تلاش و کوشش در دنیای مادی، امکاناتی برای زندگی بهتر و خوشتر در آخرت فراهم کند. بنابراین، خلاصه و جمعبندی این بحث نشان میدهد که برای داشتن آیندهای روشن و ایمن در آخرت، انسانها باید همواره خود را در معرض ارزیابی قرار دهند و به اصلاح رفتارها و اعمال خود بپردازند. آنها میتوانند با برنامهریزی مناسب، از فرصتهای دنیوی برای انجام کارهای خیر بهره ببرند و در نتیجه، در آخرت برای خود مقامی شایسته بنا نهند. در این راه، مؤمنان باید همواره در یاد خداوند باشند و به خوبی از فرصتهای زندگی استفاده کنند. در نهایت، ضروری است که مسلمانان با ایمان و ارادهای قوی در مسیر انجام اعمال صالح و تبعیت از دستورات الهی گام بردارند. با توجه به متون مقدس و راهنماییهای ذکر شده، میتوان گفت که برنامهریزی صحیح برای آخرت نه تنها بر عهده هر فرد مسلمان است، بلکه جزء وظایف او برای زندگی بهتر در دنیا و دنیای بعدی خواهد بود. با تدبیر و تفکر در اعمال نیک و صادقانه، میتوان به راحتی وفاداری به دین را پیشه کرده و به موفقیت در سرنوشت آخرت نائل آمد.
آیات مرتبط
لَيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَن آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالْأَنْبِيَاءِ وَأَعطَى مَالَهُ حُبًّا لِذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ
نیکوکارى این نیست که صورتهاى شما به شرق و غرب برگردانده شود، بلکه نیکوکارى در ایمان به خدا و روز قیامت و فرشتگان و کتابها و پیامبران و انفاق مال با اینکه محبت به آن را دارید نسبت به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و مسافران و سائلان و آزاد کردن بندههاست.
بقره : 177
كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ۖ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۚ فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ ۚ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ
هر نفسی طعم مرگ را خواهد چشید و قطعاً پاداشهایتان در روز قیامت به شما داده خواهد شد؛ پس هر کس از آتش دور گردد و به بهشت داخل شود یقیناً رستگار شده است و زندگی دنیا جز کالای فریبنده نیست.
آل عمران : 185
إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالحًا ۖ فَأُولَـئكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّاتِ لَا يُظْلَمُونَ شَيْئًا
مگر کسانی که توبه کنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند؛ پس آنها به بهشتها وارد میشوند و به آنها ذرّهای ظلم نمیشود.
فرقان : 70
داستانی دلنشین
روزی، مردی به نام حسین تصمیم گرفت که برای آخرت خود بهتر برنامهریزی کند. او هر روز لحظاتی را به یاد خدا و آخرت میگذرانید و سعی میکرد اعمال نیک انجام دهد. حسین به افراد نیازمند کمک میکرد و در نمازهایش همواره دعا میکرد که خداوند او را بیامرزد. با گذشت زمان، احساس آرامش و نزدیکی به خدا را بیشتر حس کرد و در نهایت به این نتیجه رسید که این دنیا فقط یک گذر است و بزرگترین هدف او باید آخرت باشد.