پاسخ قرآن
در قرآن کریم، تفکر در آفرینش به عنوان یک عمل مهم و ارزشمند معرفی شده است. در دین اسلام، عقل و فکر به عنوان دو ابزار مهم شناخت خداوند و آفرینش او شناخته میشوند و خداوند در آیات متعدد قرآن ما را به تفکر و تعمق در آفرینش و نشانههای قدرت و حکمت خود دعوت میکند. در سوره آل عمران آیه 190 آمده است: "إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ". این آیه به وضوح تاکید میکند که در آفرینش آسمانها و زمین و تغییرات شب و روز، نشانههایی از قدرت بیپایان خداوند نهفته است که باید مورد توجه قرار گیرد. به عبارت دیگر، خداوند در این آیه ما را به تامل بیشتر در مظاهر آفرینش ترغیب میکند و ما را به تفکر در دنیای اطرافمان دعوت مینماید. تفکر در آفرینش به انسان کمک میکند تا به شناخت عمیقتری از خداوند و قدرت او دست یابد. این شناخت نه تنها به ما اجازه میدهد تا به عظمت خداوند پی ببریم، بلکه ما را به سوی عبادت و بندگی او سوق میدهد. در واقع، تفکر در آفرینش و آثار آن، نوعی عبادت محسوب میشود که هدف آن نزدیکتر شدن به خداوند و فهم بهتر نشانههای اوست. در این راستا، میتوان گفت که این نوع تفکر نه تنها انسان را به جامعیت در شناخت میکشاند بلکه او را از دوقطبیهای فکری و فلسفی دور کرده و به سوی یک تفکر واحد و متمرکز بر خداوند هدایت میکند. علاوه بر این، قرآن در سوره هود آیه 123 نیز به این موضوع پرداخته و میفرماید: "وَلَهُ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۗ وَإِلَيْهِ يُرْجَعُ الْأَمْرُ كُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَتَوَكَّلْ عَلَيْهِ". این آیه به ما تذکر میدهد که تمام امور به خداوند بازمیگردد و او مالک تمام هستی است، بنابراین باید به او اعتماد کنیم و عبادت او را در اولویت قرار دهیم. این نوع عبادت از طریق تفکر در آفرینش و بازشناسی قدرت و حکمت الهی میسر میگردد. از این رو، میتوان گفت که یکی از اهداف مهم تفکر در آفرینش، القای حس حیا و فضائل اخلاقی در انسان است. وقتی فرد به آفرینش میاندیشد، به عظمت خداوند و محدودیت خود پی میبرد و همچنین به فرایندها و قوانین حاکم بر عالم وجود اشراف پیدا میکند؛ این موضوع میتواند منجر به ایجاد فضائل اخلاقی و رفتاری در او گردد. به عنوان یک مثال دیگر در این زمینه، در سوره بقره آیه 164 آمده است: "إنَّ في خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لأُولِي الألْبَابِ". در این آیه، قرآن به صراحت بیان میکند که در آفرینش آسمانها و زمین و تغییرات شب و روز آیات و نشانههایی وجود دارد که تنها برای صاحبان عقل و درک قابل مشاهده است. این آیه نه تنها به جنبههای ظاهری آفرینش توجه دارد، بلکه به عمق فلسفی و روحی آن نیز اشاره میکند و ما را به سمت درک عمیقتری از حقیقت جهان ترغیب مینماید. تفکر در آفرینش همچنین میتواند به ما کمک کند تا در زندگی روزمرهمان تصمیمات بهتری بگیریم و به شیوهای بیشتر از چیزهای اطرافمان آگاه شویم. علم و دانش حاصل از تفکر در آفرینش میتواند به بهبود روابط اجتماعی و تقویت حس مسئولیت اجتماعی در زندگی ما منجر شود. هرچه انسان آگاهتر باشد، میتواند به بهبود جامعه و روابط انسانی کمک کند. در نهایت، تفکر در آفرینش نه تنها به ما در شناحت خداوند یاری میرساند بلکه زندگی ما را متحول میکند و در نهایت به سوی فضیلت و خدمت به جامعه هدایت میکند. در دنیای معاصر، با توجه به پیشرفتهای علمی و فناوری، تحلیل و بررسی آفرینش و پدیدههای طبیعی اهمیت بیشتری یافته است. به همین دلیل، مسلمانان باید در انجام این عمل مهم و ارزشمند همواره در تلاش باشند و با نگاهی عمیقتر و علمی به آفرینش، شناخت خود از خداوند را افزایش دهند. این نوع از تفکر به انسان این قدرت را میدهد که حقیقت خود را بشناسد و به جایگاه واقعیاش در عالم هستی پی ببرد. برای همین است که قرآن کریم به ما توصیه میکند که همواره در آفرینش اندیشه کنیم و در کنار عبادتهای دیگر، این نوع تفکر را نیز در زندگیمان جدی بگیریم.
آیات مرتبط
إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ
در حقیقت در آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف شب و روز برای صاحبنظران نشانههایی است.
آل عمران : 190
وَلَهُ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۗ وَإِلَيْهِ يُرْجَعُ الْأَمْرُ كُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَتَوَكَّلْ عَلَيْهِ
و غیب آسمانها و زمین از آن اوست و همه کارها به سوی او برمیگردد، پس او را بپرست و بر او توکل کن.
هود : 123
إن في خلق السماوات والأرض واختلاف الليل والنهار لآيات لأولي الألباب.
در حقیقت در آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف شب و روز برای صاحبنظران نشانههایی است.
بقره : 164
داستانی دلنشین
روزی، مهدی نشسته بود و به زیباییهای آفرینش خداوند فکر میکرد. او نگاهش را به آسمان دوخت و به پرندگان پروازکنان و درختان سرسبز توجه کرد؛ احساس میکرد که این نشانهها به او یادآوری میکند که بینهایت باید به قدرت و حکمت خداوند اندیشید. همین تفکر او را به سمت عبادت بیشتر و سپاسگزاری از خداوند سوق داد. او میدانست که هر فکر و تاملی در آفرینش، میتواند راهی باشد برای نزدیکی بیشتر به خدا.