پاسخ قرآن
در قرآن کریم، اهمیت عبودیت و خدمت به والدین بهوضوح مورد تأکید قرار گرفته است. موضوع والدین در قرآن اسلامی یک موضوع بسیار خاص و ارزشی است که نشاندهندهی رویکرد برتر دین اسلام به این پدیدهی انسانی است. خداوند متعال، در آیات مختلف قرآن، به بندگان خود توصیه میکند که نسبت به والدین خود نیکی کرده و به آنان احترام بگذارند. یکی از آیات کریمه که به این موضوع اشاره مستقیم دارد، آیه 23 سوره اسراء است. در این آیه، خداوند میفرماید: "و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به والدین نیکی کنید..." این آیه بهروشنی بیانگر این واقعیت است که خداوند ابتدا به مسئلهی عبودیت اشاره میکند و سپس به اهمیت و ارزش خدمت به والدین میپردازد. این ترتیب در بیان خداوند نشاندهندهی ارزش والای والدین و همچنین ضرورت و اهمیت عبادت خداوند است. بدین معنا که خدمت به والدین در اسلام نباید تنها به عنوان یک کار اجتماعی در نظر گرفته شود، بلکه باید آن را از ارکان دین و معانی حقجویی و انصاف قلمداد کرد. در واقع، علاوه بر عبادت خداوند، احترام و محبت به والدین بهعنوان ابزاری برای ارتقاء کیفیت انسانی بیشتر از دیگر موارد بهشمار میآید. بهعلاوه، با نگاهی به آیه دیگر در قرآن، متوجه میشویم که موضوع اهمیت والدین از ابعاد مختلف بررسی و بیان شده است. در سوره لقمان، آیه 14، خداوند میفرماید: "و ما به انسان نسبت به والدینش توصیه کردیم..." این آیه نیز بهروشنی نشاندهندهی تأکید و اولویت خدمت به والدین است. خداوند با تأکید بر اینکه نخستین حقوق انسان، نسبت به والدینش میباشد، به ما یادآوری میکند که چگونه باید نسبت به آنانی که در طول زندگی ما زحمات زیادی متحمل شدهاند، احترام و محبت داشته باشیم. این آیات به ما میآموزند که کارهای خوب و نیکوکارانه نسبت به والدین نباید فراموش شود و همواره باید در کنار توجه به عبادت خداوند، به والدین عشق و احترام نشان دهیم. عبادت تنها محدود به انجام اعمال عبادی مانند نماز و روزه نیست، بلکه هر نوع نیکی و خدمت به خانواده و به ویژه والدین هم جزو عبادات به شمار میآید. بدین ترتیب، اهمیت والدین نهتنها در قرآن، بلکه در زندگی روزمرهی ما نیز مشهود است و باید در توجه به نیازها و احساسات آنها کوشید. در واقع، خدمت به والدین از عبادت مهمتر نیست، بلکه مکمل و ادامهدهندهی آن است. این جمله بهخوبی اهمیت و نقش والدین را در دین اسلام نشان میدهد. بنابراین، بهعنوان مسلمان، ما موظف هستیم تا در همهی جوانب زندگی خود به والدین احترام بگذاریم و در صورت امکان به آنها خدمت کنیم. شاید در دنیای اجتماعی امروز، با چالشها و مشکلاتی روبرو باشیم که لزوم توجه به والدین را فراموش کردهایم، اما باید تلاش کنیم تا این ارزشها را در زندگی خود بهکار ببندیم. احترام به والدین نهتنها در قرآن تأکید شده است، بلکه در احادیث پیامبر اعظم (ص) نیز بهکرات مورد اشاره قرار گرفته است. پیامبر گرامی اسلام (ص) فرموده است: "رضا خداوند در رضایت والدین است و خشم خداوند در خشم والدین است." این حدیث بهروشنی به ما یادآوری میکند که خوشنودی والدین در حقیقت، خوشنودی خداوند نیز محسوب میشود. این نکته نشاندهندهی اهمیت مشاعر انسانی و اخلاقی است که در دین مبین اسلام بهشدت مورد تأکید قرار گرفته است. نکتهی دیگری که باید به آن اشاره کرد، در برخی از موارد، ممکن است رابطه بین فرزندان و والدین تحت فشار قرار گیرد. بهخصوص در دنیای امروزی که تکنولوژی و تغییرات اجتماعی و فرهنگی بر روی روابط انسانی تأثیر میگذارد. بنابراین، ضرورت دارد که همواره یادآور شویم که والدین ما نیاز به محبت، مهربانی و تفاهم دارند. این موضوع میتواند بهعنوان یک چالش اجتماعی در نظر گرفته شود و ما را نسبت به رفتار مناسب با والدینمان هوشیارتر سازد. چگونه میتوانیم به والدین خود خدمت کنیم و محبت خود را نسبت به آنها نشان دهیم؟ برخی از این روشها شامل: 1. صحبت و گفتگو با آنها دربارهی احساساتشان و مشکلاتشان؛ 2. کمک به آنها در کارهای روزمره و همراهی در فعالیتهایشان؛ 3. صرف وقت با کیفیت و لذت بردن از زمان خانواده؛ 4. نشان دادن محبت و احترام از طریق اعمال غیرزبانی، مانند بوسیدن دست یا دادن هدیه کوچک؛ 5. دعا کردن برای آنها و درخواست رحمت و مغفرت خداوند برایشان. نتیجهگیری این است که والدین نهتنها پدر و مادر ما هستند، بلکه بهعنوان کسانی که در شکلگیری شخصیت و زندگی ما نقش بسزایی دارند، شایسته احترام و محبت بیشتری هستند. در اسلام، نیکی به والدین از شایستهترین و بزرگترین اعمال عبادی بهشمار میآید و ثابت کرده است که محبت به والدین نهتنها یک امر فرهنگی و اجتماعی، بلکه ابزاری برای نزدیکی به خداوند نیز است. با عمل به آموزههای قرآن و سیرهی نبوی، میتوانیم ضمن خدمت به والدین خود، بهعنوان بندگان خوب خداوند شناخته شویم.
آیات مرتبط
وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًۭا كَرِيمًۭا
و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به والدین نیکی کنید؛ اگر یکی از آنها یا هر دوی آنها در نزد تو به سالخوردگی برسند، پس به آنها اف نگو و آنها را تار نکن و با آنها سخنی پسندیده بگو.
اسراء : 23
وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ ۚ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ
و به انسان نسبت به والدینش توصیه کردیم. که شکر گزار من و والدینت باشی، به سوی من باز میگردید.
لقمان : 14
داستانی دلنشین
روزی روزگاری، جوانی به نام سجاد در حالی که در کوچهها قدم میزد، به یاد آیات قرآن افتاد که همیشه برایش آرامش بخش بودند. او به یاد تمام زحماتی که والدینش برای تربیت او کشیده بودند، افتاد و احساس کرد که باید بیشتر به آنها محبت کند. سجاد تصمیم میگیرد هر روز وقتی به خانه میرسد، با والدینش صحبت کند و به آنها کمک کند. شگفتآور بود که با این کار واقعاً حس شادی و آرامش بیشتری در زندگیاش پیدا کرد.