دیدگاه قرآن درباره دوستی با دیگران چیست؟

قرآن کریم یکی از مهم‌ترین و جامع‌ترین متون دینی است که در طول تاریخ تأثیرات عمیقی بر زندگی بشر گذاشته است. یکی از موضوعات مهمی که در این کتاب مقدس مورد تأکید قرار گرفته، دوستی و ارتباطات انسانی است. قرآن کریم با بیان آیات متعدد در مورد دوستی، اهمیتی ویژه به این مفهوم داده است و به مسلمانان می‌آموزد که چگونه باید روابط خود را با یکدیگر تنظیم کنند و از رهگذر دوستی‌های نیک، همبستگی و اتحاد را در جامعه خود برقرار سازند. دوستی در قرآن به عنوان یکی از ابزارهای مهم در ایجاد همبستگی اجتماعی معرفی شده است. خداوند در سوره آل عمران آیه 103 می‌فرماید: "وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا". این آیه نشان‌دهنده این است که مسلمانان باید به یکدیگر چنگ زنند و از پراکندگی بپرهیزند. در واقع، مفهوم "حبل اللَّه" به معنای ارتباط و دوستی در راستای ایمان و بندگی خداوند است. از این آیه می‌توان نتیجه گرفت که دوستی میان مؤمنان نه تنها موجب انسجام اجتماعی بلکه همچنین باعث تقویت ایمان در دل‌های آنها می‌شود. قرآن کریم در ادامه، بر اهمیت دوستی با مؤمنان تأکید می‌کند. در سوره مائده آیه 55 آمده است: "إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُقْتُونَ الزَّكاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ". در این آیه، خداوند به مؤمنان یادآوری می‌کند که ولیّ و امانت‌دار آنها فقط خود خداوند، پیامبرش و مؤمنانی هستند که به انجام فرایض دینی پایبندند. این آیه به وضوح به این نکته اشاره دارد که دوستی‌های حقیقی باید بر اساس ایمان و عمل نیکو برقرار شود. در واقع، دوستی بر پایه اعتقادات دینی و عمل به دستورات الهی شکل می‌گیرد که این خود زمینه‌ساز اتحاد و همبستگی میان مسلمانان می‌شود. قرآن همچنین به صورت کلی بر روابط نیکو در بین مردم تأکید می‌کند. در سوره حجرات آیه 10 آمده است: "إنما المؤمنون إخوة". این آیه تأکید می‌کند که مؤمنان برادر یکدیگرند و باید در راستای برقراری دوستی و محبت، به یکدیگر احترام بگذارند. این اصل برابری در اسلام نه تنها معیار دوستی و محبت بلکه یکی از اساسی‌ترین مبانی اجتماعی مسلمین است. برادران مؤمن باید در برابر یکدیگر احساس مسئولیت کنند و از این طریق یک جامعه سالم و سعادتمند را بنا کنند. دوستی در قرآن بر پایه صداقت، محبت و همکاری بنا شده است. خداوند در بسیاری از آیات به مؤمنان یادآوری می‌کند که باید نسبت به یکدیگر با صداقت رفتار کنند. مثلاً در سوره انفال آیه 72، خداوند اشاره می‌کند که کسانی که با همدیگر در راستای حفظ دین و امنیت جامعه همکاری می‌کنند، در حقیقت دوستان واقعی یکدیگر هستند. دوستی و محبت در اسلام تنها محدود به قشر خاصی از جامعه یا گروهی خاص نمی‌شود. قرآن کریم از مسلمانان می‌خواهد که نسبت به دیگر انسان‌ها نیز با محبت و احترام رفتار کنند. به عنوان مثال، در سوره مومنون آیه 96 آمده است: "ادفع بالتی هی أحسن" به این معنی که در برابر بدی‌ها باید با خوبی رفتار کرد. این آیه بر مفهوم محبت و دوستی میان انسان‌ها تأکید دارد و اسلامی‌گری را به عنوان یک دین مهربانی و صلح معرفی می‌کند. در دنیای امروز نیز، مفهوم دوستی و ارتباطات انسانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. روابط انسانی و دوستی‌ها در زمانه کنونی با چالش‌های فراوانی روبرو هستند. با وجود پیشرفت تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی، احساس تنهایی و فاصله گرفتن از یکدیگر نیز در حال افزایش است. در این شرایط، دوستی‌های نیکو و ارتباطات انسانی واقعی می‌تواند نقش به‌سزایی در ایجاد محبت و اتحاد میان مردم ایفا کند. با مراجعه به آموزه‌های قرآن، مسلمانان می‌توانند از رویکردهای انسانی و دینی به دوستی بهره‌برداری کنند و جامعه‌ای پر از محبت و همکاری بسازند. به طور کلی، دوستی و روابط دوستانه، نقش بسیار مهمی در بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها و تقویت ایمان در دل‌های ایشان ایفا می‌کند. قرآن کریم به عنوان راهنمای بشر در روابط اجتماعی، انسان‌ها را به سوی دوستی‌های نیکو دعوت می‌کند و از مؤمنان می‌خواهد که در کنار پیروی از اصول اخلاقی و دینی، دوستی و محبت را در روابط خود نهادینه سازند. به این ترتیب، می‌توان گفت که دوستی در قرآن نه تنها برپایه شرایط اجتماعی بنا شده بلکه به عنوان یک مسئولیت دینی و اخلاقی در برابر یکدیگر تلقی می‌شود. این آیات و آموزه‌ها به مسلمانان یادآوری می‌کند که ایجاد و حفظ دوستی‌های نیکو می‌تواند باعث تقویت روحیه، افزایش همکاری اجتماعی و در نهایت تحقق جامعه‌ای متعادل و سالم شود.