پاسخ قرآن
انسان به طور فطری و ذاتی همواره در جستجوی کمال، پیشرفت و آیندهای روشنتر است. این میل به سوی آیندهای بهتر، ریشههای عمیقی در سرشت انسانی دارد که خالق یکتا آن را در وجود ما قرار داده است. از منظر قرآن کریم، این ویژگی نه تنها مذموم نیست، بلکه به عنوان یک نیروی محرکه برای رشد، تعالی و تحقق اهداف الهی در زندگی مورد تأیید قرار گرفته است. این تمایل درونی، ابعاد مختلفی دارد که هم به سعادت دنیوی و هم به رستگاری اخروی بازمیگردد.قرآن کریم، زندگی دنیا را صحنه آزمایش و تلاش میداند. در این دیدگاه، انسان موجودی پویا است که برای رسیدن به اهداف متعالی آفریده شده و هرگز نباید در مسیر حرکت و پیشرفت متوقف شود. خداوند در آیات متعددی به اهمیت تلاش، کار نیک و امید به آینده اشاره فرموده است. این تلاش نه تنها شامل کسب روزی حلال و بهبود شرایط مادی زندگی میشود، بلکه ابعاد معنوی و اخلاقی را نیز در بر میگیرد. به عنوان مثال، در سوره رعد، آیه 11، خداوند میفرماید: «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ». این آیه به روشنی بیان میکند که تغییر و بهبود شرایط بیرونی، در گرو تغییر و تلاش درونی خود انسانهاست. این تغییر درونی همان موتور محرکهای است که ما را به سوی آیندهای بهتر سوق میدهد و نشان میدهد که ما مسئول ساختن فردای خود هستیم.این اشتیاق به آیندهای بهتر، نه تنها معطوف به زندگی مادی و رفاه دنیوی است، بلکه در عمق وجود انسان، امید به سعادت ابدی و ملاقات با پروردگار نهفته است. در واقع، بهترین آیندهای که یک مؤمن میتواند به آن امید داشته باشد، رضایت خداوند و بهشت جاودان است. در سوره قصص، آیه 77، خداوند به ما میآموزد: «وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ ۖ وَلَا تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا». این آیه تعادلی زیبا میان تلاش برای آخرت و بهرهمندی مشروع از دنیا برقرار میکند. این بدان معناست که ما باید در پی ساختن یک زندگی خوب در دنیا باشیم، اما هرگز هدف اصلی یعنی سرای آخرت را فراموش نکنیم. دنیا وسیلهای برای رسیدن به آن غایت بزرگتر است. پس، هر قدمی که برای بهبود وضعیت خود، خانواده و جامعه برمیداریم، باید در راستای آن هدف نهایی باشد.میل به کمال و پیشرفت، همچنین با مفهوم امید و رجاء در قرآن گره خورده است. ناامیدی از رحمت خداوند، در قرآن به شدت نکوهش شده است. خداوند بارها در کلام خود به بندگانش وعده یاری، فضل و گشایش داده است. این وعدهها، دلیلی محکم برای حفظ امید و ادامه تلاش در هر شرایطی است. در سوره انشراح، آیات 5 و 6، خداوند میفرماید: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا * إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا». این آیات تسلیبخش، به انسان اطمینان میدهند که پس از هر سختی، آسانی خواهد آمد و این خود بزرگترین مشوق برای ادامه حرکت به سوی آیندهای بهتر و روشنتر است. بنابراین، جستجوی آیندهای بهتر، نه تنها یک نیاز انسانی است، بلکه یک وظیفه الهی نیز محسوب میشود که ما را به سوی تلاش بیشتر، صبر، توکل و عمل صالح دعوت میکند. این روحیه، به ما امکان میدهد تا در برابر مشکلات مقاومت کنیم و همواره به افقهای روشنتر چشم بدوزیم، با علم به اینکه هر تلاشی، اگر با نیت خالص و در مسیر حق باشد، پاداش خود را خواهد داشت، چه در این دنیا و چه در سرای آخرت. به این ترتیب، انسان مؤمن همواره در حال ساختن آیندهای است که هم رضایت خدا را در پی دارد و هم آرامش و سعادت حقیقی را برای او به ارمغان میآورد. این پیگیری دائمی برای بهبود، نه از سر حرص و آز، بلکه از سر فطرت الهی و هدفمندی خلقت است که انسان را به سوی نهایت کمال و زیبایی میخواند. این سفر بیپایان به سوی بهتر شدن، تجلیای از اسماء و صفات الهی در وجود انسان است که او را به سمت مقصد نهایی سوق میدهد.
آیات مرتبط
إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ ۗ وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلَا مَرَدَّ لَهُ ۚ وَمَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَالٍ
همانا خداوند حال [و سرنوشت] قومی را دگرگون نمیکند تا آنان آنچه را در خودشان است دگرگون کنند. و چون خدا برای قومی آسیب و گزندی بخواهد، هیچ بازگردانندهای برای آن نیست؛ و آنان را جز او سرپرستی نخواهد بود.
رعد : 11
وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ ۖ وَلَا تَنسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا ۖ وَأَحْسِن كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ ۖ وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ ۖ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ
و با آنچه خدا به تو داده، سرای آخرت را طلب کن و بهرهات را از دنیا فراموش مکن؛ و همانگونه که خدا به تو نیکی کرده، نیکی کن و در زمین فساد مجوی؛ بیگمان خدا فسادگران را دوست ندارد.
قصص : 77
فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا
پس بیگمان همراه با دشواری آسانی است.
شرح : 5
إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا
آری، بیگمان همراه با دشواری آسانی است.
شرح : 6
داستانی دلنشین
آوردهاند که مردی دهقان، دانه گندمی در زمین کاشت. همسایهاش با تعجب پرسید: «چرا در این زمستان سرد امید به رویش داری؟» دهقان با لبخندی مهربان گفت: «هر دانهای که در دل خاک بنشیند، سرانجام به امید نور خورشید و رحمت باران، جوانه خواهد زد. اگر امروز سختی میکشم و زمین را شخم میزنم، امید فردایی بهتر دارم که خوشههای گندم سر برآورند و سفرهام پربرکت شود. این امید است که بذر تلاش را در دل میکارد.» همسایه از این سخن حکمتآمیز دهقان پند گرفت و دانست که زندگی همواره در گرو امید و تلاش برای آیندهای روشنتر است، حتی اگر اکنون در دل سختیها باشیم. دهقان با این کار نه تنها به دنیای خود آبادانی میبخشید، بلکه با توکل بر خدا، به رحمت و فضل او در آینده ایمان داشت.