پاسخ قرآن
غفلت به معنای نادیده گرفتن حقیقت و عدم توجه به واقعیتهای مهم زندگی است. این موضوع از دیرباز در زندگی انسانها وجود داشته و در سیر تاریخ، تأثیر شگرفی بر روان و رفتار انسانها گذاشته است. انسان به دلایل متعددی دچار غفلت میشود و این فرایند میتواند عواقب جدی برای زندگی فردی و اجتماعی او به همراه داشته باشد. در این مقاله، تلاش خواهیم کرد تا به بررسی علل و آثار غفلت بپردازیم و روشهایی را برای مقابله با آن ارائه دهیم. غفلت یکی از مهمترین معضلات روحی و روانی است که انسانها با آن روبرو هستند. انسانها به دلیل مشغولیتهای روزمره و جذابیتهای دنیوی ممکن است از حقایق اساسی زندگی غافل شوند. قرآن کریم بهخصوص در سورههای مختلف به این موضوع پرداخته و برای انسانها یادآوری کرده است که توجه به دنیا نباید باعث غفلت از یاد خداوند و هدفهای واقعی زندگی شود. به عنوان مثال، در سوره آل عمران آیه 185، خداوند میفرماید: "هر کس که به دنیا مشغول شود و نعمتها را فراموش کند، قطعاً زیان خواهد کرد." این آیه نشان میدهد که دنیا با تمام زرق و برقش، اگرچه جذاب است، اما باید بهصورت موضوعی گذرا در نظر گرفته شود و نباید انسان را از یاد الوهیت و حقیقتهای عمیق زندگی منحرف سازد. غفلت نهتنها از توجه به آیات الهی ناشی میشود، بلکه میتواند از تبعیت از نفس و شهوتها نیز نشأت بگیرد. این موضوعی است که در آیات بسیاری از قرآن کریم به آن اشاره شده است. در سوره مومنون آیه 70، خداوند فرموده است: "آیا آنان که به آیات ما ایمان نمیآورند، غافلند؟" این آیه به روشنی نشان میدهد که ایمان و آگاهی نسبت به حقایق الهی و آیات قرآن نقش بسیار مهمی در جلوگیری از غفلت انسان دارد. در واقع، اگر انسان به آیات خداوند ایمان آورد و آنها را در زندگی خود پیاده کند، خود را از غفلت و تبعات منفی آن دور کرده است. علاوه بر این، در سوره اسراء آیه 70 خداوند اظهار میدارد: "ما فرزندان آدم را بزرگ داشتیم و آنها را بر بسیاری از مخلوقات برتری دادیم." این آیه به ما یادآوری میکند که انسانها به عنوان موجودات ممتاز و با تدبیر در این دنیا قرار دارند. از این رو، احساس مسئولیت باید در رفتارهای ما ساری و جاری باشد. اگر انسان نتواند این مسئولیت را درک کند و به آن توجه داشته باشد، بهراحتی دچار غفلت خواهد شد و از مسیر واقعی زندگی دور میشود. غفلت در زندگی انسان بهراحتی پای میگذارد و میتواند اثرات مخربی بر روی جنبههای مختلف زندگی بهخصوص روابط اجتماعی و روحی بگذارد. در اینباره میتوان به آسیبهایی که ناشی از دلدادگی به زرق و برق دنیایی و تعلق به اموال و possessions در زندگی روزمره، اشاره کرد. این تعلقات انسان را به سمتی میبرد که نتواند به رشد روحی و معنوی خود بپردازد. این در حالی است که یاد خدا و توجه به حقیقت زندگی میتواند انسان را به سمت ارتقای معنوی و رشد شخصیتی سوق دهد. در مواجهه با معضل غفلت، بهترین راهکار کمی تأمل و تفکر درباره زندگی و واقعیتهای آن است. دعوت به تفکر و تأمل میتواند به انسان کمک کند تا بیندیشد که چه هدفی در زندگی دارد و چه آرزوهایی را در سر میپروراند. از این رو، باید به تعالی روح و اندیشه توجه نشاندهیم و به سوالاتی پیرامون وضعیت کنونی زندگی خود فکر کنیم. آیا در حال دنبال کردن هدفهای واقعی هستیم؟ آیا غرق در مشغولیتهای روزمره زندگیامان، از یاد خدا غافل شدهایم؟ روشهای مختلفی برای مقابله با غفلت وجود دارد. از جمله این روشها میتوان به یادآوری مداوم خود نسبت به نعمتها و هدایت الهی، برگزاری محافل معنوی و مذهبی، مطالعه کتابهای دینی و فلسفی و ... اشاره کرد. به این ترتیب، کوشش داریم تا با یادآوری فضای معنوی، از غفلتهایی که زندگیامان را تحت تأثیر قرار میدهند، دور شویم. در نهایت، غفلت به عنوان یک پدیده منفی و اختلالهای روحی، همواره در زندگی انسانها وجود داشته و خواهد داشت. آیات قرآن کریم، نکات و راهکارهایی را در این زمینه ارائه دادهاند که با پیروی از آنها و توجه به حقیقت و واقعیتهای زندگی، میتوان به یک زندگی معنادار و هدفمند دست یافت. بیشک، از طریق ایمان به خدا و توجه به آیاتش، میتوانیم بر غفلت غلبه کرده و در مسیر رشد و تعالی قرار گیریم.
آیات مرتبط
كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ۖ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۚ فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ ۚ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ
هر نفس طعم مرگ را میچشد و شما در روز قیامت تمام پاداشهای خود را کامل دریافت میکنید. پس هر کس از آتش دور شود و به بهشت داخل گردد، قطعاً رستگار شده است و زندگی دنیا جز متاع فریبنده نیست.
آل عمران : 185
أَمْ لَهُمْ قُلُوبٌ لَّا يَفْقَهُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ أَعْيُنٌ لَّا يُبْصِرُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ آذَانٌ لَّا يَسْمَعُونَ بِهَا ۚ قُلُ ادْعُوا أَشْرَكَائَكُمْ ثُمَّ كِيدُونِي فَلَا تُنظِرُونِ
آیا در دلهایشان فهمی نیست یا چشمهایی دارند که نمیبینند یا گوشهایی دارند که نمیشنوند؟ بگو: «پروردگارا! بشری را دعوت کنید، بنابراین دربارهام مکر کنید و مهلتم ندهید.»
مومنون : 70
وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا
و ما فرزندان آدم را بزرگ داشتیم و آنها را در خشکی و دریا حمل کردیم و از الطیبات روزی آنها دادیم و بر بسیاری از مخلوقات برتری دادیم.
اسراء : 70
داستانی دلنشین
روزی عادل در حال قدم زدن بود و به فکر فرو رفته بود. او احساس میکرد که از زندگیاش غافل شده است و هیچ کدام از اهدافش را دنبال نمیکند. به یاد آیات قرآن افتاد و برایش واضح شد که باید به یاد خدا باشد و به مسؤولیتهایش توجه کند. تصمیم گرفت هر روز چند دقیقه را به یاد خدا کند و در کنار آن، به والدین خود محبت کند. پس از گذشت چند روز، عادل متوجه تغییرات مثبتی در زندگیاش شد و احساس رضایت بیشتری پیدا کرد.