چرا خدا همه چیز را به من نمی‌گوید؟

پاسخ به این سوال عمیق و پر از تأمل، یعنی "چرا خدا همه چیز را به من نمی‌گوید؟"، ما را به قلب مفاهیم بنیادین قرآنی درباره ماهیت الوهیت، جایگاه انسان در هستی، حکمت آفرینش و هدف از زندگی می‌برد. این پرسش، نه تنها کنجکاوی طبیعی انسان را برمی‌انگیزد، بلکه به فهم عمیق‌تر رابطه میان خالق و مخلوق کمک می‌کند. در حقیقت، قرآن کریم به طور مستقیم نمی‌گوید "من همه چیز را به شما نخواهم گفت"، بلکه با تبیین ویژگی‌های الهی و حکمت پشت پرده هستی، پاسخ این سوال را به شکلی جامع و قانع‌کننده ارائه می‌دهد. ۱. علم مطلق الهی و محدودیت علم بشری: نخستین نکته‌ای که قرآن بر آن تأکید دارد، تفاوت بنیادین بین علم بی‌کران خداوند و علم محدود انسان است. خداوند متعال، عالم به غیب و شهود، گذشته و حال و آینده، و هر آنچه آشکار و نهان است، می‌باشد. در سوره انعام آیه ۵۹ می‌فرماید: "و کلیدهای غیب تنها نزد اوست؛ جز او کسی آن‌ها را نمی‌داند. و او می‌داند آنچه در خشکی و دریاست. و هیچ برگی فرو نمی‌افتد مگر اینکه آن را می‌داند، و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و هیچ تر و خشکی نیست مگر اینکه در کتابی آشکار (لوح محفوظ) ثبت است." این آیه به وضوح نشان می‌دهد که علم خداوند فراگیر و نامحدود است، در حالی که علم ما تنها بخش ناچیزی از این دریای بی‌کران است. در سوره اسراء آیه ۸۵ نیز آمده است: "و از تو درباره روح می‌پرسند؛ بگو: روح از امر پروردگار من است و به شما از علم جز اندکی داده نشده است." این آیات به صراحت بیان می‌کنند که دانش ما در برابر دانش الهی بسیار ناچیز است و این محدودیت، بخشی از طراحی حکیمانه خلقت است. ۲. زندگی به عنوان آزمون (ابتلاء): یکی از محوری‌ترین دلایلی که خداوند همه چیز را به ما آشکار نمی‌کند، این است که زندگی دنیا میدانی برای آزمون و امتحان انسان است. خداوند در سوره ملک آیه ۲ می‌فرماید: "اوست که مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید." اگر انسان از تمامی جزئیات آینده، عواقب دقیق هر انتخاب، و نتیجه نهایی اعمال خود آگاه بود، مفهوم امتحان و انتخاب آزادانه از بین می‌رفت. امتحان زمانی معنادار است که عناصری از ناشناخته بودن و عدم قطعیت در آن وجود داشته باشد. اگر می‌دانستیم که چه کاری دقیقاً ما را به بهشت می‌برد و چه کاری به جهنم، و اگر عواقب هر عمل فوراً و کاملاً آشکار می‌شد، دیگر نیازی به ایمان غیبی، توکل، صبر، و مبارزه با هوای نفس نبود. این جهل نسبی، فرصتی برای رشد معنوی و اخلاقی فراهم می‌کند و انسان را به سوی تلاش، استغفار و پناه بردن به خداوند سوق می‌دهد. ۳. حکمت الهی در پوشیده داشتن غیب: پوشیده داشتن برخی امور، از جمله علم غیب، نه از روی بخل یا نقص در خداوند است، بلکه عین حکمت و رحمت اوست. فواید این حکمت را می‌توان در چند بعد بررسی کرد:

• حفظ اراده آزاد و مسئولیت‌پذیری: دانستن همه چیز، اراده آزاد انسان را مختل می‌کرد. اگر می‌دانستیم که سرنوشت هر انتخاب چیست، انتخاب ما دیگر بر اساس "ایمان و عمل" نبود، بلکه بر اساس "مشاهده و یقین مادی" صورت می‌گرفت. این وضعیت، مسئولیت انسان را در برابر اعمالش از بین می‌برد.
• پیشگیری از یأس یا غرور: اگر انسان از تمام مصائب آینده آگاه بود، ممکن بود در دریای یأس و ناامیدی غرق شود. و اگر از تمامی موفقیت‌ها و پیروزی‌های آینده مطلع بود، غرور و تکبر او را فرا می‌گرفت و از تلاش و تواضع باز می‌ماند. خداوند به رحمت خویش، ما را از دانشی که می‌تواند به سلامت روانی و معنوی ما آسیب برساند، حفظ کرده است.
• تشویق به تلاش و امید: عدم آگاهی کامل از آینده، انسان را به تلاش، برنامه‌ریزی، دعا و امیدواری وا می‌دارد. اگر همه چیز معلوم بود، شاید بسیاری از انگیزه‌ها برای کار، تحصیل، کمک به دیگران و اصلاح جامعه از بین می‌رفت.
• تثبیت مفهوم ایمان به غیب: ایمان به غیب، یکی از اساسی‌ترین ارکان ایمان در اسلام است، چنانکه در آغاز سوره بقره (آیه ۳) می‌فرماید: "الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ..." (کسانی که به غیب ایمان می‌آورند...). اگر همه چیز آشکار بود، ایمان دیگر معنای حقیقی خود را که همان "تصدیق نادیده" است، از دست می‌داد. این ایمان است که ما را به سوی ارزش‌های اخلاقی، معنوی و الهی سوق می‌دهد، حتی اگر نتایج مادی و فوری آن‌ها را نبینیم.
• رحمت و شفقت الهی: تصور کنید اگر انسان می‌دانست که در آینده چه مصائب و سختی‌هایی در انتظار اوست؛ زندگی برایش غیرقابل تحمل می‌شد. یا اگر از تاریخ دقیق مرگ خود آگاه بود، چگونه می‌توانست با آرامش زندگی کند؟ پنهان ماندن این اطلاعات، عین لطف و رحمت الهی است تا انسان بتواند زندگی خود را با امید و آرامش ادامه دهد و هر روز را به بهترین شکل ممکن سپری کند.

۴. آنچه خداوند به ما گفته است، کفایت می‌کند: خداوند هر آنچه را که برای هدایت، رستگاری و سعادت انسان در دنیا و آخرت لازم است، به ما آموخته است. قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم (ص) نقشه‌ای جامع برای زندگی ما ارائه می‌دهند. این شامل شناخت خداوند، راه درست عبادت، اخلاق و ارزش‌ها، نحوه تعامل با دیگران، و قوانین حاکم بر جامعه است. تمرکز بر این دانش‌های ضروری، ما را از سرگردانی در مسائل بی‌فایده و کنجکاوی‌های بی‌مورد نجات می‌دهد. خداوند به ما آزادی داده تا در چارچوب اصول و دستوراتی که داده است، تصمیم بگیریم و مسئولیت انتخاب‌هایمان را بپذیریم. این آزادی و مسئولیت است که به زندگی ما معنا می‌بخشد و ما را از موجودات بی‌اختیار متمایز می‌کند. نتیجه‌گیری: بنابراین، عدم افشای تمامی حقایق و جزئیات از سوی خداوند، نه از روی کمبود قدرت یا بی‌توجهی، بلکه بر اساس حکمت بالغه، رحمت واسعه و عدالت مطلق اوست. این پرده‌داری، نه تنها برای حفظ معنای امتحان الهی و اراده آزاد انسان ضروری است، بلکه به ما فرصت می‌دهد تا با توکل بر او، تلاش و کوشش کنیم، و با ایمان به غیب، به سوی کمال و سعادت حرکت نماییم. این شیوه، بهترین راه برای تربیت و تکامل انسان است تا بتواند با انتخاب‌های آگاهانه و مسئولانه، به مقام قرب الهی دست یابد. در نهایت، ما باید به آنچه از جانب او به ما رسیده است، ایمان بیاوریم و در آنچه نمی‌دانیم، تسلیم حکمت بی‌نهایت او باشیم، چرا که او نیک‌خواه‌ترین و داناترین است.