پاسخ قرآن
قرآن کریم به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان، همواره بر کمک به یتیمان تأکید خاصی دارد. این توجه به یتیمان نه تنها بیانگر محبت و رحمت خداوند به این قشر آسیبپذیر است، بلکه نشاندهنده اهمیت اجتماعی و اخلاقی در جوامع بشری نیز میباشد. بیتردید زمانی که خداوند در سوره بقره آیه 177 میفرماید: 'وَأَحْصِي لِكُلَّ يُتْمٍۢ مِّكَابِرَةَ أُولَـٰئِكَ هُمُ ٱلْمُهْتَدُونَ' (بقره 177)، این فهم را به ما میدهد که یتیمان باید مورد توجه و مراقبت ویژهای قرار بگیرند. این آیه نشان میدهد که هدایت انسانی در گرو رسیدگی به یتیمان و مراقبت از آنان است. در سوره نساء نیز خداوند هشدار میدهد: 'إِنَّ ٱلَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَٰلَ ٱلْيَتَامَىٰ ظُلْمًۭا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًۭا' (نساء 10). این آیه به وضوح نشان میدهد که عدم توجه و ظلم به یتیمان، مقدمهای بر عذاب الهی خواهد بود. بنابراین، کمک به یتیمان نه تنها عملی نیکو و پسندیده است، بلکه فریضهای است که در قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته و تحذیرهایی نیز در صورت عدم انجام آن، بیان گردیده است. همچنین، رسول الله (ص) در احادیث خود به اهمیت سرپرستی و توجه به یتیمان اشاره کردهاند. فرمودند: 'من سرپرست یتیم باشد در روز قیامت در کنار من خواهد بود.' این حدیث مؤثر، علاوه بر تأکید بر اهمیت عمل خیرخواهانه در کمک به یتیمان، یادآور این نکته است که انسانها در دنیای پس از مرگ به اعمال نیک خود پاسخ خواهند داد و برخورداری از سایه پیامبر در قیامت نشانهای از بزرگی این عمل است. امروزه در دنیای مدرن، یتیمان با خطراتی همچون فقر، بدسرپرستی و تبعیض مواجهاند. در بسیاری از کشورها، جنگها، بلایای طبیعی، و بحرانهای اقتصادی، منجر به افزایش تعداد یتیمان شده است. در چنین شرایطی، مسلمانان و دیانتمداران جوامع اسلامی مسئولیت سنگینی در قبال یتیمان دارند. آنها باید فراتر از تخصیص کمکهای مالی ساده، در پی ایجاد زیرساختهایی باشند که به تأمین رفاه و امنیت یتیمان کمک کند. کمک به یتیمان نه تنها یک عمل خیر است، بلکه بر اساس آموزههای دینی، بخشی از مسئولیت اجتماعی مسلمانان و دیگر انسانها محسوب میشود. ایجاد نهادها و مؤسسات خیریهای که به نیازهای یتیمان رسیدگی کنند، میتواند به بهبود کیفیت زندگی این قشر آسیبپذیر کمک شایانی کند. به علاوه، کمک به یتیمان میتواند موجب تقویت بنیانهای اخلاقی و انسانی در جامعه شود. انسانها زمانی که نسبت به یکی از آسیبپذیرترین اقشار جامعه احساس مسئولیت کنند، در واقع به ترویج ارزشهای انسانی و دینی میپردازند. این عمل نه تنها روح همکاری و همدلی را در جوامع تقویت میکند، بلکه باعث میشود افراد به یکدیگر نزدیکتر شوند و احساس اجتماعیتری داشته باشند. توجه به یتیمان میتواند موجب تقویت حس همدردی در افراد گردد و در بچههای ما نیز این ارزش را نهادینه کند. زمانی که کودکان از سنین پایین یاد بگیرند که به نیازمندان و به خصوص یتیمان کمک کنند، در آینده بزرگترهای مسئولیتپذیری خواهند شد که به رفع مشکلات جامعه یاری میرسانند. به عنوان نمونه، در کشورهای اسلامی مراسمهای کمک به یتیمان به صورت منظم و سالیانه برگزار میشود. این مراسمها معمولاً با حضور بسیاری از مردم و خیرین همراه است و میزان انگیزه و توجه به نیازمندان و یتیمان را به نمایش میگذارد. در این مراسمها تنها کمکهای مالی مطرح نیست، بلکه برنامههای آموزشی و توانمندسازی نیز مورد تأکید قرار میگیرد، به گونهای که یتیمان بتوانند به استقلال مالی و اجتماعی دست یابند. در نهایت، کمک به یتیمان نه تنها یک وظیفه دینی، بلکه یک مسئولیت انسانی است. در حالی که یتیمان به خاطر فقدان حمایتهای لازم در معرض خطرات جدی قرار دارند، وظیفه ما است که برای آنها آیندهای بهتر بسازیم. این عمل نه تنها میتواند به ترویج عدالت اجتماعی و انسانی کمک کند، بلکه نمایانگر روح بشردوستانه انسانها و آموزههای دینی خواهد بود. به همین دلیل، مسلمانان باید با جدیت در پی کمک به این قشر آسیبپذیر باشند و با همت و اراده، در راستای بهبود وضعیت زندگی آنها تلاش کنند.
آیات مرتبط
لَّيْسَ ٱلْبِرَّ أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ ٱلْمَشْرِقِ وَٱلْمَغربِ وَلَـٰكِنَّ ٱلْبِرَّ مَن آمَنَ بِٱللَّهِ وَٱلْيَوْمِ ٱلْآخِرِ وَٱلْمَلَـٰئِكَةِ وَٱلْكِتَـٰبِ وَٱلنَّبِيِّيْنَ وَءَاتَى ٱلْمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِ ذَوِي ٱلْقُرْبَىٰ وَٱلْيَتَامَىٰ وَٱلْمَسَـٰكِينِ وَٱبْنَ ٱلسَّبِيلِ وَٱلسَّآئِلِينَ وَفِي ٱلرِّقَابِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَاةَ ۚ وَٱلْمُوفُونَ بِأَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا ۖ وَٱلصَّابِرِينَ فِي ٱلْبَأْسَاءِ وَٱلضَّرَّاءَ وَحِينَ ٱلْبَأْسِ ۚ أُو۟لَـٰئِكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُوا ۖ وَأُو۟لَـٰئِكَ هُمُ ٱلْمُتَّقُونَ
نیکوکار آن نیست که روهای خود را به سوی شرق و غرب بگردانید، بلکه نیکوکار کسی است که به خدا و روز قیامت و فرشتگان و کتاب و پیامبران ایمان دارد و مالش را برغم محبتش به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و ابن السبيل و سائلین و در آزاد کردن بندگان میدهد و نماز برپا میدارد و زکات میدهد و به هنگام پیمان وفاداری میکند و در سختیها و زیانها و وقت جنگ صبر میکند؛ اینها هستند که راست گفتند و اینها هستند متقیان.
بقره : 177
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَٰلَ ٱلْيَتَامَىٰ ظُلْمًۭا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًۭا ۖ وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًۭا
بهراستی کسانی که اموال یتیمان را به ناحق میخورند، فقط آتش میخورند و به زودی به آتش سوزان خواهند افتاد.
نساء : 10
داستانی دلنشین
در یکی از روزهای گرم تابستان، بچههای محله جمع شده بودند و به بازی مشغول بودند. یک پسر بچه تنها و یتیم به نام علی در گوشهای نشسته بود و به بازی آنها نگاه میکرد. یکی از بچهها، به نام امیر، متوجه او شد و به سمتش رفت. امیر دست علی را گرفت و او را به جمع خود دعوت کرد. از آن روز به بعد، علی دیگر تنها نبود و دوستانی پیدا کرد که به او کمک کردند و او را در بازیها شریک کردند. این داستان نشان میدهد که کمک به دیگران، حتی یک یتیم، میتواند زندگی آنها را تغییر دهد.