پاسخ قرآن
در قرآن کریم، موضوع گله و شکایت از خدا به صورت صریح مطرح نشده است، اما ابراز احساسات و مضطرب بودن انسان در دعا و درخواست از خدا به رسمیت شناخته شده است. این موضوع نشاندهنده رابطه بسیار نزدیک و عمیق انسان با خداوند است. انسانها در طول تاریخ، همواره به دنبال پاسخ سوالات بزرگ زندگی خود و همچنین ابراز احساسات و نیازهای خود به آفریننده خود بودهاند. این ابراز احساسات، میتواند به شکل دعا، طلب یاری، و خواهش از خداوند باشد. عناصری که در دعا و درخواست به خداوند به کار میرود، میتواند شامل هرگونه احساسی باشد. انسانی که در شرایط سخت قرار دارد یا احساس ناامیدی میکند، میتواند به خداوند پناه ببرد و از او یاری بخواهد. در واقع، دعا به عنوان یک واسطه میان بندگان و خداوند عمل میکند و فرصتی برای بیان مشکلات، نگرانیها و آرزوهای انسان فراهم میآورد. در سوره بقره آیه 186، خداوند میفرماید: 'وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ'. این آیه نشاندهنده نزدیکی خدا به بندگان است و از این نکته خبر میدهد که خداوند به دعای بندگان گوش میدهد. این مفهوم بسیار مهم است زیرا به انسانها اطمینان میدهد که هرگز در تنهایی و ناامیدی نیستند و خداوند همیشه بر سر آنها نگاه داشته است. به علاوه، در سوره زمر آیه 53، خداوند دعوت میکند تا بندگانش به او نزدیک شوند و از رحمت او ناامید نشوند، با این کلام: 'قُلْ يَا عِبَادِي الَّذِينَ آمَنتُمْ اتَّقُوا رَبَّكُمْ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةً وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ ۚ إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ'. این آیه نیز نشان میدهد که خداوند به بندگان خود عشق و رحمت بزرگی دارد و از آنها میخواهد که در هر شرایطی به او نزدیک شوند و از رحمتش ناامید نشوند. انسان در شرایط مختلف زندگی ممکن است دچار اضطراب، نگرانی، و ناامیدی شود. این احساسات طبیعی هستند و خداوند در قرآن به رسمیت آنها را شناخته است. لذا نباید از ابراز این احساسات به خداوند هراس داشت. در واقع، در چنین مواقعی دعا میتواند یک وسیله برای به اشتراک گذاشتن مشکلات و احساسات باشد. انسانها میتوانند آرزوها، مشکلات، و حتی گلهمندیهای خود را به خداوند منتقل کنند. در حقیقت، شکایت در قالب دعا میتواند به خداوند برسد و او را به کمک بخواند. به طور کلی، دعا به خداوند باید به عنوان وسیلهای برای برقراری ارتباط و نزدیکی به او تلقی شود. انسانها باید بدانند که بیان احساسات نه تنها هیچ ایرادی ندارد، بلکه ممکن است در تقویت ایمان و نزدیکی به خداوند نیز کمک کند. وقتی انسان خود را در موقعیتی قرار میدهد که به دعا و چارهجویی از خداوند روی میآورد، در واقع به نوعی اعتراف میکند که به قدرت و رحمت او ایمان دارد. در این راستا، مهم است که نوع دعا و نیایش انسان نیز به گونهای باشد که نشاندهنده ایمان و اعتقاد او به خداوند باشد. بنابراین، نوشتن دعاها یا به زبان آوردن آنها با قلبی مالامال از عشق و امید میتواند تأثیر زیادی بر روح و روان انسان داشته باشد. در واقع، این عمل ممکن است باعث آرامش و اطمینان قلبی شود و انسان را از ناامیدی رها سازد. در نتیجه، هر چند قرآن کریم به شکایت از خداوند به صورت مستقیم اشارهای ندارد، اما از طریق آیات مختلف به انسانها یادآوری میکند که میتوانند با او صحبت کرده و دعا کنند. در این زمینه، انسان باید احساسات حقیقی خود را ابراز کند و به همین خاطر دعا باید از دل برآید. این شیوهی برقراری ارتباط با خداوند نه تنها موجب تسلی خاطر انسان میشود، بلکه در نهایت به تقویت رابطهاش با او منجر خواهد شد. بنابراین، دانشمندان دینی نیز بر این نکته تأکید دارند که هرگز در دعا نباید احساس ناامیدی و یأس را پرورش داد. بجای این کار، شیوهی صحیح دعا آن است که از خداوند بخواهیم در مشکلات و ناملایمات به ما یاری رساند و امید به رحمتش را از دست ندهیم. با دعا و اقامه ارتباط با خداوند میتوانیم به آرامش بیشتری دست یابیم و در مشکلات سخت زندگی خود طلب یاری کنیم. در نهایت، رابطه انسان با خداوند یک مسیر دوطرفه است؛ از یک سو انسان باید با دعا و نیایشهای خود به خداوند مراجعه کند و از سوی دیگر، خداوند نیز با رحمت و عنایت خود به بندگانش گوش میدهد و دعای آنها را اجابت میکند. این امر باعث میشود تا انسان به تحقق آرزوهای خود امیدوار باشد و در مسیر زندگی خود به جلو برود. از این رو، حس گلهمندی و ابراز نارضایتی در قالب دعا میتواند به طرق مختلف تاثیرگذار باشد و انسان را به سمت بهبود وضعیت روحی و نزدیکتر شدن به خداوند هدایت کند.
آیات مرتبط
وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ
و هنگامی که بندگان من درباره من از تو بپرسند، من نزدیک هستم. دعا را اجابت میکنم هنگامی که من را بخوانند.
بقره : 186
قُلْ يَا عِبَادِي الَّذِينَ آمَنتُمْ اتَّقُوا رَبَّكُمْ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةً وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ ۚ إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ
بگویید: ای بندگان من که ایمان آوردهاید، از پروردگارتان بترسید، زیرا برای نیکوکاران در این دنیا حسنات است و زمین خدا وسیع است. بیگمان صابران پاداششان بیحساب داده میشود.
زمر : 53
داستانی دلنشین
روزی روزگاری مردی به نام علی از زندگیاش گله میکرد. او احساس میکرد که هیچکس او را درک نمیکند. به خود گفت: 'چرا باید من اینقدر سختی بکشم؟' اما وقتی به خود آمد، فهمید که میتواند با دعا و درخواست از خداوند، آرامش را به زندگیاش بازگرداند. او همزمان دعا میکرد و گله میکرد، اما تصمیم گرفت همیشه از خدا بخواهد و به او نزدیکتر شود.