پاسخ قرآن
قرآن کریم، کتاب آسمانی مسلمانان، بهوضوح بر اهمیت علم و دانش تأکید کرده و انسانها را به جستجوی علم و دانش ترغیب میکند. این نکته به وضوح در آیات مختلف قرآن مشهود است و نشاندهنده اهمیت علم در زندگی بشر است. علم، بهعنوان یک جستجو برای حقیقت و شناخت، در نگاه قرآن جایگاه ویژهای دارد و انسان را به تفکر، بررسی و پژوهش در عالم هستی فرامیخواند. نخستین دعوت به علم در سوره علق، آیات 1 تا 5، نخستین آیات نازل شده به پیامبر اسلام (ص) به سفارش به خواندن و نوشتن اشاره دارد. "بخوان به نام پروردگارت که آفرید، آفرید آدم را از خون بسته، بخوان و پروردگارت بزرگتر است." این آیات نه تنها به خواندن و نوشتن تأکید میکنند بلکه عمیقاً بر اصل علمآموزی و آشنایی با علم بهعنوان یک ضرورت از دیدگاه قرآن تأکید کردهاند. درواقع، خداوند علم را بهعنوان ابزاری برای شناخت خود و هستی قرار داده است. این مفهوم که علم میتواند انسان را به شناخت عمیقتری از وجود و هستی برساند، از اهمیت بالایی برخوردار است. اهمیت علم در زندگی انسانی علم بهعنوان یک ابزار شناخت، انسان را توانمند میسازد تا به حقیقت نگاه کند و از سطح ظاهری پدیدهها فراتر برود. در سوره زمر آیه 9، خداوند میفرماید: "آیا کسی که علم دارد با کسی که علم ندارد برابر است؟" در این آیه، خداوند به وضوح به اهمیت علم اشاره کرده و به انسانها یادآور میشود که علم یک نوع برتری است. بدون شک، داشتن علم و دانش در جامعه انسانی میتواند به اصلاح و پیشرفت آن کمک کند. درواقع، علم بهطور مستقیم به افزایش آگاهی، توسعه فکری و ارتقاء زندگی انسانها وابسته است. علمطلبی در دین اسلام لذا میتوان گفت که در دین اسلام، علمطلبی در هر زمینهای نه تنها ستوده شده بلکه بهعنوان یک الزام شناخته شده است. از همینرو، جامعه اسلامی باید به تحصیل علم و تقویت دانش خود بپردازد. بسیاری از علمای بزرگ اسلام در طول تاریخ بر این نکته تأکید کردهاند که علم نه تنها در دین بلکه در زندگی روزمره نیز باید مورد توجه قرار گیرد. آگاهی از خلقت و آفرینش همچنین، در سوره طلاق آیه 12، به بینایی نسبت به کارها و آفرینشهای خداوند توصیه شده و به قدرت او اشاره شده است. "خداوند آفرینش را در آسمانها و زمین بهدرستی بیان میکند و روزیهای عالم را به دقت خلق کرده است." این آیه همگی بیانگر این امر است که آگاهی از دانش و علم در جمله کارهایی است که انسان مومن باید به آن توجه کند. در واقع، شناخت آفرینش و دقت در مواردی که خداوند در آفرینش به کار برده، انسانی را به عمق معرفت و درک از وجود میبرد. علم و خودشناسی هرچه بیشتر انسان به علم و پژوهش میپردازد، به خودشناسی نزدیکتر میشود. این خودشناسی، زمینهساز رشد و پیشرفت در تمام عرصههای زندگی است. علم به انسان یادآوری میکند که در جهانی بزرگ و پر رمز و راز زندگی میکند و باید درک عمیقتری از این جهان پیدا کند. در واقع، علم به انسان کمک میکند تا از خود و محیط خود آگاهتر شود و به بهتر زیستن بپردازد. نقش علم در جامعه وجود علم و دانش در جامعه اسلامی میتواند با ایجاد پیشرفت و توسعه در زمینههای مختلف علمی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، به بهبود کیفیت زندگی انسانها کمک کند. همچنین، جامعه علممحور میتواند با ایجاد نوآوریهای مختلف، ضرورتها و چالشهای روز را بهتر مدیریت کند. به همین دلیل، اسلام به تحصیل علم در همه عرصهها تأکید دارد. نتیجهگیری بنابراین، بهطور کلی میتوان گفت که قرآن بهطور صریح انسانها را به یادگیری، مطالعه و علمآموزی سفارش میکند. علم نه تنها وسیلهای برای رشد و ترقی فردی است، بلکه کلید بهبود جامعه و تمدن اسلامی نیز به شمار میرود. این دعوت به علم، بهعنوان یک رسالت انسانی و مذهبی، همواره در دستور کار مسلمانان قرار داشته است و باید همواره در زندگی روزمره مورد توجه و عمل قرار گیرد. همچنین، میتوان عاجزانه گفت که برای رسیدن به اهداف عالی انسانی، تحصیل علم و دانش میتواند نور امیدی باشد که راه را برای ما روشن کند.
آیات مرتبط
اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ
بخوان به نام پروردگارت که آفرید
علق : 1
خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ
آفرید آدم را از خون بسته
علق : 5
أَفَمَن يَعْلَمُ كَمَن لَا يَعْلَمُ
آیا کسی که علم دارد با کسی که علم ندارد برابر است؟
زمر : 9
داستانی دلنشین
در روزگاری دور، جوانی به نام علی بود که به دنبال شناخت بیشتر از دنیا و خداوند بود. او هر روز به کتابخانه میرفت و کتابهایی درباره علم و دانش میخواند. یک روز، وقتی در حال مطالعه بود، به آیات قرآن برخورد کرد که او را به علمآموزی تشویق میکرد. علی با خود گفت: 'اگر خداوند اینقدر به علم اهمیت میدهد، من هم باید تلاش کنم.' از آن روز به بعد، او زمان بیشتری را به یادگیری اختصاص داد، و این باعث تغییر زندگیاش شد و نوری از معرفت در قلبش تابید.