پاسخ قرآن
قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس مسلمانان، در بسیاری از آیات به اهمیت تدبر و تفکر در خلقت اشاره کرده است. این آیات نه تنها به عنوان راهنمایی برای رسیدن به شناخت خداوند بلکه به عنوان ابزاری برای درک معنای زندگی و طبیعت به انسانها ارائه میشود. در سوره آلعمران، آیه 190، خداوند میفرماید: "در آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف شب و روز قطعا آیات و نشانههایی است برای صاحبان عقل." این آیه به وضوح به مخاطب خود یادآوری میکند که در آفرینش، نشانههایی وجود دارد که انسانها باید به آنها بیندیشند و از روی دلایل و نشانهها به عظمت خداوند پی ببرند. از نظر فلسفی، تدبر در خلقت به انسان این امکان را میدهد که با استفاده از عقل و فهم خود، به حقیقت وجود برسد و به قدرت خداوندی که این جهان را خلق کرده، پی ببرد. آفرینش آسمانها و زمین و تغییرات روز و شب، نمادهایی از نظم و حکمت الهی هستند که با تفکر در آنها میتوان به عظمت و بزرگی خداوند آگاه شد. انسانها به عنوان مخلوقاتی که به صورت ویژهای در آفرینش قرار دارند، وظیفه دارند که در این نشانهها تدبر کنند و از آنها عبرت بگیرند. در سوره مومنون، آیات 12 تا 14 به مراحل آفرینش انسان پرداخته میشود. در این آیات به وضوح شرح داده شده است که انسان از نطفهای شکل میگیرد و سپس به مرحله علقه و بعد فشته تبدیل میشود. این مراحل به ما میآموزد که چگونه باید به خلقت خود و مراحل پیچیده آن فکر کنیم. هر کدام از این مراحل، نشانههایی از قدرت و حکمت خداوند را به نمایش میگذارند که انسان را به تفکر و اندیشه وامیدارند. تدبر در مراحل آفرینش انسان میتواند انسان را به شناخت عمیقتر از خالقش هدایت کند. وقتی که انسان به چگونگی خلق خود فکر میکند، درمییابد که چقدر این خلقت پیچیده و حیرتانگیز است. این آگاهی به فرد قدرت میدهد تا بتواند در زندگی خود معنا و هدف والاتری را جستجو کند. به طور کلی، قرآن دعوت به تفکر و تأمل در طبیعت و خلقت از دریچههای مختلف میکند. این دعوت در سوره رعد، آیه 16 نیز به چشم میخورد، جایی که آمده است: "مَن خَلقُ السَّماواتِ وَالأرضِ أَكثَرَ مِن مَن يَجِبُ أَن يَتعالى عَمَّ يُشْرِكونَ." این آیه نگفت است که تنها خالقی که آسمانها و زمین را خلق کرده است، شایسته پرستش است و این نشاندهنده عظمت خلقت و جایگاه خداوند است. در نتیجه، تدبر در آفرینش نه تنها واجب است، بلکه انسان را در مسیر شناخت عمیقتر از خداوند یاری میکند. این تدبر باعث میشود که انسان به جایگاه خود و نیز به خالق خود پی ببرد و در نهایت زندگی معنادارتری را تجربه کند. در واقع، آیهها و نشانههای موجود در طبیعت، به انسان این فرصت را میدهند که در پی علم و دانش برآید و نزدیکی بیشتری به خداوند احساس کند. افزایش آگاهی و فهم انسانها از جهان هستی و خالق آن، یکی از اهداف اصلی آفرینش به شمار میرود. قرآن با ارائهی این نشانهها و دعوت به تفکر و تعمق، به انسانها کمک میکند تا به جایگاهی بالاتر از سطوح سطحی و ظاهری برسند و در نهایت به خودشناسی و خداشناسی دست پیدا کنند. به این ترتیب، میتوان گفت که تدبر در آفرینش، راهی است به سوی شناخت حقیقی و عمیق خداوند. این تدبر نه تنها روح انسان را تغذیه میکند بلکه باعث تحول در افکار و رفتار او نیز میشود و او را به سمت حقایق والا و معانی عمیق رهنمون میسازد. بنابراین، انسانها باید از فرصتهای موجود در آیات الهی بهرهبرداری کنند و با تفکر و تدبر در آفرینش، خود را به شناخت بهتری از خدا و عالم هستی نزدیک کنند.
آیات مرتبط
إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِّأُولِي الأَلْبَابِ
در آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف شب و روز قطعاً آیات و نشانههایی است برای صاحبان عقل.
آل عمران : 190
وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِينٍ
و به راستی که انسان را از گِلی خشک آفریدهایم.
مؤمنون : 12
أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فَأَنَا يُشْرَكُ بِاللَّهِ
آیا کسی که آسمانها و زمین را آفرید، آیا او را با خداوند شریک قرار میدهید؟
رعد : 16
داستانی دلنشین
در روزگاری، جوانی به نام امیر بود که از زیبایی آفرینش و طبیعت حیرتزده شده بود. او تصمیم گرفت در تنهایی به کوهها برود و به تماشای آسمان و ستارهها بنشیند. در آنجا فهمید که هر ستارهای داستانی دارد و در دل آسمان، نشانههایی از قدرت خداوند نهفته است. امیر با این تدبر در آفرینش، به آرامش عظیمی دست یافت و تصمیم گرفت که بیشتر درباره خلقت مطالعه کند و اهتمامش را به شناخت خداوند افزایش دهد.