پاسخ قرآن
قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس اسلامی، اهمیت ویژهای به مسئله کمک به فقرا و نیازمندان داده است. این توجه به نیازمندان از جنبههای مختلفی در قرآن کریم مورد تاکید قرار گرفته است. در این مقاله، ما به بررسی اهمیت کمک به فقرا و نیازمندان در قرآن کریم میپردازیم و سعی خواهیم کرد تا روشهای مختلفی که در این راستا میتوان اتخاذ کرد را بررسی کنیم. اولین نکتهای که در این زمینه وجود دارد، تأکید بر انسانیت و محبت به دیگران است. در سوره بقره آیه 177، خداوند به وضوح اشاره میکند که احسان تنها در عبادت و عبادت به جانب قبله نمیباشد، بلکه یک ایمان کامل به خداوند و روز قیامت و نیز رفتار انسانی با دیگران است. این آیه به ما میآموزد که کمک به دیگران یکی از ارکان ایمان واقعی است و باید به آن توجه جدی کرد. دومین نکته این است که دین اسلام مؤمنین را به انجام عمل خیر دعوت میکند. در آیه 261 سوره بقره، مثال زیبایی از تأثیر انفاق در زندگی بیان شده است: 'مثل کسانی که مال خود را در راه خدا انفاق میکنند، مانند دانهای است که هفت خوشه بروید.' این جمله به ما میآورد که انفاق و صدقه فقط کمک به نیازمندان نیست، بلکه همانند یک دانه است که میتواند درختی بزرگ و سرسبز را به وجود آورد و اثرات آن در جامعه و زندگی افراد مؤمن ضمانت شده است. انفاق میتواند به نوعی بازگشت برکات و رحمتهای خداوند را به همراه داشته باشد. علاوه بر پرداخت زکات و صدقه، کمک به نیازمندان به طرق مختلفی قابل انجام است. یکی از این راهها، تأمین نیازهای اساسی آنها است. نیازهای اولیه مانند خوراک، پوشاک و مسکن جزو حقوق انسانی هر فرد است و بر ما واجب است که به هنگام مشاهده نیازمندان، در حد توان خود به آنها یاری رسانیم. در بسیاری از رفتارها و آداب اسلامی، بر اهمیت تأمین نیازهای مالی و اساسی مستمندان تأکید شده است. نکتهای که در اینجا حائز اهمیت است، توجه به پنج مبنای انفاق است که در سوره توبه آیه 60 بیان شده است. قرآن در این آیه ذکر میکند که انفاق میتواند شامل زکات، صدقات، و همچنین حمایت از بیماریها، اسیران و سایر افرادی باشد که در شرایط خاص نیازمند کمک هستند. این وجوب کمک به فقرا، نشان از روح همدلی و وحدت مسلمانان دارد و میتواند منجر به ایجاد یک شبکه حمایتی قوی در جامعه شود. علاوه بر این، یکی از ابعاد کمک به نیازمندان این است که میتوانیم با تقویت مهارتهای آنان یا ایجاد فرصتهای شغلی، به آنها یاری رسانیم. این روش نه تنها به فرد نیازمند کمک میکند، بلکه میتواند به رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه نیز کمک شایانی نماید. به عنوان مثال، با ایجاد کارآفرینی و اشتغال، میتوان ضمن تأمین نیازهای مالی، عزت نفس و خودکفایی را برای افراد مستمند فراهم کرد. قدرت و اهمیت کمک به دیگران نه تنها به نفع نیازمندان است، بلکه بر روحیه جامعه نیز تأثیر زیادی خواهد گذاشت. بهبود روابط اجتماعی و تقویت همدلی در جامعه از دیگر نتایج مثبت کمک به نیازمندان خواهد بود. کمک کردن به دیگران به ما این امکان را میدهد که نه تنها به آنها یاری رسانیم، بلکه خود را در مسیر انسانیت و اخلاق نیز تقویت کرده و شکافهای اجتماعی را کاهش دهیم. در نهایت، باید به این نکته توجه داشت که کمک به فقرا و نیازمندان فقط یک عمل خیرخواهانه نیست، بلکه یک رسالت انسانی و اسلامی است که ما را به سوی ارتقاء انسانی و معنوی سوق میدهد. قرآن کریم به ما یادآوری میکند که در زندگی، همواره باید در کنار یکدیگر باشیم و هیچ فردی را در آلام و دشواریها تنها نگذاریم. به این ترتیب، درک ارزش و اهمیت کمک به نیازمندان در کلام خداوند میتواند ما را به سوی مسیری روشنتر و انسانیتر هدایت کند و با الهامگیری از آموزههای قرآنی، تلاش کنیم تا دنیایی بهتر برای خود و دیگران بسازیم.
آیات مرتبط
لَيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّوا وَجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَـكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالْأَنْبِيَاءِ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ
نه احسان این است که روی خود را به سوی شرق و غرب بگردانید، بلکه احسان این است که به الله و روز قیامت و فرشتگان و کتابها و پیامبران ایمان داشته باشید و مال خود را با محبت به نزدیکان و یتیمان و مسکینان و رهگذران و سائلان و برای رهایی از اسیران بپردازید.
بقره : 177
مَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سُنبُلاتٍ فِي كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّأةُ حَبَّةٍ ۗ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
مثل کسانی که مال خود را در راه خدا انفاق میکنند، مانند دانهای است که هفت خوشه بروید؛ در هر خوشه صد دانه است و خداوند به هر کس بخواهد چند برابر مینماید.
بقره : 261
إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْمَغْرُمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِّنَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
صدقات تنها برای فقرا و مسکینان و کارمندان آنها و کسانی است که دلشان به آنها گرمی میگیرد و برای آزادی بندگان و برای اضافهکاران و در راه خدا و به مسافران است؛ واجبی از جانب خداوند است و خداوند دانا و حکیم است.
توبه : 60
داستانی دلنشین
روزی یک مرد ثروتمند تصمیم گرفت که بخشی از ثروت خود را به فقرا ببخشد. او برای توزیع کمکهامش به یک منطقه محروم رفت و با چهرههای شاد فقرا مواجه شد. یکی از بچهها از او خواست که به مدارس آنها توجه بیشتری داشته باشد تا بچهها بتوانند بیاموزند و از فقر نجات یابند. آن مرد تحت تأثیر قرار گرفت و تصمیم گرفت نه تنها پول بدهد، بلکه همچنین امکانات آموزشی جدیدی فراهم کند. او فهمید که کمک به فقرا فقط در حد تأمین مالی نیست، بلکه باید کل زندگی آنها را بهبود بخشد.