پاسخ قرآن
در جهان امروز، وابستگیهای ناسالم یکی از چالشهای بزرگ برای بسیاری از افراد است. وابستگیهایی که میتوانند به شدت بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارند و باعث بروز مشکلات عاطفی، اجتماعی و حتی جسمی شوند. وابستگی به دیگران، مواد مخدر، رفتارهای خاص و حتی عادات منفی میتواند زندگی را سخت کند و باعث شود افراد از اهداف و آرزوهای خود دور شوند. در این میان، قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس مسلمانان، راهکارهایی را ارائه میدهد که میتواند به افراد در غلبه بر این وابستگیها و بهبود کیفیت زندگیشان کمک کند. اگرچه در قرآن به طور مستقیم به وابستگیهای ناسالم اشاره نشده، اما مفاهیم و آموزههای بسیار مهمی وجود دارد که میتواند راهگشا باشد. یکی از این مفاهیم کلیدی، "توکل بر خداوند" است. توکل به معنای اعتماد و اتکای قلبی به خداوند متعال است. در سوره آل عمران آیه 159، خداوند به پیامبر اکرم (ص) میفرماید: "پس از رحمت خدا برای تو، با آنها نرم شو و اگر تو تندخو و سخت دل بودی، از دورت پراکنده میشدند." این آیه نه تنها به رفتار پیامبر (ص) با دیگران اشاره دارد، بلکه همچنین به اهمیت صبر و محبت در تعاملات انسانی تأکید میکند. وابستگیهای ناسالم معمولاً به خاطر عدم توانایی در برقراری ارتباط مؤثر و قوی با دیگران شکل میگیرند. بنابراین، یادآوری این بخش از آیات قرآن میتواند به ما کمک کند تا در روابط خود با دیگران، نرمخو و صبور باشیم و از این طریق به همدلی و همبستگی بیشتری برسیم. علاوه بر این، در سوره انفس آیه 23 نیز آمده است: "ولی خداوند به شما خیر را هدایت میکند." این آیه نشاندهنده این است که ارتباط نزدیک با خدا و توجه به خواستههای او میتواند ما را به سمت زندگی بیوابستگی هدایت کند. به واقع، در زندگی روزمره، ما دچار وابستگیهای مختلفی میشویم. این وابستگیها ممکن است به صورت وابستگی عاطفی به یک فرد، وابستگی به وسایل ارتباطی و تکنولوژی، یا حتا وابستگی به مواد مخدر و الکل باشد. دربارهٔ هر یک از این وابستگیها، میان این دو آیه میتوان پیوندی معنادار یافت. فرض کنید که وابستگی عاطفی به یک فرد خاص داریم. این وابستگی میتواند ما را به شدت آسیبپذیر کند و به راحتی میتواند باعث بروز احساس ناامیدی و یأس در ما شود. در اینجا، با یادآوری مفهوم توکل بر خداوند و دعوت به یک ارتباط قویتر با او، میتوانیم قدم اول را در مسیر کمرنگ کردن این وابستگی برداریم. بدین ترتیب، با اتکا به خدا و درخواست رحمت و هدایت از او، میتوانیم به او اعتماد کنیم که هر آنچه خیر و نیکو برای ماست، به ما خواهد رسید و این وابستگیها به تدریج کاهش مییابند. از سوی دیگر، در مورد وابستگی به تکنولوژی و وسایل ارتباطی، قرآن ما را به یادآوری ارتباط حقیقی با خداوند دعوت میکند. چه بسا زمانی که ساعتها در شبکههای اجتماعی میگذرانیم، فرصتهای ارتباط واقعی و باارزش را از دست میدهیم. در اینجا نیز، تأکید بر توکل بر خدا و پیروی از دستورات او میتواند ما را به راهی هدایت کند که در آن اولویتهای زندگیمان را درست انتخاب کنیم و از وابستگیهای غیرضروری به تکنولوژی بکاهیم. در نهایت، برای غلبه بر هرگونه وابستگی ناسالم، تشخیص قدرت درونی خود و اعتماد به آن ضروری است. باید به یاد داشته باشیم که خداوند همواره در کنار ماست و هرگاه در تلاش برای غلبه بر مشکلات و وابستگیهای ناسالم هستیم، او به ما یاری خواهد رساند. در آیات مختلف قرآن، وعدههای الهی دربارهٔ کمک و حمایت از بندگان ارائه شده است: "إنما أنا معکم" و "أنت تتوكل علی الله"، در واقع به ما یادآوری میکند که همیشه میتوانیم به خداوند اعتماد کنیم تا ما را در مسیر درست زندگی هدایت کند. بنابراین، برای کسانی که درگیر وابستگیهای ناسالم هستند، قرآن کریم منبعی غنی از آموزهها و راهکارها دارد. با توجه به این مفاهیم و عمل به آنها، میتوانند نهتنها بر وابستگیهای خود غلبه کنند، بلکه زندگیای پر از امید و معنای واقعی را تجربه کنند. به یاد داشته باشیم که غلبه بر وابستگیهای ناسالم نه تنها ممکن است، بلکه امکانپذیر است، اگر با ایمان و توکل به خداوند به این مسیر قدم بگذاریم.
آیات مرتبط
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّـهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَ لَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ ۚ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّـهِ ۚ إِنَّ اللَّـهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ
پس از رحمت خدا برای تو، با آنها نرم شو و اگر تو تندخو و سخت دل بودی، از دورت پراکنده میشدند.
آل عمران : 159
وَلَقَدْ عَلِمَ اللَّـهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَقَدْ عَلِمَ الْمُنافِقِينَ
و خداوند به یقین کسانی که ایمان آوردهاند را میداند و همچنین منافقان را.
انفال : 23
داستانی دلنشین
در یک روز خوب بهاری، مریم، دختری جوان و شاداب، به دلیلی نامساعد به دلشوره مبتلا شد. او ناگهان احساس کرد که همه چیزش به دوستی که سالها با او بود وابسته است. او تصمیم گرفت که پیرامون آن فکر کند و متوجه شد که هر فردی باید به تنهایی خود نیز توجه کند. پس از مدتی تلاش، مریم متوجه شد که نیاز دارد تا به خود اعتماد کند و به خدا توکل نماید. با این تصمیم، به آرامش رسید و یاد گرفت که چگونه میتواند وابستگیهای ناسالم را از زندگیاش حذف کند.