پاسخ قرآن
ایمان داشتن به رحمت خداوند در لحظات دشوار زندگی، نه تنها یک چالش، بلکه فرصتی عمیق برای تقویت پیوند ما با خالق بیهمتاست. در کشاکش امواج پرتلاطم زندگی، گاهی اوقات سختیها و مصیبتها چنان بر وجود انسان سایه میافکنند که احساس ناامیدی و ضعف او را در بر میگیرد. در چنین لحظاتی، قرآن کریم به عنوان راهنمای جامع و نور هدایتبخش، ما را به سمت امید و اعتماد بیقید و شرط به رحمت واسعه الهی رهنمون میسازد. تعالیم قرآنی به وضوح بیان میدارد که هر دشواری، در خود بذر آسانی و هر امتحانی، در دل خود حکمتی نهفته دارد. این درک عمیق، پایههای ایمان به رحمت الهی را در دل مؤمن مستحکم میسازد و او را قادر میسازد که از ورای ابرهای تیره ناامیدی، انوار امید و گشایش را مشاهده کند. قرآن کریم به صراحت به ما میآموزد که هرگز نباید از رحمت خداوند مأیوس شد. در سوره زمر، آیه 53، خداوند با لحنی سرشار از مهر و رأفت میفرماید: «قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ»؛ بگو: «ای بندگان من که بر خود زیادهروی کردهاید (و گناه کردهاید)، از رحمت خدا نومید نشوید، قطعاً خدا همه گناهان را میآمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.» این آیه مبارکه، اوج بخشندگی و مهربانی پروردگار را به تصویر میکشد و به انسان اطمینان میدهد که هر قدر هم گناهکار یا در تنگنای مشکلات باشد، درِ رحمت الهی همواره گشوده است. این فرمان الهی، نه تنها برای آمرزش گناهان است، بلکه برای هر نوع ناامیدی در برابر سختیها و چالشهای زندگی نیز کاربرد دارد. دانستن اینکه خداوند «غفور» و «رحیم» است، به ما این جرأت را میدهد که در اوج ناامیدی و درماندگی، باز هم دست نیاز به سوی او دراز کنیم و به گشایش او امیدوار باشیم. یکی از مهمترین راهکارها برای حفظ ایمان به رحمت خداوند در لحظات سخت، پناه بردن به صبر و نماز است. در سوره بقره، آیه 153، خداوند میفرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ»؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید، از صبر و نماز یاری جویید؛ قطعاً خدا با صابران است. صبر در اینجا به معنای تسلیم منفعلانه در برابر مشکلات نیست، بلکه استقامت فعالانه، حفظ آرامش درونی و پایداری در مسیر حق، حتی در مواجهه با شدیدترین دشواریهاست. صبر، ابزاری است که به ما کمک میکند تا با حکمت الهی در پس بلایا کنار بیاییم و بدانیم که خداوند از وضعیت ما آگاه است و هر آنچه رخ میدهد، جزئی از طرح بزرگ اوست. نماز نیز ارتباط مستقیم و بیواسطه با خداوند است؛ لحظاتی که بنده میتواند تمام نگرانیها، ترسها و امیدهای خود را با خالق خویش در میان بگذارد و از او مدد و آرامش بطلبد. این ارتباط، قلبی سرشار از اطمینان به وجود میآورد که در هر شرایطی، پناهگاهی امن وجود دارد. علاوه بر این، قرآن به ما اطمینان میدهد که هر دشواریای همراه با آسانی است. در سوره انشراح، آیات 5 و 6، خداوند این حقیقت را دو بار تکرار میکند تا بر اهمیت آن تأکید کند: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا»؛ پس (بدانید که) یقیناً با هر سختی، آسانی است. یقیناً با هر سختی، آسانی است. این تکرار، نه تنها یک تسلیبخش، بلکه یک وعده الهی است که به هیچ وجه تخلفپذیر نیست. این بدان معناست که سختیها، ماهیتی موقتی دارند و بخشی از فرآیند رسیدن به آسانی و گشایش هستند. درک این اصل قرآنی، دیدگاه ما را نسبت به مشکلات تغییر میدهد؛ به جای دیدن آنها به عنوان سد راه، آنها را به عنوان پلی برای عبور به مرحلهای جدید از زندگی و رشد معنوی میبینیم. این وعده، به قلب انسان آرامش میبخشد و او را قادر میسازد تا در تاریکترین لحظات، پرتو امید را ببیند. توسل و توکل بر خداوند، رکن دیگری برای حفظ ایمان به رحمت الهی است. در سوره طلاق، آیه 3، میخوانیم: «وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ ۚ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا»؛ و هر کس بر خدا توکل کند، او برایش کافی است. بیگمان خدا کار خود را به انجام میرساند. مسلماً خدا برای هر چیزی اندازهای قرار داده است. توکل یعنی واگذاری کامل امور به خداوند پس از تلاش و کوشش خود، و یقین داشتن به اینکه او بهترین تدبیرکننده است. این حس اعتماد، بار سنگین نگرانیها و اضطرابها را از دوش انسان برمیدارد و او را در پناه قدرت بیکران الهی قرار میدهد. زمانی که انسان با تمام وجود به خداوند توکل میکند، خود را در آغوش رحمت بینهایت او حس میکند و میداند که خداوند او را تنها نخواهد گذاشت. در نهایت، ایمان به رحمت خداوند در لحظات سخت، نیازمند یادآوری دائم این حقایق قرآنی، پایداری در عبادات و تلاش برای درک حکمت الهی در پس هر اتفاق است. این ایمان، نه تنها بار سختیها را سبک میکند، بلکه هر چالش را به نردبانی برای صعود به درجات عالیتر قرب الهی تبدیل میسازد.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از صبر و نماز یاری جویید؛ قطعاً خدا با صابران است.
بقره : 153
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ
بگو: «ای بندگان من که بر خود زیادهروی کردهاید (و گناه کردهاید)، از رحمت خدا نومید نشوید، قطعاً خدا همه گناهان را میآمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.»
زمر : 53
فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا
پس (بدانید که) یقیناً با هر سختی، آسانی است.
شرح : 5
إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا
یقیناً با هر سختی، آسانی است.
شرح : 6
وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ ۚ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا
و هر کس بر خدا توکل کند، او برایش کافی است. بیگمان خدا کار خود را به انجام میرساند. مسلماً خدا برای هر چیزی اندازهای قرار داده است.
طلاق : 3
داستانی دلنشین
آوردهاند که پادشاهی در صحرایی بیآب و علف، از شدت تشنگی نزدیک به هلاکت بود و هرچه میجست آبی نمییافت. ناامیدی بر او چیره شده بود. در آن حال، درویشی از راه رسید و چون حال پادشاه را دید، با لحنی گرم گفت: «ای پادشاه! در این سختیها، تنها یاد خداوند آرامبخش دلهاست و رحمتش بیکران است.» پادشاه با صدایی گرفته گفت: «آب، آب!» درویش تبسمی کرد و گفت: «پروردگاری که تو را تا اینجا آورده، از رساندن جرعهای آب نیز عاجز نیست، به شرط آنکه دل به او بسپاری و از رحمتش ناامید نگردی.» پادشاه از سخن درویش به خود آمد و با تمام وجود به خدا توکل کرد. همین که این سخنان از دهان درویش بیرون آمد، ناگاه چشمهای از زیر پای پادشاه جوشیدن گرفت و او را از هلاکت نجات داد. پادشاه از آن پس، هیچگاه در سختیها از رحمت الهی ناامید نشد و دانست که «در نومیدی بسی امید است، پایان شب سیه سپید است.»