چگونه از احساس بی‌ارزشی نجات پیدا کنیم؟

احساس بی‌ارزشی یکی از مشکلات شایع در دنیای کنونی است که بسیاری از افراد با آن دست به گریبانند. این احساس ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند قضاوت‌های نادرست اجتماعی، فشارهای روانی، مقایسه‌ها با دیگران و یا حتی تجارب منفی گذشته باشد. گاهی اوقات، ما به دلایل شخصی یا اجتماعی خود، احساس می‌کنیم که ارزشی نداریم و نفسی بیهوده هستیم. اما در میان مشکلات روزمره، قرآن کریم به عنوان راهنمایی الهی راهکارهایی برای افزایش احساس ارزشمندی در ما معرفی کرده است. نزدیک شدن به خداوند و تقویت ایمان یکی از مهمترین راهکارهایی است که در قرآن آمده است. در سوره آل عمران، آیه 139 به ما یادآوری می‌شود: 'وَلا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنتُمُ الأَعلَوْنَ إِن كُنتُمْ مُؤْمِنِينَ'. این آیه به ما می‌آموزد که با ایمان به خداوند، باید استقامت داشته باشیم و از ناامیدی دور شویم. ایمان به خدا به ما قدرت و انرژی می‌دهد تا با مشکلات روبرو شویم و حس بی‌ارزشی را در خود کاهش دهیم. این آیه تصریح می‌کند که اگر مؤمن باشیم، در مقابل چالش‌ها و مشکلات نباید تضعیف شویم، بلکه باید با اعتماد به نفس و امید به آینده به سوی اهداف‌مان قدم برداریم. از سویی دیگر، در سوره بقره، آیه 286 آمده است: 'لَا يُكَلِّفُ اللَّـهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا'. این آیه به ما می‌گوید که خداوند هر فردی را در حد توان خود آزمایش می‌کند. این بدان معناست که هر یک از ما قابلیت و پتانسیل خاصی داریم که در دنیای امروز می‌تواند ما را به قله‌های موفقیت برساند. بنابراین، وقتی با چالش‌ها و مشکلات گزینه‌ای روبرو می‌شویم، باید به یاد داشته باشیم که این آزمایش‌ها نشان‌دهنده حد توان ماست و می‌تواند به ما کمک کند تا احساس ارزشمندی بیشتری در خود بیابیم. علاوه بر تقویت ایمان، عمل به کارهای خیر و کمک به دیگران نیز می‌تواند تأثیر عمیقی بر احساس ارزشمندی ما داشته باشد. در سوره مجادله، آیه 11 آمده است: 'يَرْفَعِ اللَّـهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ'. این آیه بیان می‌کند که خداوند کسانی را که علم و ایمان دارند، مقام و منزلت خاصی می‌بخشد. بنابراین، علم‌آموزی و انجام کارهای خیر به ما کمک می‌کند تا نه تنها در برابر خودمان بلکه در برابر جامعه نیز احساس ارزشمندی کنیم. وقتی به دیگران کمک می‌کنیم، حس رضایت و افتخار به ما دست می‌دهد و این موضوع می‌تواند به‌طور مستقیم بر روی احساس خودارزشی ما تأثیر بگذارد. احساس بی‌ارزشی به تنهایی یک احساس منفی نیست، بلکه می‌تواند به عنوان یک زنگ خطر برای تغییر و بهبود نیز تلقی شود. شاید احساس درونی بی‌ارزشی ما را به سمت رشد و تعالی هدایت کند. به همین خاطر، به جای اینکه در دام این افکار منفی بمانیم، بهتر است با استفاده از آموزه‌های قرآن و الهام گرفتن از آیات شریف، ذهن و روح خود را تقویت کنیم. علاوه بر ارتباط با خداوند و ایمان به او، شناخت خود نیز بسیار مهم است. بسیاری از افراد از نقاط قوت و توانایی‌های خود بی‌خبرند و این امر موجب ایجاد احساس بی‌ارزشی در آن‌ها می‌شود. شناخت نقاط قوت، قدرت‌ها و استعدادهای خود می‌تواند باعث افزایش اعتماد به نفس و بهبود احساس ارزشمندی شود. به همین دلیل مهم است که به خودشناسی دست یابیم و مهارت‌های خود را شناسایی کنیم. علاوه بر این، توجه به تجربیات گذشته و درس‌های آموخته شده از آن‌ها می‌تواند راهی مؤثر برای غلبه بر احساس بی‌ارزشی باشد. یادآوری موفقیت‌ها و دستاوردهای گذشته، هرچند کوچک، می‌تواند به ما یادآوری کند که دارای ارزش و توانایی هستیم. توفیق‌های کوچک می‌تواند به مرور زمان به موفقیت‌های بزرگ‌تر منجر شود. بنابراین، ما باید بر روی کارهای مثبت خود تمرکز کرده و تجربه‌های خوب را در نظر داشته باشیم. فراموش نکنیم که احساس بی‌ارزشی می‌تواند ناشی از پیوستگی به دیگران و مقایسه خود با آن‌ها باشد. زندگی اجتماعی ما بیشتر تحت تأثیر روابط و موقعیت‌های اجتماعی است. از این رو، باید از مقایسه‌های نادرست با دیگران خودداری کنیم و به این نکته توجه داشته باشیم که هر فرد در مسیر رشد و پیشرفت خود مختص به خود است. بنابراین، باید بیاموزیم که خود را با دیگران مقایسه نکنیم و به جای آن، بر روی رشد و پیشرفت شخصی خود تمرکز کنیم. کارهای خیر و کمک به دیگران نه تنها به جامعه و بهبود آن کمک می‌کند بلکه باعث تقویت روابط نیز می‌شود. این تلاش‌ها می‌تواند زمینه‌ساز ساختن جامعه‌ای بهتر و ایجاد حس تعلق و مسئولیت در ما شود. به همین دلیل، در کنار تقویت ایمان و کارهای خیر، ارتباطات مثبت با دیگران نیز می‌تواند حس ارزشمندی ما را افزایش دهد. نهایتاً باید تأکید کنیم که احساس بی‌ارزشی یک معضل روانی متداول است، اما با راهکارهای اسلامی و تقویت ایمان می‌توانیم بر آن غلبه کنیم. درک و شناخت خود، تقویت معنویت، کمک به دیگران و انجام کارهای خیر می‌تواند ما را به سوی افزایش احساس ارزشمندی سوق دهد. این آموزه‌های الهی، نور امید و جاودانی را در دل ما بوجود می‌آورد که می‌تواند به ما در روزهای سخت زندگی کمک کند.