چرا احساس می‌کنم دلم از خدا دور است؟

احساس دوری از خداوند، تجربه‌ای است که بسیاری از انسان‌ها در مسیر زندگی معنوی خود با آن مواجه می‌شوند. این حس، در حقیقت، نشانه‌ای از بیداری قلب و میل فطری انسان به سوی کمال مطلق و آفریننده هستی است. قرآن کریم، پیوسته بر نزدیکی خداوند به انسان تأکید دارد و این مفهوم را به روشنی بیان می‌کند که خداوند از رگ گردن به ما نزدیک‌تر است. این بدان معناست که منشأ دوری، از جانب انسان است، نه از جانب خداوند متعال. همانگونه که در آیه ۱۸۶ سوره بقره می‌خوانیم: «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ؛ و هرگاه بندگانم از تو درباره من بپرسند، [بگو:] من نزدیکم! دعای دعا کننده را هنگامی که مرا می‌خواند، اجابت می‌کنم. پس باید دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان آورند، باشد که راه یابند.» این آیه به وضوح نشان می‌دهد که راه نزدیکی به خداوند باز است و تنها نیاز به گام برداشتن از سوی انسان دارد. یکی از مهمترین دلایلی که باعث می‌شود انسان احساس دوری از خداوند کند، غفلت و فراموشی یاد خداست. در زندگی پر مشغله امروزی، توجه به امور دنیوی و اشتغال به کارهای روزمره، گاهی باعث می‌شود انسان از هدف اصلی خلقت و ارتباط با مبدأ هستی غافل شود. قرآن در سوره رعد، آیه ۲۸ می‌فرماید: «الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللَّهِ ۗ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ آنان که ایمان آورده‌اند و دل‌هایشان به یاد خدا آرام می‌گیرد. آگاه باشید که تنها با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد.» این آیه نشان می‌دهد که آرامش حقیقی و نزدیکی به خداوند، در گرو ذکر و یاد دائمی اوست. زمانی که ذکر خدا از زندگی حذف شود، دل انسان دچار اضطراب و پریشانی شده و به تدریج احساس دوری و تنهایی می‌کند. گناهان و نافرمانی‌ها نیز از موانع اصلی قرب الهی هستند. هر گناه، مانند پرده‌ای میان انسان و خداوند قرار می‌گیرد و نور الهی را از دل می‌گیرد. توبه و استغفار، راهی است که قرآن برای زدودن این پرده‌ها و بازگشت به سوی خداوند معرفی می‌کند. خداوند در سوره نساء، آیه ۱۷ می‌فرماید: «إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِن قَرِيبٍ فَأُولَٰئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ ۗ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا؛ توبه نزد خدا تنها برای کسانی است که از روی نادانی مرتکب کار زشتی می‌شوند، سپس زود توبه می‌کنند؛ پس آنانند که خدا توبه آنها را می‌پذیرد؛ و خدا دانا و حکیم است.» این آیه به ما امید می‌دهد که حتی پس از گناه، درب بازگشت و آمرزش همواره باز است، به شرط آنکه توبه از روی صدق و از عمق وجود باشد. وابستگی بیش از حد به دنیا و لذت‌های مادی نیز می‌تواند عامل دوری از خدا باشد. وقتی تمام همّ و غم انسان، جمع‌آوری مال، کسب مقام و پرداختن به خوشی‌های زودگذر دنیا باشد، قلب او به تدریج از یاد آخرت و هدف والاتر زندگی غافل می‌شود. قرآن در بسیاری از آیات، از جمله در سوره کهف آیه ۴۶، به این نکته اشاره می‌کند که مال و فرزند، تنها زینت زندگی دنیا هستند و باقیات صالحات (اعمال نیکو و ماندگار) نزد پروردگار از پاداش و امید بیشتری برخوردارند. این به معنای نفی دنیا نیست، بلکه به معنای عدم دلبستگی کامل به آن و فراموش نکردن هدف اصلی خلقت است. برای غلبه بر این احساس دوری و دستیابی به قرب الهی، راه‌های عملی بسیاری در قرآن و سنت نبوی ذکر شده است: اولاً، اهتمام به نماز و عبادات با حضور قلب. نماز، معراج مؤمن و نزدیک‌ترین حالت بنده به پروردگار است. ثانیاً، تلاوت و تدبر در آیات قرآن. کلام خدا، نور است و دل را روشن می‌کند و راه را به سوی قرب الهی هموار می‌سازد. ثالثاً، دعا و نیایش صادقانه و راز و نیاز با خداوند. خداوند خود فرموده که او به دعاکنندگان نزدیک است و دعایشان را اجابت می‌کند. رابعاً، انجام کارهای نیک و خدمت به خلق. احسان به دیگران و دستگیری از نیازمندان، از بهترین راه‌های جلب رضایت الهی و احساس نزدیکی به اوست. پنجم، دوری از گناهان و توبه مداوم. ششم، تفکر و تدبر در خلقت و نشانه‌های خداوند در هستی. این تفکر، انسان را به عظمت و حکمت خالقش واقف می‌سازد و حس خشوع و نزدیکی را در او تقویت می‌کند. در نهایت، باید دانست که احساس دوری، همیشه هم بد نیست؛ گاهی اوقات این حس، تلنگری از جانب خداوند است تا انسان به خود آید، از مسیر غفلت بازگردد و دوباره به سوی او بشتابد. این یک دعوت است، نه یک طرد. خداوند همیشه منتظر بازگشت بندگانش است و از توبه کنندگان استقبال می‌کند. پس، این احساس را فرصتی برای بازنگری در زندگی معنوی خود بدانید و با گام‌هایی استوارتر به سوی محبوب حقیقی حرکت کنید.