بسیاری از انسانها به دلیل عدم اطلاعات کامل و تربیت اجتماعی سریع قضاوت میکنند. قرآن ما را به حسن ظن و دوری از قضاوتهای نادرست راهنمایی میکند.
در قرآن کریم به موضوع قضاوت و نگاه به دیگران تأکیدات زیادی شده است. یکی از دلایل اصلی که مردم سریع قضاوت میکنند، ممکن است عدم اطلاع کامل از واقعیت باشد. به طور کلی، انسانها تمایل دارند با توجه به ظواهر و اطلاعات سطحی قضاوت کنند، در حالی که هنوز جزئیات و حقایق بیشتری وجود دارد. در سوره حجرات آیه 12، خداوند میفرماید: "ای کسانی که ایمان آوردهاید، از بسیاری از گمانها بپرهیزید، که برخی از گمانها گناه است و نیز از تجسس نکنید و بعضی از شما نباید نسبت به بعضی دیگر غیبت کند..." این آیه به ما میآموزد که باید به دیگران حسن ظن داشته باشیم و از قضاوتهای غیرمنصفانه دوری کنیم. همچنین، یکی از دلایل دیگر، تربیت اجتماعی و فرهنگی افراد است که ممکن است باعث شود سریع به قضاوتهای نادرست بپردازند. در برخی جوامع، قضاوتهای شتابزده به عنوان یک شخصیت مثبت تلقی میشود، در حالی که در واقع این رفتار میتواند به ایجاد نادرستیها و نفرت کمک کند. بنابراین، قرآن به ما یادآوری میکند که در قضاوتهایمان دقت کنیم و به دنبال حقیقت باشیم. قضاوت نادرست نه تنها به دیگران آسیب میزند، بلکه بر روحیه و دلایلی که بر پایه آن قضاوتها صورت میگیرد، نیز تأثیر منفی میگذارد.
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از بسیاری از گمانها بپرهیزید، که برخی از گمانها گناه است و نیز از تجسس نکنید و بعضی از شما نباید نسبت به بعضی دیگر غیبت کند...
روزی مردی در بازار در حال خرید بود، ناگهان شخصی را دید که با عجله در حال خرید بود. او به خاطر رفتار آن فرد سریعاً قضاوت کرد و فکر کرد که او آدم بیاحترامی است. اما بعداً متوجه شد که آن فرد تنها میکوشید تا به فرزندش که در بیمارستان بستری بود، رسیدگی کند. این داستان به ما یادآوری میکند که نگارشی سطحی میتواند ما را به قضاوتهای نادرستی بکشاند.