پاسخ قرآن
در قرآن کریم، اهمیت نسبت به نیازمندان و احساس مسئولیت در قبال آنها به وضوح تأکید شده است. این تأکیدات نه تنها نشاندهندهی ارزشهای اخلاقی و انسانی در دین اسلام هستند، بلکه به نوعی هدایتگر زندگی اجتماعی مؤمنان نیز میباشند. در زندگی روزمره، همگان با چالشها و مشکلاتی روبرو میشوند که ممکن است آنها را در شرایط سخت و دشوار قرار دهد. در چنین شرایطی، قرآن ما را تشویق میکند که به یاد یکدیگر باشیم و در کمک به نیازمندان پیشقدم شویم. یکی از محوریترین آیات در این بحث، آیه 177 سوره بقره است که میفرماید: "وَلیْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَجْأَلُوا سُرُوجَ الْبُیُوتِ ای اِذْخُلُوا بُیُوتَكُمْ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاَحْسِ نَوْعَ كَسْبِكُمْ". در این آیه خداوند به مؤمنان دستور میدهد که از جمله مؤمنان راستین هستند کسانی که از مال خود به نیازمندان میدهند. این تأکید بر اهمیت بخشش و کمک به نیازمندان، تصویری واضح از یک جامعهی سلامتمند و انسانی به ما ارائه میدهد. در این جامعه، افراد تنها به فکر خود نیستند، بلکه همواره در پی کمکی به دیگران نیز هستند. در سوره آل عمران نیز آیه 92 آمده است که "لَن تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ". این آیه یادآور میشود که کمک به دیگران نه تنها یک عمل نیکو است، بلکه جزئی از ایمان ماست. این بدان معناست که اگر میخواهیم به خیر و برکت دست یابیم، باید به دیگران هم کمک کنیم. این نوع احساس مسئولیت نسبت به نیازمندان، از اهمیت ویژهای برخوردار است، چراکه به ما میآموزد که زندگی فقط به نیازها و خواستههای فردی محدود نمیشود، بلکه باید به دیگران هم توجه کنیم. حس مسئولیت نسبت به نیازمندان در واقع نوعی درس زندگی است که ما را به فکر وادار میکند و در نتیجه روابط اجتماعی ما را هم تقویت میکند. وقتی که افراد در یک جامعه به یکدیگر کمک میکنند، همبستگی و دوستی بیشتر میشود و این باعث ایجاد آرامش و محبت در میان مردم خواهد شد. به عبارتی، احساس مسئولیت نسبت به نیازمندان شاید در نگاه اول تنها به نفع آنها به نظر برسد، اما در واقع جامعه را نیز به سمت رشد و توسعه مثبت سوق میدهد. با کمک و حمایت از یکدیگر، میتوانیم شور و نشاط و انرژی مثبت را در جامعه حاکم کنیم. انتظارات انسانی و اسلامی از ما این است که در زندگی خود به دنبال رشد و پیشرفت باشیم و در این مسیر توجه به دیگران و نیازمندان فراموش نشود. اگر بخواهیم معانی عمیقتر این آیات و ارزشهای انسانی را دریابیم، باید به این نکته توجه کنیم که انسانیت ما در گرو توجه به همنوعانمان است. در واقع، روح اسلام براساس محبت، دوستی و همکاری در میان انسانها بنا نهاده شده است و هر زمانی که ما به شخصی نیازمند کمک میکنیم، در واقع به تقویت این ارزشها کمک کردهایم. در دنیای امروز، نیازمندان میتوانند از قشرهای مختلف جامعه باشند. این افراد نه تنها آسیبدیدههای اجتماعی بلکه کسانی هستند که به دلیل مشکلات اقتصادی، جنگ، تحریمها و بلایای طبیعی تحت فشار قرار دارند. هر کس مسئولیت اجتماعی دارد تا جزئی از پازل بزرگ بشریت در تلاش برای دنیایی بهتر باشد. کمک به نیازمندان باید به عنوان یک مسأله جدی در نظر گرفته شود، نه فقط به عنوان یک عمل خیریه. بخشی از مسئولیت اجتماعی ما به عنوان مسلمانان فراتر از کمکهای مالی است. به عبارت دیگر، حمایت از برنامهها و نهادهای خیریه، داوطلبهای عمومی، ارائه خدمات آموزشی و پزشکی به نیازمندان و فراهم کردن فرصتهای شغلی برای آنها، چند نمونه از اشکال مختلف کمک به نیازمندان هستند. توجه به مسأله نیازمندان و احساس مسئولیت نسبت به آنها باعث میشود تا افراد جامعه با همدیگر همکاری کنند و یکدیگر را در پیشرفت اجتماعی و اقتصادی یاری نمایند. جامعهای که بر پایه محبت و همیاری شکل میگیرد، میتواند مقاومتر و سازگارتر در برابر چالشها و مشکلات باشد. در پایان، لازم است بر اهمیت نصبالعین قرار دادن قرآن و آیات آن تأکید کنیم. قرآن کریم نه تنها به ما خداوند را معرفی میکند، بلکه ما را به اخلاق نیکو و کمک به دیگران دعوت میکند. در واقع، احساس مسئولیت نسبت به نیازمندان باید به یکی از اصلیترین معیارهای زندگی ما تبدیل شود. بیتوجهی به این مسئولیت میتواند مشکلات و ناهنجاریهای اجتماعی را افزایش دهد و در نتیجه، جامعه ما را تحت تأثیر منفی قرار دهد. بنابراین، با توجه به آموزههای قرآن و اهمیت احساس مسئولیت، بیایید تا در همیاری و کمک به نیازمندان پیشقدم باشیم و این روحیه را در نسلهای آینده نیز ترویج دهیم.
آیات مرتبط
لَيْسَ ٱلۡبِرَّ أَن تُوَلُّوا وَجُوهَكُم قِبَلَ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَلَـٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَن ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡآخِرِ وَٱلْمَلَـٰٓئِكَةِ وَٱلۡكِتَـٰبِ وَٱلنَّبِيِّينَ وَءَاتَى ٱلْمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِۦ ذَوِى ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَامَىٰ وَٱلۡمَسَـٰكِينِ وَٱبۡنَ ٱلسَّبِيلِ وَٱلسَّآئِلِينَ وَفِى ٱلرِّقَابِ ۗ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَوةَ ۗ وَٱلَّذِينَ يُوٓفُونَ بِعَهۡدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا۟ وَٱلصَّبِرِينَ فِى ٱلۡبَأْسَآءَ وَٱلضَّرَّآءَ وَحِينَ ٱلۡبَأْسِ ۚ أُو۟لَـٰئِكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُوا۟ ۖ وَأُو۟لَـٰئِكَ هُمُ ٱلۡمُتَّقُونَ
نیکی آن نیست که روی خود را به سمت شرق و غرب کنید، بلکه نیکوکار کسی است که به خدا و روز قیامت و فرشتگان و کتاب و پیامبران ایمان آورد و از مال خود به خاطر عشقِ آن به اقوام و یتیمان و مسکینان و پسران راه و سائلان و در راه آزاد کردن اسیران بدهد و نماز برپا کند و زکات بدهد و کسانی که به عهد خود وفا کنند هنگامی که عهده بندند و در سختی و درد و زمان جنگ صبر کنند. آنها کسانی هستند که راست گفتند و آنها هستند پرهیزگاران.
بقره : 177
لَن تَنَالُوا ٱلۡبِرَّ حَتَّىٰ تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ ۗ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَىْءٍ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٌ
هرگز به نیکی نخواهید رسید مگر این که از آنچه دوست میدارید انفاق کنید و هر چیزی که انفاق کنید، خداوند به آن داناست.
آل عمران : 92
داستانی دلنشین
روزی مردی در بازار با کودکی نیازمند مواجه شد که از او درخواست کمک کرد. این مرد تصمیم گرفت به او کمک کند و در دل گفت: 'من باید مسئولیت خود را نسبت به این نیازمند احساس کنم.' این کار او نه تنها زندگی آن کودک را تغییر داد بلکه برای خود او نیز آرامش و رضایت قلبی به ارمغان آورد. از آن روز به بعد، او به کمک به دیگران ادامه داد و احساس مسئولیتش را نسبت به آنها بیشتر و بیشتر کرد.