پاسخ قرآن
در قرآن کریم، به شیوهای بسیار زیبا و هوشمندانه به رفتار انسانها در مواجهه با سختیها و آسانیها اشاره شده است. این اشارهها نه تنها میتواند برای مسلمانان حکمتی را نمایان کند، بلکه برای تمام انسانهایی که به دنبال درک بهتر از ارتباطات انسانی و خدایی هستند به منزلهی یک راهنماست. در واقع، این متون و آیات، گنجینهای از دانش و شناخت عمیق از روح و روان انسان را در خود جای دادهاند. یکی از دلایل اصلی که انسانها در زمان بروز مشکلات و سختیها به یاد خداوند میافتند، نیاز است. هنگامی که انسان در شرایط خاصی به سر میبرد که ممکن است او را در تنگنا قرار دهد، احساس نیاز به یک نیروی برتر میکند. به همین دلیل است که در سوره بقره، آیه 186 خداوند میفرماید: "وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ". این آیه نشان دهنده نزدیکی و حساسیت خداوند به بندگانش است. او در مواقعی که انسانها در سختی و مشقت هستند، به آنها گوش میدهد و در واقع با آنها هست. این نزدیکی و حضور خداوند در مشکلات، احساس آرامش و قوت قلب را به انسانها منتقل میکند. وقتی انسانها در تنگنا هستند و همه چیز بر وفق مرادشان نیست، به یاد خدا میافتند و درنتیجه از توکل و اعتماد به او بهرهمند میشوند. در واقع، یاد خدا در شرایط سخت، به مانند یک نور در تاریکی عمل میکند و انسانها را هدایت میکند تا در برابر مشکلات ایستادگی کنند. ادامه این آیه در قرآن، به انسانها یادآوری میکند که باید صبر و استقامت داشته باشند. صبر، یکی از ویژگیهای مهم انسانی است که در برابر مشکلات باید آن را در خود پرورش دهند. در سوره زمر، آیه 53 خداوند میفرماید: "يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنتُمْ اتَّقُوا رَبَّكُمْ". این آیه دعوتی به پارسایی و پرهیزگاری است. در واقع، خداوند از بندگانش میخواهد که حتی در شرایط سخت، مراقب رفتار و کردار خود باشند و از او دور نشوند. در این آیات، خداوند ما را تشویق میکند که در تمامی حالات به او توجه کنیم و تنها در شرایط خاص به یاد او نیفتیم. این موضوع به وضوح نشان میدهد که رابطه انسان با خداوند باید یک رابطه پویا و مداوم باشد و نه تنها در زمان سختیها. انسان باید یاد خدا را در خوشیها و میمونهای زندگیاش نیز حفظ کند. به عنوان مثال، انسان وقتی به موفقیتی دست مییابد یا در زندگیاش لحظاتی شاد و خوشحال وجود دارد، برخواردن با خداوند و شکرگزاری را فراموش نکند. این احساس شکرگذاری و ابراز محبت به خدا میتواند به تقویت ارتباط انسان با خدا کمک کند. از دیدگاه روانشناسی، ارتباطات مثبت با خداوند میتواند باعث افزایش روحیه و بهبود کیفیت زندگی انسانها گردد. پژوهشها نشان دادهاند که افرادی که در زندگی خود به خداوند اعتقاد دارند و او را در هر حالتی فراموش نمیکنند، از نظر روانی سالمتر و شادابتر هستند. این افراد توانایی بهتری در مدیریت استرس و تنشهای زندگی داشته و احساس رضایت بیشتری از زندگی خود دارند. از سوی دیگر، یاد خداوند به ما یادآوری میکند که هیچ کدام از ما به تنهایی نمیتوانیم از عهده مسائل و مشکلات زندگی برآییم. اینکه انسان بداند یک نیروی برتر در کنار اوست، به او اطمینان و آرامش بیشتری میدهد. این آرامش در برابر مشکلات میتواند به انسان کمک کند تا با استقامت و صبوری به حل مسائل خود بپردازد. فراموش نکنیم که یاد خدا علاوه بر اینکه در زمان سختیها به تشویق و انگیزه انسان کمک میکند، در زمان آرامش نیز به معنای شکرگزاری و سپاس از نعمتهای زندگی ترجمه میشود. انسان باید قادر باشد که در هر دو حالت، یعنی سختی و آسانی، به یاد خدا بوده و از او یاری بجوید. در واقع، این یادآوری به انسان قدرت میدهد تا در برابر مخالفهای زندگی مقاومت کند. به طور کلی، دین اسلام ناب ترین راه را برای پرورش رابطه انسان با خداوند پیش روی ما قرار میدهد. این دین به ما یادآوری میکند که زندگی همیشه شامل سختیها و آسانیهاست و بر همین اساس، نحوه رفتار ما در هر کدام از این مواقع مهم و تاثیرگذار است. در نهایت، یاد خداوند باید جزو لاینفک زندگی ما باشد؛ زیرا از طریق ایمان و توکل به خداوند است که میتوانیم در مسیر زندگی خود استقامت ورزیده و به موفقیتهای بیشتری دست یابیم. پس از تأمل در این مباحث، میتوان به این نتیجه رسید که یاد خداوند باید در تمام لحظات زندگیمان، خواه در سختیها و خواه در آسانیها، در ذهن ما باشد و ما را در طریق درست هدایت کند. از این رو، ارتباط ما با خداوند باید فراتر از فقط ذکر و دعا در مواقع دشوار باشد. بلکه باید به یک تجربه عمیق و واقعی تبدیل شود که در تمامی جوانب زندگیمان تاثیرگذار باشد.
آیات مرتبط
وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ
و اگر بندگانم از تو درباره من بپرسند، بگویید من نزدیکم. دعای دعا کننده را هنگامی که او مرا میخواند پاسخ میگویم.
بقره : 186
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنتُمْ اتَّقُوا رَبَّكُمْ
بگو: ای بندگان من که ایمان آوردهاید، از پروردگارتان پروا کنید.
زمر : 53
داستانی دلنشین
روزی مردی در حال تفکر درباره زندگیاش بود و متوجه شد که تنها در زمانهای سخت به یاد خدا میافتد. او تصمیم گرفت روزهای خوب خود را نیز به خاطر خداوند شکر گذار باشد. از آن روز به بعد، در حال و هوای شادی و سختی، همیشه یاد خدا برایش تازه و پررنگ بود. این حس او را بسیار آرام میکرد.