پاسخ قرآن
آزمایش و ابتلای انسانها یکی از اصول اساسی مؤمن‌ساز در دین اسلام به شمار می‌رود که در قرآن کریم به صراحت به آن اشاره شده است. به‌طور خاص، در سوره بقره آیه 155، خداوند می‌فرماید: "وَ لَنَبْلُوَنَّكُم بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَ الْأَنفُسِ وَ الثَّمَرَاتِ ۗ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ". این آیه به ما می‌گوید که خداوند بندگانش را با مصایبی چون ترس، گرسنگی و از دست دادن اموال و عزیزان آزمایش میکند تا به کنکاش در میزان ایمان و صبر آنها پرداخته و آن را بسنجد. با این توضیحات مشخص است که ابتلا و آزمایش، در واقع فرصتی مهم برای تقویت ایمان و نزدیکی به خداوند است. مشکلات، مصائب و ابتلائاتی که در زندگی پیش می‌آید، جزء جدایی‌ناپذیر از زندگی دنیوی انسان به حساب می‌آیند. همچنین، در سوره آل عمران آیه 186، می‌خوانیم: "إِنَّمَا يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا الَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَ سَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ هُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ" که نشان‌دهنده این حقیقت است که مؤمنان با یاد خدا و اطاعت از او، بر مشکلات صبر کرده و در برابر چالش‌ها تسلیم نمی‌شوند. این آیات در نهایت حکمت خداوند در ابتلا و آزمایش بندگانش را عیان می‌سازد و این قاعده‌ای است که همواره در زندگی وجود دارد. برای درک بهتر این مسئله، بیایید به مفهوم ابتلا و آزمایش در زندگی روزمره یک فرد بپردازیم. مثلاً اگر فردی دچار فقر و مشکلات مالی شود، ممکن است این وضعیت او را به سمت دعا و تضرع به خداوند سوق دهد. در واقع، این تجارب سخت می‌تواند حرکتی مثبت در راستای تقویت ارتباط با معبودش ایجاد کرده و روح او را پخته‌تر کند. به این ترتیب، آزمایش خداوند به‌عنوان فرصتی برای رشد و کمال روحی در نظر گرفته می‌شود. به‌طور کلی می‌توان گفت که درآمدن به دنیای مالی و اجتماعی، شخص را با چالش‌ها و مشکلات مختلفی مواجه میکند. برخی از این مشکلات موجب می‌شوند که فرد در پی آرامش و احساس قلبی عمیق‌تری باشد. در واقع، مشکلات اجتماعی نظیر فقر می‌تواند افراد را به سمت ارتباط نزدیک‌تر با خداوند سوق دهد و آنها را در حالتی از دعا و تضرع قرار دهد که خود راهی برای بهبود روحی و روانی خواهد بود. وقتی انسانها در این آزمایش‌ها عبور می‌کنند و بر مشکلات صبر می‌کنند، نه تنها ایمان و اعتقادشان تقویت می‌شود، بلکه می‌توانند بر تجارب خود نیز تکیه کنند. این ویژگی‌ها سبب می‌شود که آنها به انسان‌هایی مقاوم‌تر، مهربان‌تر و متعهدتر تبدیل شوند. مثلاً فردی که به دلیل مشکلات مالی دست به دعا زده و پیوسته بر تلاش‌های خود پای فشرده است، به احتمال زیاد، در آینده نه‌تنها خود به موفقیت‌های مالی دست می‌یابد، بلکه تجربه‌های خود را با دیگران نیز به اشتراک خواهد گذاشت و به دیگران کمک میکند. اما در کنار این آزمایشات و چالش‌ها، بسیاری از ما با سؤال‌های جدی در مورد حکمت این آزمایشات روبرو می‌شویم. چرا خداوند بندگانش را به این شکل امتحان میکند؟ در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت که خداوند با این آزمایش‌ها به بندگان خود نشان می‌دهد که زندگی دنیوی پیوسته پر از چالش‌ها و آزمون‌هاست و این به معنی آن است که هر انسانی باید برای مواجهه با این چالش‌ها آماده باشد. در واقع، این مواجهه با مشکلات، به نوعی تقویت‌کننده شخصیت و پایبندی به اصول ایمانی فرد نیز هست. علاوه بر این، آزمون‌های الهی به مؤمنان این فرصت را می‌دهد تا نشان دهند که از الگوهای اخلاقی و دینی خود پیروی می‌کنند و می‌توانند در شرایط سخت نیز بر اصول خود پایبند باشند. در این راستا، فردی که در برابر مصائب دچار ناامیدی نمی‌شود و صبر و حوصله را پیشه خود میکند، نه تنها خود را در دایره مؤمنان قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند الگوی مناسبی برای دیگران نیز باشد. خداوند همواره به بندگانش نزدیک است و از برای آنها در زندگی دنیوی امتحاناتی را قرار داده است تا بلایای دنیوی باعث نشود که آنها از یاد خداوند شعرها. به‌عبارتی، این آزمایش‌ها فرصتی هستند تا بندگان به صحنه بیایند و با اعتماد به خداوند و یادآوری لا اله الا الله، به مقابله با چالش‌ها و مشکلات زندگی بپردازند و در نهایت بر روح خود تسلط یابند. نتیجه‌گیری: ابتلا و آزمایش در زندگی مؤمنانه، نه‌تنها نشانه‌ای از ارتباط نزدیک با خداوند است، بلکه فرصتی برای رشد و کمال روحانی فراهم می‌آورد. خداوند به بندگانش نشان می‌دهد که در مقابل مشکلات چگونه باید ایستاد و به ترقی و رشد رسید. بنابراین، مهم است که انسانها در مواجهه با چالش‌های زندگی از یاد خدا غافل نشوند و بر ایمان و صبر خود پای بگذارند. در نهایت، آزمایش‌ها و ابتلاها بخشی از چرخه زندگی هستند که به معنای واقعی کلمه ما را به خداوند نزدیک‌تر میکند و نه تنها در این دنیا بلکه در آخرت نیز برای ما ثمربخش خواهد بود.
آیات مرتبط
وَلَنَبْلُوَنَّكُم بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ
و قطعاً شما را با چیزی از ترس و گرسنگی و کاهش اموال و جان‌ها و ثمرات آزمون خواهیم کرد. و بشارت ده به صابران.
بقره : 155
إِنَّمَا يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا الَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ
همانا کسانی که به آیات ما ایمان می‌آورند، هنگام یادآوری آیات ما به سجده می‌افتند و به حمد پروردگارشان تسبیح می‌گویند و بر خود تکبر نمی‌ورزند.
آل عمران : 186
داستانی دلنشین
یکی از روزها، مردی در حال عبور از کوچه‌ای باریک بود که ناگهان بر حسب تصادف پایش لیز خورد و به زمین افتاد. در همان حال، یکی از همسایگانش که او را می‌شناخت، به او نزدیک شد و گفت که این فرصتی است تا به یاد خدا باشد و از او کمک بخواهد. آن مرد بعد از بلند شدن و قدردانی از کمک همسایه‌اش، به فکر فرو رفت که ابتلاء می‌تواند عاملی باشد برای نزدیک‌تر شدن به خدا و تقویت ایمانش.