پاسخ قرآن
تقوا یکی از اصلیترین مفاهیم اسلامی است که در قرآن کریم و روایتهای اسلامی به آن تأکید شده است. واژه "تقوا" به معنای پرهیز از گناه و انجام اعمال نیکو و پسندیده است. در واقع، تقوا به عنوان سلاحی مهم در برابر وسوسههای نفس و شیطان شناخته میشود و به انسان این قدرت را میدهد که در زندگی روزمره خود، بر اساس اصول اخلاقی و دینی عمل کند. خداوند متعال در قرآن کریم به کرات بر اهمیت تقوا تأکید کرده و آن را به عنوان یکی از ارکان اساسی ایمان معرفی کرده است. یکی از آیات کلیدی در این زمینه، آیه 177 سوره بقره است که به وضوح اهمیت تقوا و رفتار اخلاقی را بر پیروی صرف از علم و دانش ترجیح داده است. خداوند در این آیه میفرماید: "نه به سوی روی کردن به شرق و غرب، بلکه تقوا باید دارا باشید." این آیه نشاندهنده این است که درک صحیح از دین و اخلاق، فراتر از صرف علم و دانش است و تقوا به عنوان یک اصل اساسی در زندگی مسلمانان مورد توجه قرار میگیرد. افرادی که تقوا دارند، حقیقتاً خدا را در دل خویش دارند و این امر مهمتر از هر نوع دانشی است که ممکن است انسان به دست آورد. زیرا علم اگر با تقوا همراه نباشد، ممکن است موجب انحراف افراد گردد و آنها را از صراط مستقیم دور کند. در سوره احزاب، آیه 35، نیز تأکید شده است که تقوا به عنوان کلید رستگاری و نیکی شناخته شده است. در این آیه خداوند به زنان و مردان باایمان اشاره کرده و میفرماید: "مردان و زنان مؤمن، همگی در کنار یکدیگر هستند و به یکدیگر یاری میدهند؛ آنها راستگویان و صابران و همچنین متوکلان و موصوف به تقوا هستند." این آیه به روشنی نشان میدهد که تقوا در بین مؤمنان یک ویژگی مشترک است و سبب ایجاد بستری از نیکی و دوستی در جامعه اسلامی میشود. در روایات اسلامی همچنین تقوا به عنوان یک موهبت الهی شناخته میشود که انسان را در مسیر درست هدایت میکند. پیامبر اکرم (ص) در این زمینه فرمودهاند: "تقوا برترین زاد و توشه شماست." از دیگر آثار تقوا میتوان به تسهیل در رزق و برکت در زندگی نام برد. افرادی که در زندگی روزمره خود تقوا را رعایت میکنند، معمولاً بهرهمند از رحمتهای خداوند و عزت و کرامت بیشتری در زندگی میشوند. خداوند در قرآن میفرماید: "و هر کس تقوا پیشه کند، خداوند برای او راهی را میگشاید و او را از جایی که نمیداند روزی میدهد." این آیه بهوضوح نشان میدهد که تقوا نه تنها انسان را از آفات و گناهان مصون میدارد، بلکه موجب برکت و افزایش روزی نیز میشود. همچنین یکی دیگر از آثار تقوا، شفا از بیماریها و استجابت دعاست. بسیاری از روایات نشان دادهاند که انجام اعمال صالح و رعایت تقوا، به عنوان دو عنصر کلیدی در دریافت دعاهای موردنظر و شفای از بیماریها شناخته میشود. تقوا در نهایت به عنوان چراغی در دل انسانها عمل میکند و موجب میشود که آنها به سمت نیکی و درستی راهنمایی شوند. درواقع، تقوا یک حس درونی است که انسان را به انتخابهای صحیح در عرصههای مختلف زندگی ترغیب میکند. با اینکه علم و دانش از اصول مهم و اساسی در زندگی هستند، اما وقتی علم همراه با تقوا نباشد، ممکن است انسان را به انحراف هدایت کند و او را از مسیر درست دور نماید. از این رو، باید به تقوا به عنوان یک اصل اخلاقی و روحانی نگاه کنیم. برای رسیدن به یک زندگی باکرامت و شایسته، لازم است که همواره در کنار علم و دانش، تقوا را نیز بهعنوان یکی از ارکان اصلی زندگی خود قرار دهیم. درست زندگی کردن و دوری از گناه، نه تنها خود فرد را رستگار میکند، بلکه به جامعه نیز نفع میرساند. بنابراین، باید همواره در تلاش باشیم تا تقوا را در زندگی خود پیاده کنیم و از آن برای رسیدن به رستگاری و نیکی بهره مند شویم.
آیات مرتبط
لَيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّوا وَجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَـكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِأَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءَ وَحِينَ الْبَأْسِ ۚ أُو۟لَـئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا ۖ وَأُو۟لَـئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ
نیکوکاری به این نیست که روی شما به سمت شرق و غرب باشد، بلکه نیکوکار کسی است که به خدا و روز قیامت و فرشتگان و کتاب و پیامبران ایمان آورد و مالش را با وجود علاقهاش به آن، به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و مسافرین و سؤالات و در راه آزاد کردن بردگان و نیز برای برپا داشتن نماز و پرداخت زکات انفاق کند و به وعدهاش در برابر عهد پایبند باشد و در سختیها و مشکلات و در زمان جنگ صبر و استقامت ورزد. آنانند که راست میگویند و ایشانند پرهیزکاران.
بقره : 177
إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْمُحْصَنِينَ وَالْمُحْصَنَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا
مسلمان و مسلمانان و مؤمنان و مؤمنات و قانتان و قانتات و راستگویان و راستگویان و صابران و صابران و خاشعان و خاشعان و صدقان و صدقات و روزهداران و روزهداران و محصنات و محصنات و ذاکرانی که بسیار خدا را یاد میکنند و ذاكرات، خدا برایشان آمرزش و اجری بزرگ آماده کرده است.
احزاب : 35
داستانی دلنشین
روزی عیسی در کنار درختی نشسته بود و به زندگی خود فکر میکرد. او درسم را خوب خوانده بود و همواره به دنبال دانش بود. در همان حال، پیرمردی به او نزدیک شد و گفت: "ای جوان! دانش خوب است، اما تقوا از آن بالاتر است." عیسی تعجب کرد و از آن پیرمرد سراغ دلیلش را گرفت. او ادامه داد: "دانش اگر به تقوا منجر نشود، تنها بار بر دوش انسان است. اما تقوا انسان را به سوی نیکویی سوق میدهد و او را از گناه دور نگه میدارد." از آن روز به بعد، عیسی فهمید که تقوا باید سرلوحه زندگیاش باشد.