پاسخ قرآن
قرآن کریم، کتاب آسمانی مسلمانان، همواره مردم را به کار و تلاش دعوت میکند و به اهمیت کوشش در تمامی عرصههای زندگی تأکید دارد. این دعوت نه تنها جنبههای معنوی بلکه سازندگی اجتماعی و اقتصادی را نیز دربر میگیرد. در آیات متعدد قرآن به تلاش و کوشش در راستای کسب روزی حلال و ارتقاء سطح زندگی اشاره شده است. به عنوان نمونه، یکی از آیات کلیدی در این زمینه، آیه 10 سوره جمعه میباشد که میگوید: 'فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّـهِ.' این آیه به طور واضح بر این موضوع تأکید میکند که مسلمانان پس از انجام نماز باید به فعالیتهای اقتصادی و جستجوی روزی حلال بپردازند. این نیت با وضو و روح عبادت همراه است و نشان میدهد که کار و تلاش نه تنها واجب است بلکه میتواند به عنوان یک عبادت در نظر گرفته شود. از دیگر آیات مهم در این زمینه، آیه 40 سوره نمل میباشد که در آن به حضرت سلیمان اشاره شده است. سلیمان، نه تنها به عنوان یک پیامبر بلکه به عنوان یک کارآفرین و مدیری قدرتمند شناخته میشود. او در این آیه به کار و تلاش در راستای تسلط بر علوم و فنون مختلف اشاره میکند که میتواند الگوی خوبی برای ما باشد. در واقع، تأکید قرآن بر علم و فناوری نشاندهنده اهمیت ضرورت پیشرفت و نوآوری در جامعه اسلامی است. علاوه بر این، قرآن همچنین بر این نکته تأکید دارد که کارگران باید حقوق خود را به درستی دریافت کنند و در فعالیتهای خود انصاف را رعایت نمایند. به عنوان مثال، در سوره ذو الرحم آیه 5 آمده است: 'وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى.' این آیه به وضوح نشاندهنده شناخت ارزش کار و زحمات کارگران است. از این آیه میتوان نتیجه گرفت که احترام به حقوق کارگران و توجه به معیشت آنها امری ضروری است و در واقع ریشهای در آموزههای دین اسلام دارد. قرآن کریم با تاکید بر کار و تلاش، فرد را به برگشتن به کار با نیت خالص دعوت میکند. کار به عنوان عاملی برای رشد فردی و اجتماعی مورد تأکید قرار میگیرد. این امر به ما یادآوری میکند که کار فقط به معنی تأمین معیشت نیست بلکه یک وظیفه اجتماعی نیز محسوب میشود که برای تقویت فضای جامعه و ایجاد همبستگی میان افراد ضروری است. همچنین قرآن به عنوان یک منبع اخلاقی، ما را ترغیب میکند که در کار خود انصاف و اخلاق را رعایت کنیم. در سوره مائده آیه 8 آمده است: 'يَـٰ أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ.' این آیه به ما میآموزد که باید در تمامی فعالیتها و رفتارهایمان انصاف را مورد توجه قرار دهیم و به دیگران احترام بگذاریم. قرآن بیانگر این است که تلاش در راه علم و یادگیری نیز بخشی از فرهنگ کار و کوشش است. یادگیری و کسب علم یکی از این تلاشهاست که باید در رأس اولویتهای هر فردی باشد. در آیه 11 سوره مجادله آمده است: 'يَرْفَعِ اللَّـهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ.' این آیه نشاندهنده این نکته است که علم و دانش در نظر خداوند ارزشمند است و کسانی که به کسب علم و دانش میپردازند از درجات بالاتری برخوردار خواهند بود. بنابراین، با توجه به تمام این آیات و آموزههای قرآنی، میتوان نتیجه گرفت که کار و تلاش نه تنها یک وظیفه فردی بلکه یک عبادت و عامل پیشرفت اجتماعی نیز محسوب میشود. وقتی با نیت خالص و اراده قوی به کار و تلاش میپردازیم، به واقع در حال انجام یک عمل معنوی و نزدیکی به خداوند هستیم. این تصویر مثبت و شایستهای از کار و تلاش را در ذهن ما ایجاد میکند و ما را به سمت بهبود زندگیامان و جامعه به جلو میبرد. در نهایت، قرآن کریم با ارائهی اصول و ارزشهای کار، نشان میدهد که کار نه تنها به معنی تأمین نیازهای معیشتی، بلکه فراتر از آن به بهبود زندگی اجتماعی و اقتصادی بشریت و همچنین افزایش قرب الی الله منتهی میشود. این بدین معناست که هر فرد مسلمان باید با نیت خالص، اخلاق و احترام به دیگران تلاش کند و به کار و فعالیت بپردازد. این کار و تلاش در کنار یکدیگر، میتواند در پیشرفت و رشد جوامع اسلامی نقشی عمده ایفا کند.
آیات مرتبط
فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّـهِ
پس از پایان نماز پراکنده شوید در زمین و به دنبال فضل خدا بروید.
جمعه : 10
قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَن يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ ۖ فَلَمَّا رَءَاهُ مُسْتَقِرًّا عِندَهُ قَالَ هَذَا مِن فَضْلِ رَبِّي
کسی که علم از کتاب داشت گفت: من آن را میآورم پیش از آنکه پلک تو به هم زده شود. و هنگامی که آن را نزد خود دید گفت: این از فضل پروردگارم است.
نمل : 40
وَيْلٌ لِّلْمُطَفِّفِينَ
وای بر کمفروشان.
مطففین : 1
داستانی دلنشین
روزی روزگاری، جوانی به نام امیر در یک روستا زندگی میکرد. او همیشه به دنبال راهی برای پیشرفت و کسب درآمد بود. روزی تصمیم میگیرد به آیهای از قرآن توجه کند که میگوید: 'فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ' امیر، با توجه به این آیه، تصمیم میگیرد به بازار برود و کسب و کار کوچکی راه بیندازد. او شروع به فروش میوه و سبزیجات میکند و با تلاش و کوشش مستمر، فروشگاهش رونق میگیرد. او بلافاصله متوجه میشود که کار کردن و تلاش کردن نه تنها او را به موفقیت میرساند بلکه آرامش روانی نیز به او میدهد. اینگونه است که امیر از قرآن درس میگیرد و زندگیاش را با زحمت و کوششی که الهام گرفته از آیات قرآن است، تغییر میدهد.