پاسخ قرآن
موضوع پرسش و سوال در قرآن کریم یکی از مباحث اساسی و مهم است که در طول تاریخ، انسانها به آن توجه داشته و به بررسی آن پرداختهاند. قرآن به عنوان منبع اصلی دین اسلام، از سؤالات و پرسشهایی که بر اساس شناخت و فهم عمیقتر از حقایق دینی و معنوی شکل گرفتهاند، استقبال میکند. اما این چرایی پرسشها و چگونگی آنها در قران به دقت توضیح داده شده است. در سوره مائده آیه 101، خداوند در بیان اهمیت نوع سوالات میفرماید: 'ای کسانی که ایمان آوردهاید، از آنچه شما را در آن آگاه نیست، نپرسید؛ زیرا ممکن است برای شما ضرر داشته باشد.' این آیه به وضوح نشان میدهد که سوالات در دین باید با دانش و آگاهی همراه باشد. بدین معنا که اگر انسان بدون دانش و بصیرت به پرسش بپردازد، ممکن است به تردید در ایمان و یا نتایج منفی دیگر منجر شود. در این آیه، خداوند هدفی مثبت را برای پرسشها در نظر دارد. سوال کردن در دین نباید باعث تضاد و تسلسل شک و تردید شود، بلکه باید به دنبال شناخت عمیقتری از دین و ارتباط بهتر با خداوند باشد. انسان باید تلاش کند تا درک بهتری از اصول دین و معانی عمیقتر آن پیدا کند. از طرفی، خداوند در سوره بقره آیه 30 به انسان اعلام میکند که او به او عقل و درک داده است. این بیان نشاندهنده اهمیت بالای قدرت پرسشگری و تعقل در انسان است. پرسشها و شکها نه تنها در زندگی فردی بلکه در خصوصیات و رفتار اجتماعی انسان نیز تأثیرگذارند. در واقع، پرسشگری به عنوان یکی از ویژگیهای اصلی انسان شناخته میشود و در ادامه به او درجات بالایی از فهم و معرفت را عطا میکند. در قرآن کریم، سؤال و پرسش به عنوان ابزاری برای شناخت عمیقتر و تقویت ایمان مورد تأکید قرار گرفته است. سوالاتی که از دل نیاز به شناخت و آگاهی ناشی میشوند، در حقیقت یک ابزار برای نزدیکتر شدن به خداوند و معنا بخشیدن به زندگی دینی و معنوی فرد هستند. بنابراین، جایگاهی که در قرآن به پرسش و پرسشگری داده شده، نشاندهنده ارزش فوقالعاده این عمل در تقویت ایمان و نزدیک شدن به حقایق دینی است. اما نه تنها پرسشگری در دین لازم و ضروری به نظر میرسد، بلکه کیفیت و نوع سوالاتی که مطرح میشود، از اهمیت ویژهای برخوردار است. در آیات قرآن، پرسشهایی که به تردید در اصول دین منجر میشوند، به عنوان پرسشهای غیرسازنده مطرح شده و مورد تأکید قرار میگیرند که باید از آنها پرهیز شود. زیرا اینگونه سوالات میتوانند به دیدگاههای نادرست، سردرگمی و آسیب به ایمان فرد منجر شوند. از سوی دیگر، قرآن کریم پیوسته انسان را به تفکر، تعقل و مواجهه با سوالات دعوت میکند. برچسب هدایت فرهنگی و دینی از طرف دین به انسان این است که فرد نه تنها در جستجوی پاسخهای درست باشد، بلکه سوالات را به نوعی در راستای پیشرفت و رشد فردی خویش به کار گیرد. برای مثال، اشتیاق به درک معانی عمیقتر آیات قرآنی و سیر در قرآن نه تنها یک وظیفه دینی، بلکه یک عمل سازنده و مثبت برای رشد فردی است. درک صحیح از دین مستلزم این است که فرد از قدرت عقل و تعقل خود استفاده کرده و از طریق پرسشگری به دلایل و نکات عمیقتر دست یابد. زندگی یک مؤمن باید بر پایه تفکر و تعقل استوار باشد. تفکر در مورد مسائل دینی، بازتابی از احترام به اصول دین و قرب به خداوند است. از این رو، پرسشگری در دین باید یک رویکرد آگاهانه و سازنده داشته باشد و به شناختی عمیقتر در اصول دین منجر شود. در نهایت، میتوان چنین بیان کرد که پرسشگری در دین و به ویژه در اسلام نه تنها مورد تأکید و احترام قرار گرفته است، بلکه به عنوان ابزاری برای شناخت بهتر و نزدیکتر شدن به خداوند عنوان شده است. در صورتی که پرسشها منجر به رشد فردی، افزایش آگاهی و تقویت ایمان شوند، بر این اساس خواهد بود که پرسیدن در دین نه تنها نه، بلکه بسیار پسندیده و محترم خواهد بود. بنابراین، ضروری است که هر فرد مؤمن با هدفی مثبت و نیت درست به پرسشگری بپردازد تا از آن بهرهوری عمیقتری برای خود و دیگران بهرهمند شود.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَسْأَلُوا عَنْ أَشْيَاءَ إِن تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤُكُمْ.
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از چیزهایی نپرسید که اگر برای شما بیان شود، شما را نگران خواهد کرد.
مائده : 101
وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً.
و هنگامی که پروردگارت به فرشتگان گفت: من در زمین جانشینی قرار میدهم.
بقره : 30
داستانی دلنشین
روزی روزگاری، جوانی به نام امین بر سر دو راهی قرار گرفت. او دائم از خودش میپرسید که چگونه میتواند به خدا نزدیکتر شود. با شنیدن احادیث و آیات قرآن، تصمیم گرفت که سوالات خود را در مورد دین به استاد خود مطرح کند. پس از مدتی و بحث با استادش، امین توانست فهم عمیقتری از دین پیدا کند و دوستی نزدیک با خدا برقرار کند.