پاسخ قرآن
موضوع ارز دیجیتال در اسلام یکی از مباحث مهم و پرچالشی است که در عصر فناوری و نوآوریهای تکنولوژیک مورد توجه قرار گرفته است. این روزها با افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال، پرسشهای بسیاری درباره جنبههای فقهی و قانونی آن پیش آمده که نیازمند بررسی عمیق و دقیق است. ارزهای دیجیتال با ویژگیهای خاص خود، از جمله کمهزینه بودن انجام معاملات و غیرمتمرکز بودن، توانستهاند توجه بسیاری از افراد و سرمایهگذاران را به خود جلب کنند. اما بحث اصلی این است که آیا این ارزها با اصول اسلامی مطابقت دارند یا خیر؟ با نگاه به متون اسلامی و بهویژه قرآن کریم، مشاهده میکنیم که هیچ اشاره مستقیمی به ارزهای دیجیتال وجود ندارد. اما آیات قرآنی وجود دارند که به مبانی اقتصادی و معاملات عادلانه اشاره دارند. یکی از آیات مهم در این زمینه، سوره بقره آیه 275 است که میفرماید: «الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ الَّذِي يَأْكَلُهُ إِلَىٰ مَسْخُودٍ». این آیه بهوضوح تأکید میکند که ربا برای جوامع اسلامی ناپسند و غیرمجاز است و همچنین به اهمیت دقت و انصاف در انجام معاملات تاکید مینماید. به این ترتیب، اگر ارزهای دیجیتال به شکلی استفاده شوند که با این اصول اسلامی در تضاد نباشند، میتوانند بهعنوان یک ابزار مالی قابل قبول شناخته شوند. یکی دیگر از آیات قرآنی که در این زمینه باید به آن توجه کرد، سوره مائده آیه 90 است که به دوری از قمار اشاره میکند. این مسئله اهمیت بسیار زیادی در مورد استفاده از ارزهای دیجیتال دارد، چون برخی از افراد این ارزها را در قالب قمار و شرطبندی به کار میبرند. در حقیقت، اگر استفاده از ارزهای دیجیتال به شکل قمار و پیشبینیهای غیرواقعی باشد، این موضوع ممکن است به خاطر نداشتن شفافیت و علم به امور مالی مشروع، از نظر دینی غیرمجاز باشد. نکته دیگری که در مورد ارزهای دیجیتال حائز اهمیت است، وجود ریسکهای بالا و نوسانات شدید قیمت در بازار این ارزها است. با توجه به این نوسانات، ممکن است بسیاری از افراد در معاملات خود دچار ضرر و زیانهای قابل توجهی شوند. این ضررها ممکن است به گونهای باشد که به ایجاد مشکلات اقتصادی برای خانوادهها و افراد مبدل گردد. لذا بر اساس اصول اسلامی، توجه به عدالت و پرهیز از ضرر به دیگران در معاملات مالی اهمیت ویژهای دارد. در نهایت میتوان گفت که استفاده از ارزهای دیجیتال باید با رعایت احکام اسلامی و اصول اخلاقی صورت گیرد. برخی از علماء و مراجع دینی ممکن است نظریات مختلفی در این زمینه داشته باشند. برای برخی، ارزهای دیجیتال میتوانند به عنوان یک نوآوری و یک ابزار جدید در دنیای مالی مجاز و قابل قبول باشند، در حالی که دیگران ممکن است به دلیل ریسک بالا و شبهات موجود در این زمینه، بر این باور باشند که سرمایهگذاری در این نوع ارزها مخالف با اصول اسلامی است. به همین دلیل، برای افرادی که قصد دارند در این حوزه سرمایهگذاری کنند، بسیار مهم است که با مراجع دینی مشورت نمایند و نظر آنان را در خصوص استفاده یا عدم استفاده از ارزهای دیجیتال جویا شوند. به عنوان یک جمعبندی، میتوان گفت که استفاده از ارزهای دیجیتال در اسلام به بستگی به نوع کاربرد و زمینه استفاده آن دارد. تا زمانی که این ارزها در راستای اصول عادلانه، منع ربا و دوری از قمار استفاده شوند، ممکن است مقبول واقع شوند. اما از سوی دیگر، با توجه به ریسکهای موجود در بازار ارزهای دیجیتال و امکان ضرر و زیانهای مالی، توصیه میشود هر فرد با دقت و بررسی، نسبت به این موضوع بیندیشد. در نتیجه، توجه به مقام علمای دین و مشورت با آنها در این زمینه، میتواند همواره راهگشا باشد.
آیات مرتبط
الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ الَّذِي يَأْكُلُهُ إِلَىٰ مَسْخُودٍ
کسانی که ربا میخورند، در روز قیامت برنمیخیزند مگر مانند کسی که به واسطه لمس شیطان دیوانه شده است.
بقره : 275
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَصْنَامُ وَأَنْ تَشْتَغِلُوا إِنَّمَا رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، جز اینکه شما را تجاوز میکند، [میگویم که] شراب و قمار و بتها و اندیشهها ناپاک از عمل شیطان است.
مائده : 90
داستانی دلنشین
روزی در بازار، یک جوان به نام علی درباره ارز دیجیتال شنید و کنجکاو شد. او از یک عالم دینی سؤال کرد که آیا سرمایهگذاری در این زمینه مجاز است یا خیر. عالم در پاسخ گفت که باید از حرمتها دوری کرد و تجارت عادلانه و اخلاقی را در نظر داشت. علی با این advice تصمیم گرفت تا بیشتر درباره موضوع تحقیق کند و مطمئن شد که در مناسبات خود به اصول اسلامی پایبند است.