پاسخ قرآن
عشق یکی از عواطف انسانی است که در فرهنگها و ادبیات مختلف به اشکال گوناگون مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در دین اسلام و به خصوص در قرآن کریم، بحث عشق و محبت با دقت و عمیق مورد نظر قرار گرفته است. اگرچه عشق واقعی به صراحت در آیات قرآن تعریف نشده است، اما مفاهیم مهمی در رابطه با محبت و عشق انسانی در آن وجود دارد. این مفهوم نه تنها به میزان زیادی بر نحوه رفتار ما با یکدیگر تأثیرگذار است، بلکه همچنین بر ارتباط ما با خداوند نیز میافزاید. یکی از اساسیترین مفاهیم در قرآن کریم، عشق به خداوند است. این عشق به عنوان عشق واقعی و ابدی شناخته میشود. خداوند در آیه 31 سوره آلعمران میفرماید: 'بگو، اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید تا خدا شما را دوست داشته باشد و گناهان شما را ببخشد.' این آیه نشان میدهد که عشق واقعی تنها در پیروی از دستورات خداوند و عشق به او معنا مییابد. در اینجا میتوان به وضوح دید که عشق به خداوند نه تنها یک احساس بلکه یک عمل است که بر اساس پیروی از دستورات او بنا شده است. یعنی برای دستیابی به عشق واقعی، باید به راه و روشهایی که خداوند مشخص کرده است عمل کنیم. عشق به دیگران نیز بهعنوان یکی دیگر از ابعاد محبت در قرآن قابل توجه است. در سوره مائده آیه 54 آمده است: 'ای کسانی که ایمان آوردهاید، هر کس از شما که از دین خود برگردد، خداوند گروهی را میآورد که آنها را دوست دارد و آنها نیز او را دوست دارند؛'. این آیه به ما تعلیم میدهد که عشق واقعی متقابل است و در روابط انسانی نیز میتوانیم شاهد ابراز عشق و محبت باشیم. در واقع، عشق به دیگران بخشی از ایمان است و نشان میدهد که خداوند چگونه ممکن است محبت و دوستی را میان مومنان بگنجاند. آیات قرآن همچنین اشارهای دقیق به نسبت عشق انسان به خدا و مقابل آن دارد. در سوره بقره آیه 165 آمده است: 'و برخی از مردم، غیر از خدا، شریکانی را میگیرند و آنها را مانند خدا دوست دارند؛ اما کسانی که ایمان دارند، عشق آنها به خدا شدیدتر است.' این آیه به ما یادآوری میکند که افرادی وجود دارند که محبت خود را به غیر از خدا متمرکز میکنند، اما مومنان واقعی عشق واقعی را صرفاً در عشق به خدا میبینند. این نشان میدهد که عشق حقیقی در قرآن به معنای محبتی عمیق و اعتقادی است که بر اساس ایمان و رعایت دستورات الهی استوار است. واژه عشق در قرآن کریم دارای بار مفهومی عمیقی است و در آن، عشق به معنای محبت و احترام به دیگران نیز در جایگاه ویژهای قرار دارد. در آیات متعدد، خداوند به محبت به دیگران تأکید کرده و این موضوع را یکی از ویژگیهای بارز مومنان قرار داده است. برای مثال، در سوره البقره، آیه 177 اشاره به این دارد که نیکی تنها به روی آوردن به قبله نیست، بلکه این شامل دادن انفاق به نزدیکان، یتیمان، مسکینان و مسافران و دیگر اقشار نیازمند نیز میباشد. این اوامر سنجهای است برای سنجش عشق و محبت ما به دیگران. عشق در قرآن نه تنها مربوط به رابطه با خداوند است، بلکه به روابط انسانی و جامعه نیز کشیده میشود. این به ما میآموزد که عشق واقعی به معنای خدمت به دیگران و کمک به اقشار ضعیف و نیازمند است. به همین دلیل میتوان گفت که عشق در قرآن از چشمه محبت به خدا شروع میشود و به محبت و احترام به دیگران گسترش مییابد. این گسترش عشق به دیگران احتمال دارد به سبب احساس نزدیکی به خدا و درک عمیقتری از محبت او باشد. در جامعه امروز، نیاز به عشق و محبت بیشتر از هر زمان دیگری حس میشود. پرهیز از نفرت و تنشها، ترویج عشق و همدلی میان مردم و درک عمیق از ارزشهای انسانی به گونهای که خداوند در قرآن کریم بیان کرده، الزامی است. از آنجایی که عشق در قرآن کریم به عنوان یک اصل بنیادین مطرح شده، میتوانیم به راحتی در زندگی روزمره خود به این آموزهها متوجه شویم و آنها را عملی کنیم. در پایان میتوان گفت که عشق واقعی به خدا، عشق به دیگران و محبت به انسانها در قرآن کریم نه تنها به عنوان رفتارهای فردی، بلکه به عنوان یک فرهنگ باید در جامعه گسترش یابد. این آموزهها میتوانند به عنوان اصول اساسی در زندگی ما قرار گیرند و اگر ما بتوانیم به این بسیار عشق و محبت که در قرآن از آن یاد شده پیروی کنیم، به یقین جامعهای پر از آرامش و دوستی خواهیم داشت. بنابراین، عشق در قرآن به ما یادآوری میکند که زندگی بر اساس عشق و محبت به خدا و خلق او راهی است برای رسیدن به سعادت و کمال انسانی.
آیات مرتبط
قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ ۗ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
بگو، اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید تا خدا شما را دوست داشته باشد و گناهان شما را ببخشد.
آل عمران : 31
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَن يَرْتَدَّ مِنكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةً عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةً عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ۚ ذَٰلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ ۗ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، هر کس از شما که از دین خود برگردد، خداوند گروهی را میآورد که آنها را دوست دارد و آنها نیز او را دوست دارند؛ خوار بر مؤمنان و شریف بر کافران خواهند بود و در راه خدا جهاد میکنند و از سرزنش هیچ سرزنشگری نمیترسند. این است فضل خدا که به هر که بخواهد میدهد و خداوند وسیع و داناست.
مائده : 54
وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَتَّخِذُ مِن دُونِ اللَّهِ أَندَادًا يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللَّهِ ۚ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِّلهِ ۚ وَلَوْ يَرَى الَّذِينَ ظَلَمُوا إِذْ يَرَوْنَ الْعَذَابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا وَأَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعَذَابِ
و برخی از مردم، غیر از خدا، شریکان را میگیرند و آنها را مانند خدا دوست دارند؛ اما کسانی که ایمان دارند، عشق آنها به خدا شدیدتر است.
بقره : 165
داستانی دلنشین
روزی، یک دانشجو به نام علی در کلاس فلسفه مشغول به تحقیق درباره مفهوم عشق بود. او به دوستش گفت: "عشق واقعی چیست؟" دوستش با اشاره به آیات قرآن گفت: "علی، قرآن میگوید عشق واقعی ابتدا باید به خدا باشد و بعد به دیگران." این گفتگو باعث شد علی به عمق مفهوم عشق و محبت پی ببرد و در زندگیاش از پیروی از الگوهای قرآنی بهره ببرد.