امتحان الهی فرصتی برای سنجش ایمان و ارتقا است، ولی عذاب الهی مجازات برای نافرمانی می‌باشد.
در قرآن کریم، مفهوم امتحان و عذاب الهی به وضوح بیان شده است. امتحان به معنای آزمایش و سنجش انسان‌ها برای فهم میزان ایمان، صبر و شکرگزاری آن‌هاست. در سوره بقره آیه 155 آمده است: 'وَ لَنَبْلُوَنَّكُم بِشَيءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَ الْأَنفُسِ وَ الثَّمَراتِ ۗ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ'. این آیه نشان می‌دهد که خداوند مؤمنان را با مشکلاتی چون ترس، گرسنگی و خسارت مالی آزمایش می‌کند تا صبر و استقامت آنها را بسنجد. از طرف دیگر، عذاب الهی به عنوان مجازات برای کسانی است که از راه راست منحرف شده و به خداوند نافرمانی کرده‌اند. در سوره انفال آیه 52 آمده است: 'كَسَنَةِ آلِ فِرْعَوْنَ إِذْ كذَّبُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ فَأَهْلَكْنَاهُمْ بِذُنُوبِهِمْ' که نشان می‌دهد چگونه قوم فرعون به خاطر نافرمانی و کفر به عذاب الهی گرفتار شدند. بنابراین، در حالی که امتحان فرصتی برای ارتقا و بهبود روحی است، عذاب الهی نتیجه نافرمانی و انحراف از حقایق الهی می‌باشد. در نهایت، امتحان‌ها نه تنها برای سنجش ایمان ما بلکه برای رشد و تقویت آن نیز هستند. با صبر و استقامت می‌توانیم از این امتحانات عبور کنیم و به رشد روحانی برسیم.
و قطعاً شما را به چیزی از ترس و گرسنگی و نقصان در اموال و جانها و ثمرات آزمایش خواهیم کرد و بشارت بده به صابران.
مانند عادت قوم فرعون که آیات پروردگارشان را تکذیب کردند، پس آنها را به خاطر گناهانشان هلاک کردیم.
روزی در کنار رودخانه، مردی نشسته بود که خداوند او را امتحان کرده بود. او با مشکلات و سختی‌های زیادی مواجه شد. اما هر بار که با مشکلی روبه‌رو می‌شد، تسلیم نشد و صبرش را از دست نداد. این وضعیت او مدتی طول کشید و در آخر، خداوند از او راضی شد و او را در مسیر هدایت قرار داد. او پس از سال‌ها فهمید که آن سختی‌ها فقط امتحان الهی بودند تا او را به سمت تقرب به خدا سوق دهد.