پاسخ قرآن
صبر به عنوان یکی از مهمترین ویژگیهای انسانی و از آموزههای بنیادی در ادیان مختلف، به ویژه در قرآن کریم، مورد توجه قرار گرفته است. در قرآن، صبر به عنوان یک فضیلت و خاصیت نیکو در شخصیت انسانها به شمار میرود. اینکه صبر به عنوان یک ویژگی ارزنده باید در زندگی روزمره انسانها وجود داشته باشد، تضادی با واقعیتهای زندگی ندارد. بلکه برعکس، صبر به عنوان یک ویژگی حیاتی به انسانها کمک میکند تا با چالشها و مشکلات زندگی مواجه شوند و در مسیر رشد و ترقی قرار گیرند. صبر در قرآن به دو نوع عمده تقسیم میشود: صبر فعال و صبر منفعل. در ادامه به تبیین هر یک از این انواع پرداخته و تأثیرات آنها را بر زندگی انسانها بررسی خواهیم کرد. ### ۱. صبر منفعل صبر منفعل به معنای تحمل درد و مشکلات بدون اقدام مؤثر است. این نوع از صبر اغلب در برابر مشکلات زندگی به کار میرود، اما معمولاً فرد را در یک وضعیت منفعل و تسلیم نگه میدارد. در این حالت، فرد عمدتاً به انتظار تغییرات میپردازد و بیشتر به فکر نجات خود از درد و رنج است تا اینکه بخواهد برای بهبود وضعیتی که در آن قرار دارد، تلاشی کند. این نوع صبر میتواند به ناامیدی، خستگی و حتی افسردگی منجر شود. فردی که تنها به انتظار مینشیند و هیچ گونه اقدام موثری برای بهبود وضعیت خود انجام نمیدهد، نه تنها از لحاظ روحی به فشار میافتد، بلکه ممکن است نتواند از فرصتهای پیش رو بهرهبرداری کند و همیشه در حالت یأس و ناامیدی باقی بماند. ### ۲. صبر فعال اما در مقابل، صبر فعال، به نوعی از صبر اشاره دارد که با تلاش و کوشش پیوند خورده است. در این حالت، فرد نه تنها به مقابله با مشکلات میپردازد بلکه با ایمان به خداوند و امید به بهتر شدن اوضاع، اقداماتی مؤثر را انجام میدهد. صبر فعال شامل تلاش، استقامت و ایمان به قدرت الهی است. در آیه 153 سوره بقره آمده است: "ای کسانی که ایمان آوردهاید، از صبر و نماز یاری جویید. قطعاً خدا با صابران است." این آیه به خوبی بیانگر اهمیت صبر در مقابل چالشها و نیاز به تکیه بر خداوند است. صبر فعال، به فرد این امکان را میدهد که در مواقع سخت به جای تسلیم شدن، به تلاش و کوشش ادامه دهد و از دعا و توکل به خدا نیز بهرهمند شود. ### تأثیرات صبر فعال بر زندگی صبر فعال به انسان کمک میکند تا در مسیر تحقق اهدافش پیش برود و از موانع عبور کند. این نوع صبر نه تنها به فرد این الهام را میدهد که در برابر مشکلات ایستادگی کند بلکه همچنین موجب افزایش اعتماد به نفس و امیدواری در فرد میشود. وقتی انسان با مشکلاتی مواجه میشود و به جای تسلیم شدن، تلاش میکند تا به آنها غلبه کند، در حقیقت به خود بهای بیشتری میدهد و اعتماد به نفس خود را بهبود میبخشد. علاوه بر این، صبر فعال به انسان این توانایی را میدهد که بهترین انتخابها را در مواقع بحرانی انجام دهد. وقتی فرد در حال مقابله با چالشهاست، میتواند از این تجربیات به عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد استفاده کند. این نوع صبر همچنین به فرد این امید را میدهد که او میتواند آیندهای بهتر را برای خود بسازد و به همین دلیل، شخص تبدیل به فردی مقاوم و سازنده در جامعه میشود. ### جمعبندی در نهایت، میتوان گفت که صبر در قرآن کریم به عنوان یک ویژگی مثبت و نیکو به شمار میآید. با درک تفاوتهای بین صبر فعال و منفعل، افراد میتوانند به سمت استفاده بهینه از این ویژگی حرکت کنند. به عبارت دیگر، صبر منفعل ممکن است باعث کاهش انگیزه و تسلیم شدن فرد شود، در حالی که صبر فعال به او قدرت تحمل و تلاش در مواقع سختی میدهد و او را به سمت موفقیت و آرامش در زندگی سوق میدهد. پس در زندگی روزمره، با بهرهبرداری از این آموزههای قرآن، میتوانیم با ایمان و امید، در برابر چالشها ایستادگی کنیم و به سمت اهداف والای خود حرکت کنیم. صبر فعال نه تنها به ما کمک میکند تا بر مشکلات غلبه کنیم بلکه باعث میشود تا در کنار صبر و استقامت، به دعا و توکل به خداوند نیز متوسل شویم و با آرامش و قاطعیت بیشتری به زندگی خود ادامه دهیم.
آیات مرتبط
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از صبر و نماز یاری جویید؛ قطعاً خدا با صابران است.
بقره : 153
يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ ۚ إِنَّ ذَٰلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ
ای پسرم، نماز را برپا دار و به کار نیک فرمان ده و از کار زشت بازدار و بر آنچه به تو میرسد صبر کن، که این از کارهای مهم است.
لقمان : 17
فَاصْبِرْ صَبْرًۭا جَمِيلًۭا
پس صبر زیبا کن.
مریم : 46
داستانی دلنشین
روزی روزگاری، مردی به نام حسین با مشکلات زیادی روبرو بود. او در ابتدا دچار ناامیدی شد و به فکر رهایی از دردهایش بود. اما روزی با دوستانش درباره قرآن صحبت کرد و آیات آن را مرور کرد. او با پی بردن به مفهوم صبر فعال، متوجه شد که میتواند با دعا و تلاش، بر مشکلاتش غلبه کند. حسین تصمیم گرفت به خدا توکل کند و روز به روز در تلاش برای بهبود زندگیاش باشد. به زودی او دید که زندگیاش با امید و تلاش تغییر کرده است.