پاسخ قرآن
مهربانی یکی از ویژگیهای بارز انسانهاست که در طول تاریخ، جوامع مختلف به آن بها داده و از آن به عنوان یک ارزش انسانی و اخلاقی یاد کردهاند. این ویژگی نه تنها در زندگی فردی بلکه در روابط اجتماعی و بینالمللی نیز اهمیت زیادی دارد. در قرآن و تعالیم اسلامی، مهربانی به عنوان یک اصل بسیار حیاتی و اساسی معرفی شده است و خداوند بر اهمیت آن تأکید ویژهای دارد. روشن است که مهربانی برای ایجاد جامعهای سالم و اخلاقی ضروری است و اولین قدم برای مهربانتر بودن، مهربانی با خود است. خداوند در سوره زمر آیه 53 میفرماید: ‘بگو: ای بندگان من که ایمان آوردهاید، بر خودتان از رحمت خدا ناامید نشوید؛ زیرا خدا تمام گناهان را میآمرزد.’ این آیه به ما یادآوری میکند که مهربانی خداوند بینهایت و بیقید و شرط است و ما نیز باید این رحمت و محبت را در زندگی خود به نمایش بگذاریم. پذیرش گناهان و اشتباهات خود و داشتن روحیهای از امید و محبت نسبت به خود میتواند به ما کمک کند تا قلبی شاداب و مهربانتر داشته باشیم. برای آنکه بتوانیم در برخورد با دیگران نیز مهربان باشیم، لازم است رفتار و کردارمان سرشار از احترام و تواضع باشد. در این زمینه، در سوره فرقان آیه 63 به این نکته اشاره شده است: ‘و بندگان رحمان کسانی هستند که بر زمین با توضع راه میروند و وقتی به جاهلان میرسند، میگویند: سلام.’ این تعبیر زیبا به ما یادآوری میکند که چطور میتوانیم با دیگران برخورد کنیم و همواره با ادب و تواضع پیش برویم. این ویژگیها به ما کمک میکند تا محیطی صمیمی برای تعاملات اجتماعی خود فراهم کنیم. مهربانی همچنین شامل خدمت به دیگران است. یکی از بهترین راهها برای تقویت مهربانی در قلب، کمک به نیازمندان و خدمت به جامعه است. در این راستا، خداوند در سوره بقره آیه 267 میفرماید: ‘ای کسانی که ایمان آوردهاید، از چیزهای پاکیزهای که کسب کردهاید و از آنچه برای شما خارج میشود، انفاق کنید.’ انفاق و کمک به نیازمندان نشانهای از مهربانی و همدردی قلبی است. این عمل نه تنها باعث تقویت پیوندهای اجتماعی میشود، بلکه باعث میشود احساس کنیم که بخشی از یک جامعه بزرگتر هستیم و مسئولیت داریم به دیگران کمک کنیم. اجازه دهید تا در اینجا به نکته مهمی اشاره کنیم: مهربانی تنها در اعمال ملموس و عینی نیست، بلکه در رفتار و نوع نگرش ما نیز تجلی مییابد. گاهی اوقات یک لبخند، یک کلمه محبتآمیز یا یک عمل کوچک میتواند تأثیر عمیقی بر دیگران بگذارد و به آنها احساس ارزشمندی بدهد. این نکته در سوره مریم آیه 47 آمده است: ‘و او گفت: پروردگارا! من از کارهای نیکو پیش از اینکه به پیری برسم ناتوانم.’ در زندگی روزمرهمان تلاش کنیم با کلمات و اعمال خود مهربانی را گسترش دهیم. دعای ما و ارتباط ارزندهمان با خداوند نیز میتواند به تقویت مهربانی در قلب ما کمک کند. خداوند در سوره بقره آیه 186 میفرماید: ‘و اگر بندگانم از تو درباره من بپرسند، من در نزد آنها هستم.’ این آیه بینظیر به ما یادآوری میکند که ما میتوانیم در هر شرایطی به خداوند متصل شویم و از او بخواهیم که به ما در تقویت مهربانی و عشق به دیگران کمک کند. بنابراین، مهربانی نه تنها به عنوان یک ویژگی اخلاقی مهم بلکه به عنوان راهی برای نزدیکتر شدن به خداوند و تقویت ارتباطات انسانی تلقی میشود. وجود مهربانی در زندگیمان میتواند معجزهوار دلیل تغییرات و تحولات مثبت در زندگی خود و جامعهامان شود. سعی کنیم در زندگی روزمرهامان با تمامی سنتهای عالی اخلاقی از جمله مهربانی و محبت پیش برویم و از خداوند بخواهیم که این چراغ را در قلب ما روشن نگه دارد. در نهایت به یاد داشته باشیم که مهربانی نه تنها ما را به انسانهایی بهتر تبدیل خواهد کرد، بلکه به دنیایی زیباتر و دلنشینتر نیز منجر خواهد شد. این امر مستلزم تعهد و تلاش مداوم برای تقویت روحیه مهربانی در خود و دیگران است. جامعهای که در آن مهربانی حاکم باشد، جامعهای است که در آن محبت و صلح حاکم است و این زمینۀ پیشرفت و شکوفایی را فراهم میآورد. پس بیایید با بهرهگیری از آموزههای الهی، مهربانی را به عنوان یک اصل بنیادین در زندگیامان بپذیریم و آن را گسترش دهیم.
آیات مرتبط
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّكُمْ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ ۗ إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ.
بگو: ای بندگان من که ایمان آوردهاید، از رحمت خدا ناامید نشوید؛ زیرا خدا تمام گناهان را میآمرزد.
زمر : 53
وَعِبَادُ الرَّحْمَـٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا.
و بندگان رحمان کسانی هستند که بر زمین با توضع راه میروند و وقتی به جاهلان میرسند، میگویند: سلام.
فرقان : 63
يَـٰٓأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُم مِّنَ الْأَرْضِ.
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از چیزهای پاکیزهای که کسب کردهاید و از آنچه برای شما خارج میشود، انفاق کنید.
بقره : 267
وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ.
و اگر بندگانم از تو درباره من بپرسند، من در نزد آنها هستم.
بقره : 186
داستانی دلنشین
روزی روزگاری در دهی گلزار، مردی به نام حسن بود که همه او را به مهربانی میشناختند. حسن همیشه به نیازمندان کمک میکرد و با همه با احترام رفتار میکرد. یک روز، وقتی یک بچه گرسنه را دید، بدون فکر به او نان و میوه داد. هر کسی که حسن را میدید، از او الهام میگرفت و سعی میکرد مانند او باشد. اینگونه حسن به همه نشان داد که مهربانی نه تنها به دیگران کمک میکند بلکه دنیا را به مکانی بهتر تبدیل میکند.