پاسخ قرآن
تعادل و میانهروی یکی از اصول اساسی زندگی مؤمنان در قرآن کریم به شمار میآید. اهمیت این مفهوم در قرآن کریم به وضوح بیان شده است و بسیاری از آیات به تأکید بر ضرورت میانهروی در رفتارهای انسانی پرداختهاند. در سوره فرقان آیه 67، خداوند میفرماید: "و الَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا". این آیه به روشنی نشان میدهد که مؤمنان در زمینه انفاق باید از افراط و تفریط دوری کنند و راه میانه را اختیار کنند. آنان باید به گونهای عمل کنند که نه در انفاق زیادهروی کنند و نه به قدری بخیل باشند که به دیگران نفعی نرسانند. این رویکرد در انفاق تنها یکی از جوانب زندگی مؤمنان است و مفهوم میانهروی باید در همه ابعاد زندگی پیادهسازی شود. میانهروی در دین اسلام نه تنها در انفاق مالی بلکه در تمام شئون زندگی اهمیت دارد. به عنوان مثال، در سوره بقره آیه 143، خداوند به مسلمانان میآموزد که "وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا". این آیه به تشریح این حقیقت میپردازد که مسلمانان باید امتی میانهرو باشند. در واقع، این میانهروی میتواند در رفتار انسان با دیگران، در عبادت، در انتخاب الگوهای زندگی و حتی در فرهنگ عمومی جامعه تجلی پیدا کند. به بیان سادهتر، میانهروی به مسلمانان یادآوری میکند که هیچ کس نباید در ایمان و افعال خود افراط و یا تفریط کند. یکی از جنبههای مهم میانهروی در زندگی روزمره، تعامل با دیگران است. مؤمنان باید در ارتباطات خود با خانواده، دوستان و جامعه همواره تعادل را رعایت کنند. افراط در محبت میتواند موجب وابستگیهای ناسالم شود و تفریط نیز میتواند به انزوا و بیعلاقگی منجر گردد. لذا، با رعایت میانهروی، انسان میتواند روابط سالم و پایداری را برقرار کند. میانهروی در عبادت نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است. اگر انسان به طور مفرط به عبادت بپردازد و نسبت به دیگر جنبههای زندگی خود غفلت کند، ممکن است به ضعفهای روحی و جسمی دچار شود. از طرفی، اگر در عبادت سهلانگاری کند، به تدریج از کمال معنوی دور میشود. لذا، تعادل در عبادات نه تنها به انسان کمک میکند تا زندگی روحی و معنوی خود را تقویت کند بلکه توسعه یک زندگی متوازن را نیز ممکن میسازد. علاوه بر این، میانهروی به طور مؤثری بر روی شخصیت فردی و اجتماعی انسان تأثیر میگذارد. افرادی که موفق به رعایت تعادل در زندگی خود میشوند، معمولاً از آرامش درونی بیشتری برخوردارند. این آرامش بر روی کیفیت روابط اجتماعی آنها تأثیر مثبت میگذارد و باعث میشود که دیگران نیز به آنها جذب شوند. همچنین، افرادی که میانهروی را رعایت میکنند همواره در فرآیند تصمیمگیریهای خود از لحاظ عقلانی و منطقی عمل میکنند. به همين ترتيب، میانهروی به عنوان یک اصل بنیادین در زندگی، انسان را در برابر کشمکشهای روحی و روانی مصون میسازد. افراط و تفریط معمولاً به بروز اضطراب، استرس و ناامیدی منجر میشود، در حالی که میانهروی به انسان کمک میکند تا احساس تعادل و آرامش را پیدا کند. بدین ترتیب، کسی که در زندگی خود میانهرو باشد، توانایی حرکت به سوی موفقیت و پیشرفت را نیز خواهد داشت. در نهایت، میتوان گفت که مفهوم میانهروی در زندگی مؤمنان در قرآن کریم فقط به انفاق و عبادت محدود نمیشود بلکه به تمامی جنبههای زندگی انسان مربوط میشود. میانهروی به انسان کمک میکند تا در تمامی ابعاد زندگی خود، از روابط خانوادگی گرفته تا میزان کار و فعالیتهای اجتماعی، تعادل را رعایت کند. این رعایت تعادل و میانهروی به انسان این امکان را میدهد تا نه تنها از مشکلات و چالشها دوری کند بلکه با حکمت و خرد به سمت رشد و پیشرفت قدم بردارد. بهعنوان آخرین نکته، میتوان تأکید کرد که یکی از نتایج نهایی میانهروی، حفظ آرامش و ثبات درونی است که به طور انکارناپذیری به کیفیت زندگی انسان و موفقیتهای او در ابعاد مختلف کمک خواهد کرد.
آیات مرتبط
وَالَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا ۖ وَكَانَ بَيْنَ ذَٰلِكَ قَوَامًا
و کسانی که در انفاق اسراف نمیکنند و (در عوض) تنگدستی نمیکنند و بین این دو، میانهرو هستند.
فرقان : 67
وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا ۗ وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَن يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّن يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ ۗ وَإِن كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ ۗ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُوفٌ رَّحِيمٌ
و همچنین شما را امتی میانهرو قرار دادیم تا گواهان بر مردم باشید و پیامبر گواهان بر شما باشد.
بقره : 143
داستانی دلنشین
روزی روزگاری، جوانی به نام علی با زندگیاش دست و پنجه نرم میکرد. او به دنبال موفقیت و پیشرفت بود، اما همیشه درگیر افراط و تفریط در کارهایش میشد. روزی به یکی از آیات قرآن برخورد کرد که میگفت "وَالَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا". علی متوجه شد که باید در همه زمینهها میانهرو باشد. او تصمیم گرفت وقتش را به طور متعادل بین کار و عبادت تقسیم کند و با خانوادهاش بیشتر وقت بگذارد. نتیجهاش را به زودی دید؛ آرامش و شادی بیشتری در زندگیاش حس کرد.