پاسخ قرآن
در قرآن کریم، بیعدالتیها و نابرابریهای زندگی به صراحت بیان شده است و نحوه مواجهه انسان با این چالشها نیز در کتاب الهی مد نظر قرار گرفته است. این نکته در سرتاسر قرآن مشهود است و خداوند به عنوان منبع وحی، با ذکر مثالها و داستانهای مختلف، به انسانها یادآوری میکند که در جهانی پر از تضاد و نابرابری، چگونه باید رفتار کنند و با مشکلات و سختیها مواجه شوند. اساسیترین مفهوم که در قرآن به آن اشاره شده، مفهوم صبر و شکیبایی است. در سوره بقره، آیه 153، خداوند به مؤمنان توصیه میکند که از صبر و نماز یاری بجویند تا به آرامش و قوت درونی دست پیدا کنند. این آیه ناخودآگاه یادآور این نکته است که صبر تنها به معنای تحمل سختیها نیست بلکه انتظاری فعال و در خوی درست و نیک در برابر نابرابریها و ناامیدیها را به تصویر میکشد. اما چه بسا که بیعدالتیها و نابرابریها به عنوان آزمونهای زندگی تلقی میشوند که خداوند برای سنجش ایمان و استقامت مؤمنان قرار داده است. در سوره انبیا، آیه 35 خداوند به وضوح میفرماید: "وَ نَبْلُوکُم بِالشَّرِّ وَ الْخَیرِ فِتْنَةً" که نشاندهنده این است که خداوند ما را با بدیها و خوبیها آزمایش میکند. این آزمونها به نوعی بیداری و شناخت عمیقتری از حقیقت زندگی را برای ما میسر میسازد. در مسیر تلاش برای راستایی و عدالت، با صبر و استقامت، میتوانیم بر چالشهای زندگی فائق آییم و بیعدالتیها را به فرصتهایی برای رشد تبدیل کنیم. همان طور که در سوره لقمان، آیه 17 آمده است، خداوند به انسان توصیه میکند که صبر و شکیبایی را پیشه خود قرار دهد و در مواجهه با مشکلات، به یاد خدا باشد. این یادآوری نه تنها به آرامش خاطر انسان کمک میکند، بلکه به او قدرتی درونی نیز میبخشد تا در برابر آنچه که ناعادلانه به نظر میرسد، ایستادگی کند. زمانهایی که چالشها و مشکلات زندگی ما را در برابر حس ناامیدی و تنهایی قرار میدهند، یاد خداوند میتواند نور امید را در دلهای ما روشن کند. در واقع انسانها در مراحلی از زندگی خود با دشواریها و چالشهایی روبهرو میشوند که این چالشها میتواند اعم از فقدان، نابرابری، ظلم و ستم، بیماریها و... باشد. این مشکلات میتوانند انسان را به سمت ناامیدی سوق دهند. اما در بین این همه مشکلات، قرآن به ما یادآور میشود که صبر و شکیبایی میتواند به ما قوت قلب دهد. علمی که از آموزههای قرآن برمیخیزد این است که در واقع بیعدالتیها نه تنها ناعادلانهاند بلکه در عین حال فرصتی برای جهتگیری مجدد و نشانهای از آگاهی انسانها به دور از مناسبات و قضاوتهای سطحی هستند. در روانشناسی امروز نیز مفهوم صبر و شکیبایی در برابر دشواریها از اهمیت بالایی برخوردار است. محققان نشان داده اند افرادی که توانایی صبر در شرایط دشوار را دارند، معمولاً سلامت روانی بالاتری دارند و بهتر با چالشها مقابله میکنند. این روانشناسی را میتوان با آموزههای قرآن و اعتقادات دینی مرتبط ساخت. از همین رو، قرآن نه تنها به عنوان یک کتاب مذهبی، بلکه به عنوان یک کتاب روانشناسی و فلسفه زندگی نیز به کار میآید. باید به این نکته توجه کنیم که مسیر کنار آمدن با بیعدالتیها از طریق صبر، ایمان و توکل بر خداوند میسر میشود. در این راستا، توجه به یک نکته کلیدی حائز اهمیت است و آن این است که ایمان ما به خدا و تسلیم در برابر خواست او، ما را قادر میسازد تا بر سختیهای زندگی فائق آییم. راهکارهای معنوی که قرآن به ما ارائه میدهد، در واقع راههایی هستند برای تقویت حرمت نفس و اعتماد به نفس و اجازه نمیدهند شخصیت و روح ما تحت تأثیر بیعدالتی قرار گیرد. این درک عمیق از قرآن و صبر و شکیبایی، میتواند الگویی باشد برای نسلهای آینده. از آن جا که جامعه ما همواره با نابرابریها و بیعدالتیها مواجه است، ما به عنوان مسلمانان و پیروان قرآن مسئولیت داریم که با درک این آموزهها به مثابه ابزارهایی برای خودسازی و تغییر واقعیتهای ناعادلانه تلاش کنیم. در نهایت، تنها با یاد خدا، ایمان به او و صبر در برابر ناملایمات است که میتوانیم بر همه مشکلات و بیعدالتیهای زندگی فائق آییم و به آرامش و قدرتی درونی دست پیدا کنیم.
آیات مرتبط
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از صبر و نماز یاری جویید؛ قطعاً خدا با صابران است.
بقره : 153
وَ نَبْلُوکُم بِالشَّرِّ وَ الْخَیرِ فِتْنَةً
و شما را به شر و خیر آزمایش میکنیم.
انبیا : 35
يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ ۚ إِنَّ ذَٰلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ
ای پسرم! نماز را برپا دار و امر به معروف کن و از منکر نهی کن و بر آنچه به تو میرسد صبر کن که این از کارهای مهم است.
لقمان : 17
داستانی دلنشین
روزی یک مرد جوان به نام امیر تصمیم گرفت که با بیعدالتیهایی که در جامعهاش میبیند، کنار بیاید. او به یاد آیات قرآن افتاد و تصمیم گرفت که صبر را پیشه خود کند. بیعدالتیهایی که او شاهد بود، او را مضطرب کرده بود ولی با دعا و توکل به خدا، آرامش بیشتری پیدا کرد. او یاد گرفت که در برابر مشکلات با صبر و استقامت برخورد کند و به دیگران کمک کند تا با خیرخواهی و نیکوکاری رفتار کنند.