پاسخ قرآن
زبان و گفتار صحیح یکی از مهمترین مباحثی است که در قرآن کریم به آن اشاره شده است. در دنیای مدرن امروز، زبان به عنوان یکی از ابزارهای اصلی ارتباطی میان انسانها، نقش بسیار زیادی در شکلگیری روابط اجتماعی، افکار، فرهنگها و حتی اعتقادات افراد ایفا میکند. قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت و راهنمایی، بر اهمیت زبان و چگونگی استفاده صحیح از آن تأکید کرده و به مؤمنان دستور داده است که در گفتار خود دقت و توجه لازم را داشته باشند. یکی از آیات قرآنی که به این موضوع اشاره دارد، سوره اسراء، آیه 53 است: "وَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا كَرِيمًا". این آیه به مؤمنان دستور میدهد که با نیکویی و ادب با یکدیگر صحبت کنند. در واقع، این بیان نشاندهنده این است که احساسات و روحیات دیگران باید در هنگام گفتوگو مورد توجه قرار گیرد و کلمات باید با دقت انتخاب شوند. دلیل این مهم این است که کلمات میتوانند تأثیرات عمیق و ماندگاری بر روی دیگران داشته باشند و به همین دلیل باید از گفتن کلمات ناشایست و غیر مناسب پرهیز کنیم. به علاوه، در سوره حجرات، آیه 12 آمده است: "يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ". این آیه به مؤمنان هشدار میدهد که از گمانهای نادرست و قضاوتهای اشتباه دوری کنند. یکی از نکات مهم در ارتباطات انسانی این است که افراد باید حقایق را از گمانها تفکیک کرده و بر اساس شواهد و مدارک صحبت کنند. گفت و گو بر پایه اطلاعات نادرست و گمانهزنیها میتواند به تفرقه و سوءتفاهم میان افراد منجر شود. استفاده از زبان به عنوان وسیلهای برای بیان حقیقت و حقایق، میتواند منجر به تحقق ارتباط مؤثر در بین افراد شود. بنابراین یکی از راههای موثر برای جلوگیری از لغزشهای زبانی و مخرب، تمرکز بر روی نوع صحبت و انتخاب واژههای مناسب است. برای این کار، افراد باید قبل از صحبت کردن به محتوای کلام خود فکر کنند و تأثیر آن را بر روی دیگران در نظر بگیرند. در واقع، گفتوگو پیش از بیان، میتواند به کاهش اشتباهات زبانی و سوءتفاهمات کمک کند و منجر به ارتباطات مثبت و سازنده گردد. از دیگر نکات بسیار مهم در ارتباطات، مراعات احساسات و روحیات دیگران است. قبل از اینکه به بیان نظر یا انتقادی بپردازیم، باید به احساسات فرد مقابل توجه کنیم و با دقت و با مهربانی صحبت کنیم. این کار نهتنها به افزایش قدرت کلام ما کمک میکند، بلکه میتواند باعث تقویت روابط و نزدیکی احساسات انسانی نیز گردد. قرآن کریم همچنین به اهمیت تحمل و صبر در مواجهه با چالشهای زبانی اشاره دارد. صبر در مواجهه با اختلاف نظرها و موقعیتهای پیچیده میتواند به عنوان یکی از مفاهیم اصلی در ارتباطات انسانی مطرح شود. پذیرش دیدگاههای دیگران و احترام به نظر آنها، به انسان این امکان را میدهد که درک بهتری از مسائل داشته باشد و به حل و فصل مشکلات کمک بیشتری کند. زبان قدرت زیادی دارد و میتواند به عنوان یک سلاح یا ابزاری برای سازندگی استفاده شود. در این راستا، قرآن ما را به یادآوری قدرت زبان و تأثیر آن در زندگیمان دعوت میکند. هر کلمهای که بر زبان میآوریم، میتواند تأثیری عمیق بر روی دیگران و حتی بر روی خود ما بگذارد. بنابراین، باید با دقت و آگاهی از این قدرت بسیار زیاد بهره ببریم. در نهایت، موضوع زبان و گفتار به ما یادآوری میکند که باید با اندیشه و آگاهی صحبت کنیم و بیشتر از آنکه با زبان خود به دیگران آسیب بزنیم، از آن برای ایجاد ارتباطات مثبت و سازنده استفاده کنیم. فرهنگ گفتار و رفتار انسانی وابسته به کلماتی است که بر زبان میآوریم. بنابراین، به عنوان مسلمانان وظیفه داریم که به آموزههای قرآن عمل کرده و به تقویت زبان خود بپردازیم تا به عنوان یک شخصیت مثبت در جامعهمان شناخته شویم. در دنیای امروز، با توجه به رشد فناوری و ارتباطات اینترنتی، استفاده از زبان صحیح و محترمانه حتی در شبکههای اجتماعی نیز باید مد نظر قرار گیرد، چرا که تأثیر کلمات در این فضاها نیز کمتر از دنیای واقعی نیست و میتواند روابط افراد را دچار بحران کند یا برعکس، پیوندهای محبتآمیز و موثری ایجاد نماید. لذا با توکل به خداوند، باید همواره در انتخاب کلمات و گفتار خود دقت کنیم و به دوستیها، محبتها و کلمات خوب در زندگینم اعتماد کنیم و برگزیدگان زبان و گفتار باشیم.
آیات مرتبط
وَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا كَرِيمًا
و به آنان بگویید سخن نیکو.
اسراء : 53
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از بسیاری از گمانها دوری کنید.
حجرات : 12
داستانی دلنشین
درویشی با زبانی رک و راست، هرچه بر دلش میگذشت، میگفت. روزی پیرمردی به او گفت: "ای درویش! زبان تو چون تیغ تیز است، سخنانت میتواند دلها را بشکند یا بسازد." درویش تامل کرد و از آن به بعد، با احتیاط بیشتری سخن میگفت و سعی میکرد تا از لبخند و محبت در ادامه گفتارش استفاده کند.