پاسخ قرآن
در قرآن کریم، ظلم به عنوان یکی از بزرگترین گناهان شناخته شده و به شدت مورد سرزنش قرار گرفته است. ظلم در معانی مختلف خود، نه تنها به معنای ظلم به دیگران، بلکه به معنای بیتوجهی به حقوق فردی و اجتماعی نیز قابل تفسیر است. خداوند در آیات مختلف قرآن به اهمیت عدالت و مقابله با ظلم تأکید دارد. سوره نسا، آیه 135 میفرماید: 'ای کسانی که ایمان آوردهاید! در حق خود و والدین و خویشاوندان به انصاف شهادت دهید؛ حتی اگر شهادت به ضرر خودتان یا والدین و خویشان باشد...' این آیه به وضوح نشان میدهد که انسانها موظفند در برابر ظلم سکوت نکنند و در صورت لزوم شهادت دهند. این شهادت میتواند در مواردی که حقیقت و انصاف در معرض خطر است، نه تنها به افراد بلکه به جامعه نیز کمک کند. ظلم و انصافی که در این آیه مورد اشاره قرار گرفته، به موضوعات اجتماعی و اقتصادی نیز تسری مییابد. تمامی انسانها باید بدانند که مسئولیت اجتماعی آنها ایجاب میکند که در برابر بیعدالتیها ایستادگی کنند. علاوه بر این، سوره بقره، آیه 281 به مؤمنان هشدار میدهد که در برابر ظلم نباید سکوت کنند و یکی دیگر از مسئولیتهای ایشان در قبال ظلم، امر به معروف و نهی از منکر است. این آیه به اهمیت برقراری عدالت و حمایت از حقوق دیگران تأکید میکند. در حقیقت، قرآن توجه به حقوق دیگران و مقابله با ظلم و ستم را از مهمترین وظایف مسلمانان میداند. فقدان حساسیت و بیتفاوتی نسبت به ظلم از نظر اخلاقی و اجتماعی نه تنها گناه محسوب میشود، بلکه میتواند به تداوم ظلم و ستم در جامعه منجر شود. چنانچه انسانها به این بیتفاوتیهای خود ادامه دهند، ظلم در جامعه ریشه دار خواهد شد و هیچکس از آسیب آن در امان نخواهد بود. در این راستا، مسلمانان باید به یاد داشته باشند که در قبال ظلم وظیفه دارند به عدالت بایستند و از آن دفاع کنند. شاید یکی از نکات جالب در مورد قرآن و تأکیدات آن در زمینه ظلم، اشاره به مفهوم «عدالت» باشد. عدالت نه تنها در دایره کارهای فردی و جامعهای بلکه در ارتباطات بینالمللی نیز دارای اهمیت است. قرآن کریم انسانها را به عدالت در برخورد با یکدیگر دعوت میکند. در سوره مائده، آیه 8، خداوند میفرماید: 'ای کسانی که ایمان آوردهاید! برای خدا شهادت دهید، حتی اگر به ضرر خودتان یا والدین و خویشان باشد، و اگر شهرتان به خطا بود، در آن روش انصاف بکار برید'. این آیه به وضوح گویای این نکته است که عدالت باید بدون تبعیض و بر اساس حقیقت انجام شود. از دیگر ابعاد مهم ظلم، بعد اجتماعی آن است. زمانی که در جامعهای بیعدالتی حاکم باشد، نه تنها افراد زیان میبینند بلکه ارزشهای اجتماعی نیز زیر سؤال میرود. در واقع، سکوت در برابر ظلم و ظلمپذیری بر روی رفتارهای اخلاقی و اجتماعی افراد تأثیر میگذارد و شرایطی را به وجود میآورد که افراد بهمدت طولانی مورد ستم قرار میگیرند. از این رو، قرآن به تقویت روحیه مبارزه با ظلم و ستم تأکید زیادی دارد و این یک اصل اساسی در ایمان است. ارزش آن را دارد که به این موضوع بپردازیم که چگونه میتوان با ظلم و ستم مقابله کرد. برای این منظور، ابتدا باید خود را در آینه قرآن و تعلیمات اهل بیت (علیهمالسلام) بسنجیم. به طور مثال، پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (علیهمالسلام) به عنوان الگوهای برتر عدالت در تاریخ شناخته میشوند. ایشان با نشان دادن راههای صحیح زندگی، اندیشه مبارزه با ظلم و دفاع از حقوق فردی و اجتماعی را به عنوان یکی از محورهای اصلی کارهای خود قرار دادند. از این رو، مسلمانان باید با پیروی از سیره و رفتار این شخصیتهای بزرگ، در هر شرایطی برخواهند گشت و به حق و عدالت پایبند باشند. در نهایت، میتوان گفت که قرآن کریم و تعالیم اسلامی بهصراحت بر اهمیت آگاهی و مسئولیت اجتماعی تأکید دارند. بیتفاوتی در برابر ظلم نه تنها یک گناه محسوب میشود، بلکه آسیبپذیری جامعه را افزایش میدهد. مردم باید بدانند که ظلم همیشه به قیمت از دست رفتن انسانیت و ارزشهای اخلاقی تمام میشود. آنچه بر ماست این است که از آموزههای قرآن و سیره اهل بیت (علیهمالسلام) درس بگیریم و در همه حال، قدمی جدی و مؤثر در راستای برقراری عدالت در جامعه برداریم.
آیات مرتبط
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالأَقْرَبِينَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! در حق خود و والدین و خویشاوندان به انصاف شهادت دهید؛ حتی اگر شهادت به ضرر خودتان یا والدین و خویشان باشد...
نسا : 135
وَاتَّقُوا يَوْمًا تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللَّهِ ۖ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ
و از روزی بترسید که به سوی خدا بازگردانده میشوید، آنگاه به هر کس آنچه به دست آورده است، خواهد رسید و بر آنها ظلم نخواهد شد.
بقره : 281
داستانی دلنشین
روزی مردی در میان بازار به ظلمی که به یک کودک میشد، توجه کرد. او ابتدا فکر کرد که بیتفاوتی کند، اما یاده آیات قرآن افتاد و تصمیم گرفت وارد عمل شود. او صدایش را بلند کرد و از دیگران خواست تا به کمک بیایند. این عمل او نه تنها به پایان ظلم کمک کرد، بلکه دیگران را نیز تشویق کرد تا در برابر ظلم ایستادگی کنند. از آن روز به بعد، او هرگز بیتفاوتی را در قالب سکوت نپذیرفت.