برای دوری از غرور، باید به تواضع و یادآوری نعمتهای خداوند توجه کنیم و از خودپسندی پرهیز کنیم.
غرور یکی از صفات روحی ناپسند است که میتواند انسان را به گمراهی و تباهی بکشاند. در تعریف لغوی، غرور به معنای بزرگتری، خود را برتر از دیگران میدانستن و احساس برتری بر دیگران است. این صفت روحی باعث میشود که فرد به خودپسندی دچار شده و در نهایت از راه راست منحرف شود. به عبارت دیگر، غرور به عنوان یک صفت منفی میتواند سرآغاز مشکلات و معضلات بسیاری در زندگی فرد و جامعه باشد. در قرآن کریم، درباره خطرات غرور به وضوح هشدارهایی وجود دارد. به عنوان مثال، در سوره لقمان، آیه 18، خداوند به انسانها توصیه میکند که از خودپسندی پرهیز کنند و به دیگران با ادب و احترام رفتار کنند. خداوند در این آیه میفرماید: 'و لا تصعر خدک للناس و لا تمش في الارض مرحاً؛ ان الله لا يحب كل مختال فخور'. این آیه به وضوح بیان میکند که خداوند افرادی را که از خود راضی هستند و به خاطر تکبر بر دیگران میتازند، دوست ندارد. عواقب غرور به اندازهای جدی است که در داستان ابلیس نیز به وضوح قابل مشاهده است. در سوره حجر آیه 39، آنگاه که ابلیس به خاطر غرور خود تمرد میکند و به سجده بر آدم نمیرود، به جهنم رانده میشود. این داستان نشاندهنده این است که چقدر غرور میتواند خطرناک و آسیبزا باشد. در واقع، دوری از غرور جزو اصول اساسی برای کسب سعادت در زندگی است. اولین قدم برای دوری از غرور این است که درک کنیم هر موفقیت یا نعمت به دست آمده از سوی خداوند است و ما تنها واسطههایی برای دریافت این نعمتها هستیم. این درک میتواند ما را به تواضع سوق دهد و ما را از خودمحوری دور کند. یادداشت روزانه از نعمتهای خداوند در زندگی ما، میتواند به ما کمک کند تا هر روز به یاد داشته باشیم که چه روح بزرگ و مهربانی ما را احاطه کرده و ما را به بندگی خود دعوت میکند. علاوه بر این، در سوره انعام، آیه 75، به داستان ابراهیم اشاره شده است که از خدایی نگرش تواضع و بندگی را انتخاب کرد. ابراهیم در جستوجوی حقیقت برآمد و به جای آنکه به غرور و خودپسندی دچار شود، به بندگی و تواضع روی آورد. این نمونه میتواند به عنوان الگویی برای ما در زندگی باشد که چگونه میتوانیم با تواضع و شکرگزاری به سمت بهترینها حرکت کنیم. بررسیهای روانشناختی نیز نشان میدهد که افراد مغرور معمولاً در روابط اجتماعی موفق نیستند و این موضوع میتواند منجر به تنهایی و انزوا شود. در ضمن، غرور از آنجا که فرد را از حقیقت دور میکند، میتواند افراد را در برابر انتقادات آسیبپذیر کند. فرد مغرور معمولاً نمیتواند انتقاد را به درستی بپذیرد و به همین دلیل ممکن است به حذف خود از جمعهای اجتماعی منجر شود.این خود به نوبه خود میتواند خودشیفتگی و غم و اندوه بیشتری را به همراه داشته باشد. فارغ از تاثیرات روحی، غرور ممکن است اثرات منفی در روابط شخصی و اجتماعی نیز بگذارد. افرادی که خود را برتر از دیگران میدانند، معمولاً در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل هستند و این موضوع میتواند به ناآرامیهای اجتماعی و درگیریهای فردی منجر شود. تلاش برای دوری از غرور نیازمند خودآگاهی و اندیشه عمیق است. مهم است که هر فرد هر از گاهی به درون خود نگاهی بیندازد و ببیند که آیا با غرور رفتار میکند یا خیر. در واقع، تمرین آرامش و شکرگزاری به ما این امکان را میدهد تا در هنگامی که احساس بزرگمنشی میکنیم، به یاد بیاوریم که هیچکس بدون کمک دیگران موفق نمیشود. در نهایت، درک و یادآوری از این حقیقت که تمام قدرت و توانایی در دست خداوند است، میتواند به ما کمک کند تا غرور را کنار بگذاریم. این شناخت، ما را ملزم میکند که به دیگران با احترام و تواضع رفتار کنیم. انسان باید در زندگی خود سعی کند که با مهربانی و فروتنی پیش رود و به دنبال خدمت به دیگران باشد. با این کار، افراد میتوانند از دام غرور دوری کنند و در عوض، به سمت زندگی مبتنی بر عشق و خدمت حرکت کنند. بنابراین، پرهیز از خودپسندی، یادآوری قدرت خداوند و تلاش در راستای خدمت به دیگران میتواند راهی روشن به سمت عبور از غرور باشد. در نهایت، غرور یک صفت ناپسند است که میتواند اثرات منفی جدی بر فرد و جامعه بگذارد. با آموختن تواضع و شکرگزاری، میتوانیم از برزخ غرور فرار کنیم و به روابط اجتماعی بهتری دست یابیم. زندگی با تواضع و عشق به دیگران میتواند پایهای برای خوشبختی و کامیابی در زندگی باشد.
و به مردم خشمگین مشو و در زمین به ناز راه مرو، که خدا هیچ متکبر خودپسندی را دوست نمیدارد.
گفت: پروردگارا! به سبب اینکه مرا گمراه کردی، قطعاً بر سر راه راست تو در کمین آنان مینشینم.
روزی فردی قصد داشت تا از غرور دوری کند. او تصمیم گرفت هر روز یک کار خیر انجام دهد و به دیگران کمک کند. این رفتار به او یادآوری میکرد که هیچ کس بالاتر از دیگری نیست و همگی در مقابل خداوند برابرند. پس از مدتی، او احساس کرد که زندگیاش پراز محبت و ارتباط عمیقتری با خداوند شده است.