پاسخ قرآن
در قرآن کریم، آموزههایی درباره نیکی به دیگران حتی دشمنان آمده است. این آموزهها نه تنها به عنوان یک دستوری دینی، بلکه به عنوان بخشی اساسی از فلسفه زندگی انسانها در اسلام شناخته میشود. یکی از آیات مهم که در این زمینه به آن اشاره شده است، آیه 34 سوره فصلت است که میفرماید: «وَ لَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَ الْسَّيِّئَةُ ۚ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ». در این آیه دستوری داده شده تا انسانها با حسنه در مقابل سیئهها و بدیها قرار بگیرند. این دستور نه تنها در قرآن، بلکه در سنت پیامبر اسلام (ص) نیز مورد تأکید بوده است. نیکی به دیگران، به ویژه به کسانی که در تضاد و عداوت با ما هستند، نه تنها یک عمل اخلاقی است، بلکه به عنوان نشانهای از عظمت روح و پرورش داخل فرد تلقی میشود. در واقع، هنگامی که ما سعی میکنیم با دیگران با محبت و احترام رفتار کنیم، حتی اگر آنها دشمن ما باشند، این عمل میتواند پیوندهای اجتماعی را تقویت کند و به بهبود زندگی اجتماعی کمک کند. از منظر قرآن، نیکی به دشمنان نه تنها به عنوان یک عمل نیکو محسوب میشود، بلکه فرصتی برای ایجاد تحول در روابط میان انسانهاست. پر واضح است که رفتارهای نیکو میتواند در قلب دشمنان محبت و شفقت ایجاد کند و آنها را به تفکر و وادار سازد که شاید بتوانند با ما به نوعی صلح برسند. در این راستا، چندین روایت از پیامبر اسلام (ص) وجود دارد که به تشویق مسلمانان به رفتار نیکو با دشمنان اشاره دارد. بر اساس آموزههای اسلامی، دشمنی با دیگران میتواند به راحتی به رقابت منفی و تنشهای اجتماعی منجر شود. اما اگر ما در چنین شرایطی، نیکی و رفتارهای مثبت را انتخاب کنیم، نه تنها خودمان را از احساسات منفی دور کردهایم، بلکه میتوانیم بر رفتارهای دیگران نیز تأثیر بگذاریم. برخی از آثار مثبت نیکی به دیگران در زندگی اجتماعی عبارتند از: 1. تقویت روابط اجتماعی: نیکی به دیگران، به ویژه دشمنان، میتواند به تقویت و تحکیم روابط اجتماعی کمک کند و موجب ایجاد همدلی و درک متقابل گردد. این امر میتواند به کاهش تنشها و بحرانها در جامعه منجر شود و فضایی از آرامش و صلح ایجاد کند. 2. ایجاد فضای مثبت: رفتار نیکو موجب میشود دیگران احساس کنند در فضایی امن و مثبت قرار دارند و این احساس میتواند بر کیفیت زندگی افراد تأثیر گذاشته و در نتیجه بر سلامت روانی جامعه نیز تأثیر مثبت دارد. 3. تبدیل دشمنی به دوستی: بر اساس آیات قرآن و آموزههای اسلامی، نیکی به دشمن میتواند در برخی موارد باعث گردد که دشمنیها به دوستی تبدیل شود. 4. کاهش خشونت: نیکی و محبت میتواند به کاهش خشونتها و رفتارهای تند در جامعه کمک کند و جامعه را به سمت صلح و سازش هدایت کند. در نهایت، پاداش نیکی به دیگران، چه دشمن و چه دوست، از سوی خداوند نیکو خواهد بود. در این راستا، قرآن کریم وعده میدهد که نیکیها و کردارهای خوب انسانها به خوبی جبران خواهد شد و انسان را در مسیر درست هدایت خواهد کرد. به یاد داشته باشیم که عمل به این آموزه نباید محدود به فرد به فرد باشد، بلکه باید در سطح کل جامعه گسترش یابد تا فضایی سرشار از محبت و صلح فراهم کند. بنابراین، باید به یاد داشته باشیم که اقدامات نیکو نه تنها ارزشهای اخلاقی را نمایان میکند، بلکه میتواند به توسعه اجتماعی و تقویت انسجام بین فردی کمک کند. در صورتی که همه ما جریان نیکی و احترام را در روابط خود پیاده کنیم، جامعهای شاداب، سالم و مهربان خواهیم داشت. با این حال، باید مفهوم نیکی را در زندگی روزمرهامان در نظر بگیریم و روشهایی را بیابیم که بتوانیم با عمل به آنها پیوندهای انسانی خود را قویتر کنیم و به یکدیگر همچون برادر و خواهر رفتار کنیم. نیکی یک چرخه است، با آغاز آن، نیکی به افراد دیگر بازخواهد گشت و انسان به فضایی از دوستی و محبت دست خواهد یافت.
آیات مرتبط
وَ لَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَ الْسَّيِّئَةُ ۚ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ
و نیکی و بدی برابر نیستند. بدی را با نیکی دفع کن که ناگهان کسی که میان تو و او دشمنی است، مانند دوست نزدیک میشود.
فصلت : 34
داستانی دلنشین
یک روز مردی به نام حسین به یکی از دشمنان خود که همیشه به او آسیب میزد، نیکی کرد. او به جای انتقام، تصمیم گرفت به او کمک کند. بعد از چندی، آن دشمن متوجه شد که حسین فرد خوبی است و به آرامی رابطهای دوستانه بین آنها شکل گرفت. این داستان نشان میدهد که نیکی به دشمنان میتواند روابط را به سمت دوستی هدایت کند.